“Ik vond het fantastisch om in Memphis te zijn, vanwege alle geweldige muziek daar. De dag voor het concert waren we in Handy Park, bij het standbeeld van W.C. Handy. En een van die gasten van mijn nieuwe band vroeg: ‘Wie was W.C. Handy?’
Als je op dat moment het tekstballonnetje boven mijn hoofd had kunnen zien, dan had je gelezen: Man, we in trouble now!”
(John Fogerty, Fortunate Son, 2015)
De ontsteltenis van Fogerty is navoelbaar. William Christopher Handy, de ‘vader van de blues’, de man die "St. Louis Blues", "Beale Street Blues" en vooral "Memphis Blues", de eerste song met het woord ‘blues’ erin, heeft geschreven, de vader van alle blueslegendes uit de twintigste eeuw en grootvader van Elvis, Buddy Holly en vooruit, Bob Dylan… en dan heeft zijn nieuwe band, de mannen die zijn muziek moeten spelen, die professionele muzikanten zijn, nog nooit van W.C. Handy gehoord.
Het wordt dan ook geen onverdeeld succes, die tour. Fogerty refereert aan die tijd als another dark period in my life.
Handy (1873-1958), een uiterst getalenteerde muzikant en intelligente schrijver, publiceert in 1941 zijn prachtige autobiografie Father Of The Blues. Het werk schildert meesterlijk een Amerika dat inmiddels is verdwenen, maar de liedcomponist maakt ook inzichtelijk hoe hij tot zijn songs komt. Zoals het verhaal bij "Yellow Dog Blues". Dat begint in 1903, als Handy met zijn band door Mississippi tourt en op station Tutwiler negen uur moet wachten op de volgende trein.
“Een magere, atletische neger naast me begon aan een gitaar te plukken terwijl ik lag te slapen. Zijn kleren waren lompen; zijn voeten staken door zijn schoenen. Zijn gezicht had iets van een eeuwenoude droefheid. Tijdens het spelen drukte hij een mes op de snaren van de gitaar op een manier die populair is bij Hawaïaanse gitaristen, die daarvoor stalen staafjes gebruiken. Het effect was onvergetelijk. Zijn lied trof me als de bliksem.
Goin’ where the Southern cross’ the Dog.
De zanger herhaalde die regel drie keer en begeleidde zichzelf op de gitaar met de vreemdste muziek die ik ooit had gehoord. Het deuntje bleef in mijn gedachten. Toen de zanger pauzeerde, leunde ik voorover en vroeg hem wat de woorden betekenden.”
Geamuseerd legt de ‘Zuidelijke neger’ hem uit dat hij het over het stadje Moorhead heeft, daar waar de noord-zuidspoorlijn de oost-westspoorlijn kruist, bijgenaamd de Southern en de Yellow Dog.
Handy begaat een zakelijke flater als hij de rechten voor "Memphis Blues" verkoopt voor $100, en maakt die fout niet nog een keer als hij, tien jaar na die memorabele ontmoeting in Tutwiler, "Yellow Dog Blues" uitbrengt. In hoofdstuk 14, Pace & Handy – Setting A Pace, vertelt hij smakelijk hoe dat lied alles verandert. Hij heeft vijftig dollar nodig, kan het thuis niet bij elkaar schrapen en moet het ergens lenen. Bij terugkeer ligt er een envelop en ik zag dat er een cheque van zevenduizend dollar in zat. Dat moet een vergissing zijn. Maar dan ziet hij dat het is uitgeschreven aan zijn muziekuitgeverijtje, Pace & Handy Music Co. “En toen zag ik het aantal Yellow Dog platen dat was verkocht – ongelooflijk!” De daaruit voortvloeiende vraag naar de bladmuziek voor "Yellow Dog Blues" slaat alles: meer dan honderdduizend exemplaren. Het geld dat daarna binnenstroomt doet die eerste cheque verbleken. En dat allemaal, weet W.C. Handy, dankzij die ene regel die hij die improviserende gitaarspeler die avond in Tutwiler hoorde zingen: ‘Down where the Southern cross the Dog’.
Een intrigerend raadsel blijft trouwens de identiteit van die ‘lean, loose-jointed Negro´, die dan de feitelijke father of the blues zou zijn. Charley Patton is een kandidaat, evenals de legendarische Henry Sloan.
Zo’n honderd jaar later brengt de beroemdste kleinzoon van the father of the blues, Bob Dylan, een saluut in een van zijn meest fascinerende liedjes van de eenentwintigste eeuw, in "Nettie Moore";
I'm going where the Southern crosses the Yellow Dog
Get away from these demagogues
And these bad luck women stick like glue
It's either one or the other or neither of the two
… zoals dat hele monumentale lied, en eigenlijk het hele album Modern Times, een diepe reverence naar de bronnen van Dylans eigen muziek is. Dat begint al met de keus voor de bezongene. Het refrein en de eerste twee regels daarvan leent Dylan uit "The Little White Cottage, or Gentle Nettie Moore" uit 1857, geschreven door Marshall S. Pike en vooral James S. Pierpont (de componist ook van "Jingle Bells"). Dylan kent het ongetwijfeld van Roy Rogers, die het lied in 1934 opneemt ("Gentle Nettie Moore").
