Ontegenzeggelijk Dylan - Carré 7 november 2015

Met welk verwachtingspatroon gaat een concertbezoeker anno 2015 naar een optreden van Bob Dylan? In 2013, tijdens Dylans laatste bezoek aan Nederland, schreef Hester Carvalho nog "Stem van Bob Dylan karaktervol, maar klinkt als een pruttelende kapotte uitlaat" boven haar recensie van het concert in de HMH op 30 oktober 2013 in NRC Handelsblad. Carvalho was geen uitzondering, het Nederlandse corps journalisten leek er een sport van te maken om, zo lang als ik me kan herinneren, in recensies van Dylans concerten een zo poëtisch mogelijke omschrijving van Dylans 'kapotte' stem te geven.
En steeds als ik die recensies las had ik het gevoel een ander concert bezocht te hebben. Nooit herkende ik mijn concertervaring in koppen als "Dylan klinkt krakerig als een keukenrasp" (AD 30 oktober 2013).
Met deze discrepantie tussen mijn eigen ervaringen en die van menig journalist in het achterhoofd las ik deze week vol argwaan de eerste berichten over Dylans optredens in Nederland alvorens naar Amsterdam te rijden. Die eerste berichten maakten echter bijna allemaal gewag van hoe goed Bob Dylan anno 2015 bij stem is.
Als de journalisten schrijven dat Bob Dylan goed bij stem is, kan het dan wel wat zijn? Moet ik wel gaan? Ik bleef zitten met dezelfde vraag: met welk verwachtingspatroon gaat een concertbezoeker anno 2015 naar een optreden van Bob Dylan?
Het viel niet mee om met een open geest Carré in te stappen. Nog lastiger bleek het om gedurende het concert de concentratie vast te houden. De aandacht werd gedurende het concert constant op de proef gesteld door het kat-en-muis-spel tussen aan de ene kant de vele met hun mobieltje vergroeide bezoekers en aan de andere kant het personeel van Carré dat van Dylans crew opdracht had gekregen kostte wat het kost te voorkomen dat bezoekers foto's of filmpjes maakten. Het personeel van Carré gebruikte hier zaklampen voor. De lichtbundels van deze lampen werden in het gezicht geworpen van een ieder die zijn mobieltje ter hand nam. In een donkere zaal als Carré leiden die lichtbundels enorm af, helemaal wanneer een dame op leeftijd, zoals in mijn geval - ze zat vlak bij mij -, het niet kon laten om iedere 5 minuten (niet overdreven) op haar mobieltje te bekijken hoe laat het is, om maar te zwijgen over het jonge stel met een selfie-verslaving voor mij. Om de haverklap lichtje er een scherm van een mobieltje op, wat regelmatig gevolgd werd door een verblindende lichtstraal uit een zaklamp.
Gisteravond vroeg ik me sterk af waarom sommige mensen een concertkaartje gekocht hebben, ik heb het over de mensen die meer met hun mobieltje bezig waren dan met het concert. Wat deze mobielverslaafden zich onvoldoende realiseren is - zeker gezien de 'interactie' met de zaklampschijners - dat het voor andere concertbezoekers ronduit storend is wanneer iedere paar minuten een beeldscherm oplicht in een donkere zaal.
Deze storende lichtshow kwam niet voor in het verwachtingspatroon waarmee ik naar Amsterdam reed.

