16 juni 1965 Studio A, Columbia Recording Studio New York City
1. Like A Rolling Stone – Rehearsal remake Rehearsal The Cutting Edge
2. Like A Rolling Stone – Take 1 remake Rehearsal The Cutting Edge
3. Like A Rolling Stone – Takes 2-3 remake False starts The Cutting Edge
4. Like A Rolling Stone – Take 4 remake Highway 61 Revisited, The Cutting Edge
5. Like A Rolling Stone – Take 5 remake Rehearsal The Cutting Edge
6. Like A Rolling Stone – Take 6 remake False start The Cutting Edge
7. Like A Rolling Stone – Take 8 remake Breakdown The Cutting Edge
8. Like A Rolling Stone – Takes 9-10 remake False starts The Cutting Edge
9. Like A Rolling Stone – Take 11 remake Complete The Cutting Edge
10. Like A Rolling Stone – Take 12 remake False start The Cutting Edge
11. Like A Rolling Stone – Take 13 remake Breakdown The Cutting Edge
12. Like A Rolling Stone – Take 14 remake False start The Cutting Edge
13. Like A Rolling Stone – Take 15 remake Breakdown The Cutting Edge
“Is ‘Like A Rolling Stone’ Bob Dylans beste nummer?” werd mij ooit in een radio-uitzending gevraagd. Voor ik over het hoe en waarom had nagedacht floepte ik er een welgemeend “Nee” uit. Er zijn legio muziekliefhebbers die het met mij oneens zijn. Misschien hebben zij wel gelijk, misschien ook niet. Hoe het ook is, dat “Like A Rolling Stone” een klassieker van de twintigste eeuw met eeuwigheidswaarde is staat als een paal boven water. En die klassieker krijgt breed aandacht op The Cutting Edge. De twee cd’s of drie elpees tellende The Best Of The Cutting Edge bevat twee takes van “Like A Rolling Stone” terwijl op zowel de Deluxe Edition als de Collector’s Edition van The Cutting Edge alle takes van “Like A Rolling Stone” die op 15 en 16 juni 1965 werden opgenomen te horen zijn. Al deze takes worden op deze twee versies van The Cutting Edge aangevuld met vier extra versies van “Like A Rolling Stone”, waarover later meer.
De poging op “Like A Rolling Stone” op te nemen begon op 15 juni 1965. Het nummer stond tijdens die sessie nog in driekwartsmaat. Alle opnamen van “Like A Rolling Stone” van een dag later zijn in vierkwartsmaat.
Al vrij snel hadden Dylan en muzikanten de definitieve versie van “Like A Rolling Stone” op band staan tijdens de sessie van 16 juni. Toch bleven ze aan het nummer werken. Drong het aan het eind van take 4 niet tot Bob Dylan door dat het nummer voor de eeuwigheid was vastgelegd? Hoopte hij een nog betere versie op band te krijgen?
Wie het weet mag het zeggen.
Het verhaal van Al Kooper en “Like A Rolling Stone” moet al honderden keren verteld zijn. Samengevat komt het er op neer dat hij hoopte als gitarist aan de sessie mee te kunnen doen, maar tegen de wens van producer Tom Wilson achter het orgel kroop – een instrument dat hij nog nooit eerder had bespeeld – en als organist op “Like A Rolling Stone” te horen is.
Al Koopers versie van het opnemen van “Like A Rolling Stone” is te lezen in zijn autobiografie Backstage Passes:
“Check this out: There is no music to read. The song is over five minutes long. The band is so loud that I can’t even hear the organ, and I’m not familiar with the instrument to begin with. But the tape is going, and that is Bob fucking Dylan over there singing, so this had better be me sitting here playing something. The best I could manage was to play kind of hesitantly by sight, feeling my way through the changes like a little kid fumbling in the dark for a light switch. After six minutes they’d gotten the first complete take of the day down, and all adjourned tot he booth to hear it played back.
Thirty seconds into the second verse, Dylan motions towards Tom Wilson. ‘Turn the organ up,’ he orders.
‘Hey man,’ Tom says, ‘that cat’s not an organ player.’
