Voor het eerst naar Dylan (1978) door Peter Koene

Peter Koene is zo vriendelijk geweest om een stuk te schrijven over Dylan's eerste concert in Nederland. Ik heb dit stuk met plezier gelezen en het is me dan ook een waar genoegen om het hier te mogen publiceren.

Voor het eerst naar Dylan (1978)

Ik herinner me niet of ik in de rij heb gestaan voor kaartjes. Ik moet ze wel zelf gehaald hebben, want internet bestond nog niet. Het zal wel bij de VVV in Eindhoven geweest zijn. Wat begon die kaartverkoop toentertijd kort van te voren. Althans, dat maak ik op uit de advertentie die te zien is op de website bobdylaninnederland: 6 mei 1978. En dan die prijs: 25 of 35 gulden! Voor een concert dat, zoals later zou blijken, een compleet festival zou zijn.

Twee kaartjes heb ik gekocht, eentje voor mijn Proloog-collega Jan Smeets (nee, niet die van PinkPop) en eentje voor mij zelf. Ze lagen veilig boven op de kast, naast de telefoon. Dat dacht ik tenminste. Want op een gegeven moment had mijn toenmalige vrouw staan telefoneren, met ons dochtertje van net twee op haar arm. En natuurlijk wist die de kaartjes in handen te krijgen. En door midden te scheuren. Met de moed der wanhoop plakte ik ze weer aaneen…

Vrijdag 23 juni. Jan en ik, beiden al jaren Dylan-fan, waren al vroeg op het station. Omringd door andere fanatieke liefhebbers, één zelfs met gitaar en tekstblaadjes. We zongen Dylan’s songs in het halletje van de trein. Begin van de middag arriveerden we in het Feyenoordstadion. Het was regenachtig. Veel paraplu’s, regenjassen en plastic zeilen. Gelukkig was het niet echt koud. Wij hadden een plaats hoog op de tribune, van waar af we schuin op de linkerkant van het immense podium keken. Te zien was er weinig. Wij hadden verzuimd een verrekijker mee te nemen en van die grote beeldschermen die tegenwoordig gebruikelijk zijn (maar bij een Dylanconcert nog nooit toegepast, geloof ik) was nog geen sprake. Om ons heen uiteindelijk zo’n 50.000 andere enthousiastelingen.

Om een uur of vier begon het “voorprogramma”, dat verder de hele middag duurde, waarna Bob Dylan de avond voor z’n rekening nam. Door al die verschillende acts en de bijbehorende sfeer in het stadion met alsmaar (meestal om bier en friet) lopende mensen kreeg het dus de allure van een festival. De Duitse groep Lake, waarvan ik me niets herinner en die dus niet veel indruk gemaakt zal hebben, opende het programma. Zo nu en dan werd het concert onderbroken door een fikse bui, waarvoor de apparatuur moest worden afgedekt. Als tweede betrad Eric Clapton met zijn band het podium om een goed maar routineus optreden te verzorgen. Bij “Layla” werd het publiek pas echt wakker. Vervolgens was het de beurt aan Champion Jack Dupree, de blueszanger die ik vaag kende van oude grammofoonplaten. Ik was verbaasd maar ook opgetogen dat die hier een stadion-optreden deed. Onder de indruk was ik ook, want het bleek een soort soloconcert, met de zanger alléén aan de piano of in ieder geval met heel spaarzame begeleiding. Naar mijn gevoel sloot dit aardig aan bij Dylan’s roots.

In de lange pauze die volgde zei Jan tegen me: “Als Woody Guthrie nu had geleefd, had hij daar waarschijnlijk gestaan”. Dat was ik niet met hem eens. Guthrie was toch wel een heel ander soort zanger en liedjesschrijver dan Dylan intussen geworden was.

Langzaam werd het donker en aan het publiek was te merken dat de spanning steeg. Men begon z’n plaatsten in te nemen. Veel diehards hadden al iets gelezen over Dylan’s optreden in Londen en wisten zo’n beetje wat hen bij dit allereerste concert in Nederland te wachten zou staan. Maar het bleef toch uitermate spannend, dat voelde ik zelf ook. Er werd “Dylan, Dylan!” gescandeerd.