Had ik wel een verwachtingspatroon voor ik naar Amsterdam reed?
Er was een verwachtingspatroon, maar dat bestond slechts uit ruwe schetsen. Ik wist wat Dylan en band gingen spelen, maar in tegenstelling tot voorgaande concerten had ik bewust nog geen enkele opname van de huidige tournee beluisterd. Ik wilde met een open geest Carré binnenstappen.
Voor het eerst Carré binnenstappen is al een beleving op zichzelf, zeker voor een provinciaaltje als ondergetekende. Schitterende zaal, heerlijke stoelen.
Klokslag acht uur zou het concert beginnen en klokslag acht uur begonnen Bob Dylan en band dan ook aan het concert dat in slechts minuten al weer voorbij leek te zijn.
Opener "Things Have Changed" was aangenaam. 't Swingde. Tijdens "She Belongs to Me" speelde Dylan harmonica en met name toen werd duidelijk dat het geluid in de eerste helft van het concert net iets te hard stond. Ik had het gevoel dat Dylan er nog even in moest komen. Het liep, maar nog niet helemaal op rolletjes. Tijdens het derde nummer "Beyond Here Lies Nothin'" bekende 'mevrouw Tom' dit erg mooi te vinden. Ik was het met haar eens, mooie versie van dit nummer van Together Through Life, maar toch had ik het gevoel dat het 'echte' concert nog los moest barsten.
Dat 'echte' concert barstte voor mij los met het vierde nummer: "What'll I Do" van Shadows In The Night. Het eerste kippenvel moment. Werkelijk schitterend. Het leek wel alsof Bob Dylan met twee stemmen zong in Carré, één stem voor zijn eigen nummers, een andere stem voor de nummers van Shadows In The Night. Tijdens de nummers van Shadows waande ik me in een nachtclub, een jazzclub na middernacht. Het moment waarop de muzikanten de stropdas lostrekken en er nog even - voor het eigen plezier - voor gaan. Dit concert heeft mijn oren geopend voor Shadows in The Night. Ik had tot op heden wat moeite met dit album, maar met dank aan Dylans fantastische versies van de nummers van dit album in Carré zijn mijn oren open gegaan voor de schoonheid van Shadows In The Night.
Het mooie "Duquesne Whistle" ging - vooral door het niet lopende samenspel van de gitaristen Stu Kimball en Charlie Sexton - de mist in. Even vreesde ik dat vanaf "Duquesne Whistle" het concert helemaal de mist in zou gaan, maar niets was minder waar. Na "Duquesne Whistle" gingen Dylan en band echt los en volgende een perfect concert.
"Melancholy Mood" was veel te kort, Dylan centre stage, zoals tijdens het grootste deel van dit concert. Nooit eerder hoorde ik dit nummer, de uitvoering in Carré was voldoende om het vaker te willen horen.
Voor "Pay In Blood" gebruikte Dylan zijn 'eigen' stem. Dit schudde, tierde en swingde. Nooit eerder hoorde ik zo'n sterke versie van "Pay In Blood". Dylan beet de woorden de zaal in.
Voor "I'm A Fool To Want You" zette hij zijn Shadows-stem weer op. Dylan gesticuleerde, danste zijn Dylan-dans. Het feit dat hij voornamelijk instrumentloos midden op het podium achter een batterij van drie microfoons stond te zingen gaf hem de ruimte, de vrijheid om de gezongen teksten niet alleen met zijn expressieve stem kracht bij te zetten, maar ook gebruik te maken van zijn lijf. Gebaren, Dylaneske danspasjes en blikken zijn onderdeel geworden van de zang.
Begon ik dit stuk niet met verwachtingspatroon? Mijn verwachtingspatroon zei mij dat "Tangled Up In Blue" even 'uitgezeten' moest worden. Dat dit nummer in recente jaren 'dood' gespeeld was tijdens concerten. De live-uitvoeringen van dit nummer waren nog slechts een schaduw van wat "Tangled" ooit was. In Carré bleek Dylan "Tangled Up In Blue" echter opnieuw uitgevonden te hebben. Deels nieuwe tekst, nieuw arrangement en met passie gezongen. "Tangled Up In Blue" is terug.
Na een kop Carré-koffie volgde de tweede helft van deze unieke Dylan-belevenis. Die tweede helft startte met "High Water (For Charley Patton)", het door banjo gedreven prijsnummer van "Love And Theft". Zoals bij veel van de gisteravond gebrachte eigen composities kreeg ook "High Water (For Charley Patton)" een iets ingetogener behandeling dan in voorgaande jaren, wat het nummer ten goede kwam.
"Why Try To Change Me Now" bracht de luisteraar terug naar de nachtclubs uit vervlogen tijden en tijdens "Early Roman Kings" schudde Stu Kimball de armen uit zijn lijf om de maracas in het ritme te houden. "Early Roman Kings" is een van de nummers waarop Dylan piano speelt. Tijdens zijn spel op de piano lijkt hij het oude improvisatievuur te zoeken.

Na de knallende blues "Early Roman Kings" gingen Dylan en band weer over op crooner-stand voor een prima "The Night We Called It A Day". Die crooner-stand bleef voor even aanstaan tijdens "Spirit On The Water", de enige eigen compositie die Dylan bracht met een Shadows-jasje. Ik moet bekennen nooit een liefhebber van "Spirit On The Water" te zijn geweest. Zowel de versie op het album Modern Times als de vele live-versies die ik gehoord heb raken me nauwelijks, maar gisteravond wist Dylan mij de schoonheid van dit nummer te tonen. Opmerkelijk is dat regels uit dit nummer welke eigenlijk altijd wel een reactie van het publiek uitlokken gisteravond zonder enige reactie voorbij gingen.
Voor "Scarlet Town" zette Dylan zijn stem uit vervlogen tijden op. Een heerlijke, strakke versie van dit nummer, toch wel een van de hoogtepunten van Tempest en ook van Dylans concert in Carré. Alleen al de manier waarop Dylan de regels over de "flat-chested junkie whore" het publiek in spuugde was de toegangsprijs voor dit concert meer dan waard. Meesterlijk.
"All Or Nothing At All" was het tweede nummer uit de Shadows-stal dat dat album niet gehaald heeft en dat ik gisteravond voor het eerst hoorde. Mooi nummer, bijna net zo mooi als "Melancholy Mood".
Het vijfde Tempest-nummer van deze avond - "Long And Wasted Years" - is eigenlijk altijd wel goed tijdens concerten, Carré was geen uitzondering.
Het hoofddeel van het concert sloot af met "Autumn Leaves" dat strak geregisseerd begon en eindigde. Het doven van de lichten viel perfect samen met het einde van "Autumn Leaves".
En dan zijn er de twee toegiften.
Voor "Blowin' In The Wind" kroop Dylan weer achter de piano. Na een lang intro zong hij het nummer dat al een mensenleven lang meegaat met passie. Schitterend. Ook in de nummers die Dylan al honderden keren gezongen heeft weet hij nog te vlammen, zo bewees "Blowin' In The Wind".
Het concert eindigde met een nieuwe, verrassende versie van "Love Sick". Een versie die gehoord moet worden.
En toen, alsof het niet meer dan tien minuten donker in de zaal was geweest, gingen de lichten weer aan en konden 'mevrouw Tom' en ik aan de reis naar huis beginnen.
Ik heb meerdere mensen gesproken die Dylans concerten in Carré tot de beste Dylan-concerten in jaren rekenen. Ergens kan ik me daar wel in vinden, al kost vergelijken me ook wel weer moeite. Het leek gisteravond in Carré alsof Dylan zich wederom opnieuw heeft uitgevonden, alsof er een andere Dylan, een andere muzikant op het podium stond dan in recente jaren.
En toch, ondanks de verschillen, was het ontegenzeggelijk Bob Dylan die mij gisteravond tot op het bot wist te beroeren met zijn stem, met zijn muziek.