Thanks Tom.
But Dylan isn’t buying it. ‘Hey, now don’t tell me who’s an organ player and who’s not. Just turn the organ up.’
He actually liked what he heard!
At the conclusion of the playback, the entire booth applauded the soon-to-be-a-classic ‘Like A Rolling Stone,’ and Dylan acknowledged the tribute by turning his back and wandering into the studio for a go at another tune. I sat, still dazed, at my new instrument and filled in a straight chord every now and again. No other songs were gotten that day, but as everyone was filing out Dylan asked for my phone number – (…) – and invited me back the next day.”
Als we Al Kooper mogen geloven werd na take 4 de opname beluisterd, besloten dat dit de definitieve take van “Like A Rolling Stone” is, waarna Dylan en band werkten aan de opname van enkele andere composities. Ook werd Al Kooper uitgenodigd voor een opnamesessie op 17 juni 1965.
De werkelijkheid is iets anders dan Koopers geheugen dicteert, zoals te horen is op The Cutting Edge.
1. Like A Rolling Stone – Rehearsal remake
“Let’s do just one verse, man” zegt Bob Dylan aan het begin. Een deel van “Like A Rolling Stone” wordt doorgenomen om de muzikanten op scherp te zetten, zo klinkt het. Dit is het skelet van de aanstaande klassieker, de magie van de definitieve take is al in deze opname te horen.
Aan het eind van de opname is Tom Wilson te horen: Okay, Bob we’ve got everybody here let’s do one and then I’ll play it back to you. You can pick it apart.” Aan het eind van de opname horen we Tom Wilson zijn inmiddels overbekende vraag aan de naar binnen geslopen Al Kooper stelen: “What are you doing there?”
Vanaf take 1 is het dus Al Kooper die we op orgel horen.
2. Like A Rolling Stone – Take 1 remake Rehearsal
Een tamme eerste poging. Bob Dylan lijkt nog zoekende te zijn naar de juiste woorden voor het refrein, de juiste intonatie. Dylan breekt de opname af.
3. Like A Rolling Stone – Takes 2-3 remake False starts
Takes 2 en 3 beslaan samen ongeveer een halve minuut.
4. Like A Rolling Stone – Take 4 remake
Dit is de overbekende take die op Highway 61 Revisited en single verscheen. De versie op The Cutting Edge is iets langer dan op Highway 61 Revisited. Na deze opname werd er niet gewerkt aan andere composities, zoals Al Kooper schrijft in Backstage Passes, maar gingen de pogingen om “Like A Rolling Stone” op te nemen gewoon door.
5. Like A Rolling Stone – Take 5 remake Rehearsal
Vooraf geeft Dylan aan één couplet te willen spelen, zonder dat het opgenomen wordt. Dit klinkt – net als de allereerste opname van deze sessie – als het doornemen van het nummer ten behoeve van de muzikanten.
Bob Dylan: “It’s six minutes long, man.”
6. Like A Rolling Stone – Take 6 remake False start
Bob Dylan verzingt zich en breekt vervolgens de opname af. De twijfel lijkt toe te slaan. “Is my guitar to loud?” vraagt Dylan.
7. Like A Rolling Stone – Take 8 remake Breakdown
De coupletten klinken wat tammer dan op de bekende take, terwijl het refrein (doelbewust) wat meer pit gegeven wordt door de drumpartij. Het is zoeken. Deze afwijkende drumpartij tijdens het refrein klinkt wat geknutseld.
8. Like A Rolling Stone – Takes 9-10 remake False starts
De takes 9 en 10 beslaan samen enkele seconden. Tom Wilson: “There’s something wrong.”
9. Like A Rolling Stone – Take 11 remake Complete
Een matte versie. De muzikanten lijken de spontaniteit van take 4 kwijt te zijn. Bob Dylan lijkt al zingende zijn uiterste best te doen om deze take leven in te blazen. De worsteling tussen wat Dylan wil en de muzikanten spelen is hoorbaar.
Ongeveer anderhalve minuut voor het eind van de opname raken een aantal muzikanten de draad kwijt. Aan het eind zoekt Bob Dylan de schuld voor het mislukken van de take bij zichzelf: “I’m afraid I screwed up”.