Tegen half negen klonken ineens big band-klanken. Een instrumentale versie van “Hard rain’s a gonna fall”. Dat leverde al meteen een brok in mijn keel op. En niet alleen van herkenning. Want nu ging het toch echt gebeuren! En toen, onder luid gejuich, betrad de meester zelf het podium. Hij zette in met “Love her with a feeling”, een nummer dat ik niet kende en dat van Buddy Guy bleek te zijn. Het volgende nummer kende ik óók niet: “Baby, please stop crying”. De drie achtergrondzangeressen, door Dylan later in het concert aangekondigd als “The I Three’s”, deden zich gelden. Dit was dus de nieuwe sound. De grote band speelde geroutineerd volgens duidelijk grotendeels van te voren afgesproken arrangementen. Dat waren we niet gewend. The Rolling Thunder Revue was andere koek en ook “The Band” klonk niet altijd even ingestudeerd. Maar de sound was geweldig en vulde de hele Kuip, hoewel er nu en dan wat van het geluid verwaaide.

Het eerste bekende nummer was de hit “Mr. Tambourine Man”. De bewerking hiervan kon me maar matig boeien, het klonk niet erg geïnspireerd. Dat was anders met “Shelter from the storm”, dat volgde. Snijdende gitaarsolo’s van Billy Cross. En zo afwisselend als tot nu toe zou het programma blijven. Met missers, in mijn ogen, als “Masters of War”, te veel hoempa, “Don’t think twice”, één van mijn favoriete songs maar nu in een vreemdsoortig reggaeritme, en “All I really want to do”, nog meer hoempa. Maar ook juweeltjes als “I shall be released” in een totaal nieuw arrangement, “You’re a big girl now” “It’s allright Ma”, voor het eerst in een full band-uitvoering, waar Dylan behendig mee omging. En vooral de gedragen versie van “I want you” waardoor het lied – bepaald niet mijn geliefdste nummer van Blonde on Blonde – een totaal nieuwe betekenis kreeg. Steve Douglas, sinds dit concert mijn favoriete saxofonist, hij is helaas overleden, speelde hier een mooie saxpartij, toepasselijker dan de fluit die we inmiddels kennen van “Budokan”. De aanstekers gingen aan. Overigens mocht ook de uitvoering van het recente “Senor” er zijn.

Voor mij was dit optreden een eerste confrontatie met het feit dat voor Bob Dylan zelfs zijn eigen repertoire niet heilig is en dat hij zijn songs telkens weer totaal anders benadert, bewerkt en van een nieuwe betekenis voorziet. Met name dit heeft er voor gezorgd dat ik Dylan in de loop der jaren zo ben gaan waarderen.

Voor een stadionconcert was de geluidskwaliteit behoorlijk goed. Zien kon ik, zoals gezegd, weinig en al helemaal geen gezichtsuitdrukkingen van Bob en zijn bandleden op het roodachtig verlichte podium in de verte. Gelukkig konden we een enkele keer de verrekijker lenen van de mensen naast of vóór ons.

Na een dik uur op het podium nam Dylan een korte pauze en daarna volgden maar liefst nog 13 nummers , waarbij Bob en zijn band steeds beter op dreef raakten. Het laatste lied van de officiële set, “Forever Young”, was indrukwekkend. Met wéér die sax. Hierna nog twee toegiften. En terwijl Bob Dylan na twee en half uur onder een niet te stoppen applaus het podium verliet barstte rond de hele Kuip een prachtig vuurwerk los. Een mooier einde hadden we ons niet kunnen voorstellen.

De jaren daarna heb ik nog een flink aantal, maar lang niet alle, Dylanconcerten in Nederland bezocht. Van al die concerten zijn mij mooie en minder mooie dingen bijgebleven; altijd kwamen er wel pareltjes voorbij. Maar geen enkel optreden heeft meer zo’n indruk gemaakt als dit eerste, in de Kuip. Hoewel ik het misschien állermooiste tot mijn verdriet gemist heb. Dat betreft het concert in de Ahoy in september 2000. Maar hiervan heb ik dan toch gelukkig “Don’t waste your words”, een schitterende bootleg.

Peter Koene