In dit Yellow Dog-couplet echoën bluesklassiekers als "Born Under A Bad Sign" en "It Hurts Me Too" (‘But you love him and stick to him like glue’) door, bijvoorbeeld. Het volgende couplet:
She says, "look out daddy, don't want you to tear your pants.
You can get wrecked in this dance."
They say whiskey will kill ya, but I don't think it will
I'm riding with you to the top of the hill.
…parafraseert de oude (vermoedelijk negentiende eeuw) folksong "The Moonshiner" (‘If whiskey don't kill me, I don't know what will’), alsmede een novelty kersthitje uit 1955, "Nuttin’ For Christmas" (‘I did a dance on Mommy's plants, climbed a tree and tore my pants’) en een ballade uit de Amerikaanse Burgeroorlog, "Two Soldiers", het lied dat Dylan ook heeft opgenomen voor World Gone Wrong (‘Straight was the track to the top of the hill’). Of misschien wel "Top Of The Hill" uit 2004 van Tom Waits (‘Get me on the ride up / I’m on the top of the hill’). Gezien de opening van de song, ‘Lost John sitting on a railroad track’, ligt overigens meer de negentiende-eeuwse bluesballad "Railroad Bill" voor de hand als inspiratie (‘Railroad Bill live way up on the Railroad Hill, ride, ride, ride’).
Die openingsregel zelf is meteen ook de eerste W.C. Handy-connectie van de song;
Lost John sittin’ on a railroad track
Something’s out of whack
Blues this morning falling down like hail
Gonna leave a greasy trail
…is een bewerking van de oude klassieker "Lost John" (ook wel "Lost Boy Blues", "Long Gone", "Lost John Dean From Bowling Green" en andere titels). W.C. Handy claimt, terloops, dat hij dat lied heeft geschreven:
“We gingen verder, naar Pittsburgh. Ik bezocht daar een kennis. In haar huis had ik ooit een nummer geschreven dat Long Gone from Bowling Green heette. Ze deed me denken aan iets dat ik was vergeten. Bij mijn eerste bezoek aan haar huis had ik lang aan die piano gezeten, eindeloos zoekend naar noten en akkoorden voor Long Gone zonder ook maar iets consistents te spelen.”
(hoofdstuk 18, Down Memory Lane)
Maar de meeste historici denken dat het een traditional is. Hoe dan ook - in 1920 legt Handy de auteursrechten vast: muziek W.C. Handy, tekst Chris Smith. En het tweede couplet is dan:
Long John stood on the railroad tie,
Waiting for a freight train to come by;
Freight train came just puffin' and flyin',
Ought-a seen Long John grabbin' that blind
Het lied, met het zeer meezingbare refrein, wordt erg populair en honderden keren opgenomen. In de studio door legendes als Bascom Lamar Lunsford, Merle Travis en Louis Armstrong, in de gevangenis door Alan Lomax (1933, gezongen door ‘Lightnin’ & Group’) en live door Woody Guthrie, Roy Acuff en Doc Watson – om maar een kleine greep te doen. Er bestaan zo’n honderd verschillende coupletten, en ook weer varianten dáárvan. Dylan heeft misschien de variant van John Lennon (uit 1970, verschenen op Anthology, 1998) in zijn hoofd:
Lost John standing by the railroad track
A-waitin' for the freight train to come back
…maar waarschijnlijk een van varianten zoals die door Roy Acuff en anderen wordt gezongen, met eveneens een zittende John:
Lost John sittin' on the railroad track
Waitin' for the freight train to come back
De derde regel neemt bij Dylan dan een afslag naar Robert Johnson (Blues fallin’ down like hail is de tweede regel van "Hellhound On My Trail", opgenomen tijdens Johnsons laatste opnamesessie, 1937).
En zo biedt elk couplet wel referenties naar, parafrases van of eerbetoon aan de Liedschat van het Avondland. Soms duimendik ("Frankie And Albert" in het vierde couplet) en soms wat subtieler (‘gone berserk’ in datzelfde couplet zal wel uit Johnny Cash’s versie van "The Road To Kaintuck" komen), en het illustreert allemaal Dylans sprankelende, fascinerende ontboezemingen in die verrassende MusiCares speech uit februari 2015:
“Die liedjes kwamen niet uit de lucht vallen. Ik heb ze niet uit mijn duim gezogen. Het kwam allemaal voort uit traditionele muziek: traditionele folkmuziek, traditionele rock & roll en traditionele big-band swingorkestmuziek.