Deze take staat ook op The Best Of The Cutting Edge.
10. Like A Rolling Stone – Take 12 remake False start
Een take van slechts enkele seconden, instrumentaal.
11. Like A Rolling Stone – Take 13 remake Breakdown
Een versie van ruim een minuut. Bob Dylan zingt niet zozeer op deze take, maar praat-zingt. Aan het eind van de take verzucht hij: “Why can’t we get that right, man.”
12. Like A Rolling Stone – Take 14 remake False start
Een take van slechts enkele seconden. Na het zingen van één regel tekst wordt het nummer afgebroken.
13. Like A Rolling Stone – Take 15 remake Breakdown
Een take van ruim 3 minuten. Nadat Bob Dylan zich verzingt wordt het nummer wederom afgebroken.
Van alle takes van “Like A Rolling Stone” die op 16 juni 1965 werden opgenomen zijn alleen de takes 4 en 11 compleet. Wanneer ik naar bovenstaande lijst met alle takes van “Like A Rolling Stone” kijk, moet ik bekennen dat het er niet als een aantrekkelijke luisterervaring uitziet. Niets is minder waar. Het is heerlijk om al die takes van “Like A Rolling Stone” te horen, veel prettiger dan ik me voor de uitgave van The Cutting Edge kon voorstellen.
Al met al beslaan al die takes van “Like A Rolling Stone” van 16 juni 1965, op enkele seconden na, niet meer dan een half uur.
Een dag later was er helemaal geen opnamesessie (het sprookje van Al Kooper zit vol fictie), de eerst volgende opnamesessie voor Highway 61 Revisited was op 29 juli 1965. De opnamesessie van 16 juni was de laatste sessie waarbij Tom Wilson in de producer-stoel plaats nam. Vanaf 29 juli zat Bob Johnston achter de knoppen.
De sessie-opnamen van “Like A Rolling Stone” op The Cutting Edge zijn, zoals ik eerder aangaf, met vier extra tracks, noem het maar bonustracks, aangevuld. Het gaat om vier opnamen van take 4, de overbekende take van Highway 61 Revisited, maar dan steeds slechts een of twee instrumenten zodat de mogelijkheid wordt geboden om de verschillende elementen die samen de klassieker “Like A Rolling Stone” maken afzonderlijk te beluisteren. Het gaat om de volgende vier tracks die zowel op de Deluxe Edition als de Collector’s Edition van The Cutting Edge staan:
Like A Rolling Stone – Master take, guitar
Like A Rolling Stone – Master take, vocals, guitar (Bob Dylan)
Like A Rolling Stone – Master take, piano, bass
Like A Rolling Stone – Master take, drums, organ
Een soortgelijke track werd in 2014 uitgebracht op de Michael Bloomfield-uitgave From His Head To His Heart To His Hands. Op deze boxset staat een instrumentale versie van take 4 van “Like A Rolling Stone” om Bloomfields gitaarspel op deze take beter tot z’n recht te laten komen.
2 opmerkingen:
Track 17 t/m 20 op Disc 3 zijn de individuele tracks van de multitrack tape waarop "Like a rolling stone" werd opgenomen. We leren hiervan dat "Like a rolling stone" opgenomen is op 4 track.
Ook van "One Of Us Must Know" zijn de afzonderlijke tracks van de multitrack nu beschikbaar, op de Collector's Edition van The Cutting Edge (track 3 t/m 6 op Disc 12).
Verder circuleert de multitrack van "Subterreanean homesick blues " (eveneens 4 track), en van "Tangled up in blue" (8 track, hoewel die laatste de mogg bronbestanden zijn van de Rockband game, en niet zeker is of deze identiek zijn aan de multitrack).
Rob
Dank voor de aanvulling Rob!
Je hebt helemaal gelijk. Die multitracks zijn zeker interessant om te beluisteren. Ze geven inzicht in het opnameproces, de individuele bijdragen en vooral welke elementen er nou voor zorgen dat "Like A Rolling Stone" werkt.
groet,
Tom
Een reactie posten