Ik leerde songteksten en hoe ik ze kon schrijven door naar folksongs te luisteren.”
En vervolgens verklapt de bard hoe al die keren "John Lee" zingen leidt tot "Blowin’ In The Wind", dat Big Bill Broonzy’s "Key To The Highway" als vanzelf leidt tot "Highway 61 Revisited", dat hij "Maggie’s Farm" te danken heeft aan "Roll The Cotton Down", dat "Deep Elm Blues" het sjabloon voor "Just Like Tom Thumb’s Blues" levert en dat na al die ‘come all ye’-songs automatisch "The Times They Are A-Changin’" uit je pen vloeit. “You’d have written that too – dat hadden jullie ook kunnen schrijven.”
Sympathieke, bescheiden woorden natuurlijk, en ook té bescheiden; Dylan miskent zijn eigen buitensporige talent. Maar de strekking is wel waar – ‘als ik al verder heb kunnen zien, dan was het omdat ik op de schouders van giganten stond,’ zoals Sir Isaac Newton, evenzeer bescheiden, zei in 1675 (in navolging overigens van de twaalfde-eeuwse filosoof Bernard van Chartres). Dylan is een gouddelver, een edelsmid, een thief of thoughts die uit de ertslagen van eeuwen liedkunst ruwe brokken erts los hakt en daarvan oogverblindende sieraden smeedt. Of tijdloze erfstukken, eigenlijk; Amerikaanse Burgeroorlog, whiskystokers, W.C. Handy, Robert Johnson, Tampa Red, Johnny Cash… "Nettie Moore" overstijgt de eeuwen, net als bijvoorbeeld "Highlands", "Mississippi" of "Desolation Row", de songs die ervoor zorgen dat ooit, een jaar of tien na Dylans dood, in Greenwich Village een Dylan Park zal worden geopend.
Met een standbeeld waarvoor over honderd jaar een beroepsmuzikant staat die tot wanhoop van zijn bandleider vraagt: “Wie was Bob Dylan?”
Nettie Moore
Lost John sitting on a railroad track
Something's out of wack
Blues this morning falling down like hail
Gonna leave a greasy trail
Gonna travel the world is what I'm gonna do
Then come back and see you
All I ever do is struggle and strive
If I don't do anybody any harm, I might make it back home alive
I'm the oldest son of a crazy man
I'm in a cowboy band
Got a pile of sins to pay for and I ain't got time to hide
I'd walk through a blazing fire, baby, if I knew you was on the other side
Oh, I miss you Nettie Moore
And my happiness is o'er
Winter's gone, the river's on the rise
I loved you then and ever shall
But there's no one here that's left to tell
The world has gone black before my eyes
The world of research has gone berserk
Too much paperwork
Albert's in the graveyard, Frankie's raising hell
I'm beginning to believe what the scriptures tell
I'm going where the Southern crosses the Yellow Dog
Get away from these demagogues
And these bad luck women stick like glue
It's either one or the other or neither of the two
She says, "look out daddy, don't want you to tear your pants.
You can get wrecked in this dance."
They say whiskey will kill ya, but I don't think it will
I'm riding with you to the top of the hill
refr
Don't know why my baby never looked so good before
I don't have to wonder no more
She been cooking all day and it's gonna take me all night
I can't eat all that stuff in a single bite
The Judge is coming in, everybody rise
Lift up your eyes
You can do what you please, you don't need my advice
Before you call me any dirty names you better think twice
Getting light outside, the temperature dropped
I think the rain has stopped
I'm going to make you come to grips with fate
When I'm through with you, you'll learn to keep your business straight
refr
The bright spark of the steady lights
Has dimmed my sights
When you're around all my grief gives 'way
A lifetime with you is like some heavenly day
Everything I've ever known to be right has proven wrong
I'll be drifting along
The woman I'm lovin', she rules my heart
No knife could ever cut our love apart
Today I'll stand in faith and raise
The voice of praise
The sun is strong, I'm standing in the light
I wish to God that it were night
2 opmerkingen:
Wauw. Ik wist natuurlijk wel dan Dylans teksten vol zaten met verwijzingen naar de blues en de folktraditie, maar dit is echt een puik stukje uitpluiswerk. En ik maar denken dat hij met Southern/cross het Zuiderkruis bedoelde.😂
Dank je Frans. Ja, dit lied zeker; in mijn oorspronkelijke aantekeningen stonden nóg vijf bronnen bij overige coupletten – maar na deze paar voorbeelden was het punt wel gemaakt, dacht ik.
Het is dankbaar uitpluiswerk, overigens. Dylan leidt je wel naar allerlei verborgen schatten in de geschiedenis van het Westerse lied. Ongeveer zoals in Theme Time Radio Hour.
Een reactie posten