Ik heb inmiddels redelijk wat (kranten-)berichten over "Murder Most Foul" gelezen, al heb ik ook menig artikel juist overgeslagen of niet meer dan globaal gelezen. De reden: tijdgebrek. In de artikelen die ik heb gelezen ben ik niets tegengekomen over de herhaling van woorden, soms woorden met meerdere betekenissen, soms eenzelfde woord in verschillende contexten.
In een eerder stuk over "Murder Most Foul" heb ik er al twee genoemd:
I'm just a patsy like Patsy Cline
Waarin Dylan de uitspraak "I'm just a patsy" van Lee Harvey Oswald combineert met de naam van een zangeres, en:
Livin' in A Nightmare on Elm Street
When you're down in Deep Ellum put your money in your shoe
Waarin de filmtitel A Nightmare on Elm Street en de bluessong "Deep Ellum Blues" (associatief) verwijzen naar Elm Street, de straat waar de auto met John F. Kennedy reed toen de president werd neergeschoten.
Er zit meer herhaling in "Murder Most Foul". In het eerste deel gaat het vooral om herhaling van een woord waarbij de betekenis gelijk blijft. Die herhaling zorgt voor ritme, voor het inprenten bij de luisteraar van bepaalde woorden, voor een cadans.
Gelijk de eerste paar regels, het aantal malen dat Dylan het woord "day" zingt in de eerste vier regels is opmerkelijk hoog:
t'Was a dark day in Dallas, november '63
The day that would live on in infamy
President Kennedy was a-ridin' high
Good day to be livin and a good day to die
Natuurlijk is dit niet dezelfde manier van herhalen zoals boven aangegeven met de "Patsy" en "Elm" / "Ellum", maar opvallend is het wel. Daarbij komt nog de alliteratie - ook een vorm van herhaling - in die eerste regel: "t'Was a dark day in Dallas", en de dubbele "good" in de vierde regel.
Ik pik de herhalingen er even uit, in chronologische volgorde:
Regel 10:
was a matter of timing and the timing was right
Regel 17:
It happened so quick and so quick by surprise
Regel 21 en 22:
Wolfman oh Wolfman oh Wolfman howl
Rub-a-dub-dub it's a murder most fowl
Een regel die bestaat uit drie maal "Wolfman" gevolgd door een regel die begint met "Rub-a-dub-dub".
Vervolgens duurt het even voor de volgende herhaling komt, regels 37 en 38:
Blackface singer white face clown
Better not show your faces after the sun goes down
en vrij kort daarna volgt de eerder aangehaalde Elm / Ellum-herhaling.
Vervolgens regels 47 tot en met 49:
Shoot him while he runs boys, shoot him while you can
See if you can shoot the invisible man
Goodbye Charlie, goodbye Uncle Sam
Door die steeds frequenter voorkomende herhaling wordt die laatste regel, regel 49, intrigerend. Door die dubbele "goodbye" worden Charlie en Uncle Sam als het ware gelijkgeschakeld, van beide wordt afscheid genomen, maar wanneer je je realiseert dat tijdens de Vietnam-oorlog de Vietcong vaak "Charlie" werd genoemd en Uncle Sam voor Amerika staat, zie je dat de twee waarvan afscheid genomen wordt juist haaks op elkaar staan.
Regels 56 en 57:
I'm ridin' in a long black Lincoln limousine
Ridin' in the backseat next to my wife
Regels 61 en 62:
Well we ask no quarter, no quarter do we give
We're right down the street from the street where you live
regel 67 is qua ritme haast een ego van regel 21, van "Wolfman oh Wolfman oh Wolfman howl":
Freedom oh freedom, freedom from need
Dan krijgen we twee regels na het eerder genoemde "I'm just a patsy like Patsy Cline":
Got blood in my eye, got blood in my ear
Regels 85, 86 en - na een kort instrumentaal stuk - 87:
They killed him once and they killed him twice
Killed him like a human sacrifice
The day that they killed him someone said to me, son
Vanaf regel 99 tot het eind, het Wolfman-deel van de song, beginnen het overgrote deel van de regels met "play". In dit deel begint de herhaling bijna hypnotiserend of bezwerend te werken.
De herhaling zit in dit deel niet alleen in het woord "play", maar ook in herhalingen die voornamelijk door associatie lijken te zijn ontstaan:
The Saint James infirmary in the court of King James
(...)
Play the James too, play the prodigal rhyme
Lookin far far away at down gallow avenue
Play another one and another one bites the dust
Play mystery train for mr Mystery
Charlie Parker and all that junk
All that junk and all that jazz
Play number nine play number six
Play it happened one night and one night of sin
Play merchant of venice play merchants of death
Your brothers are comin', there'll be hell to pay
Brothers, what brothers? what's this about hell?
Play lonely at the top and lonely are the brave
Een andere vorm van herhaling die veelvuldig voorbij komt in "Murder Most Foul" zit in de opsommingen, zoals bijvoorbeeld in het rijtje jazz-musici die Dylan noemt:
Play Oscar Peterson, play Stan Getz
(...)
Play Art Pepper, Thelonious Monk
Charlie Parker and all that junk
Meer herhaling: de achternamen van de drie musici die in bovenstaande regels als eerste genoemd worden beginnen allemaal met een P: Peterson, Pepper, Parker. Toeval? Dat denk ik niet.
Zoals boven aangegeven volgt na deze regels:
All that junk and all that jazz
wat zorgt voor een herhaling van "all that jazz".
De regel daarna luidt:
Play somethin for the Birdman of Alcatraz
Dit is geen toeval. Dit is er door Dylan bewust ingestopt. Dat maakt Dylan tot een groot, Nobelprijswaardig tekstschrijver.
Er zit veel herhaling in "Murder Most Foul". Het knappe is dat de herhaling niet gaat vervelen. Het draagt eerder bij tot de schoonheid van de song.
Er is veel geschreven over hoe "Murder Most Foul" een waslijst bevat van verwijzingen naar muziek en film. Er staan op spotify afspeellijsten van de songs die in "Murder Most Foul" genoemd worden. De song zou een staalkaart zijn van Dylans smaak. Misschien is dat ook zo, maar tegelijkertijd ontkom ik er niet aan om te concluderen dat veel namen van muzikanten, songtitels, filmtitels, noem het maar op, (mede) in "Murder Most Foul" terecht zijn gekomen door de klank van de woorden. Door de echo die het geeft. Een mooi voorbeeld is de verwijzing naar Queens "Another One Bites The Dust" in de regel "Play another one and Another One Bites The Dust". Is dit echt een verwijzing naar de song van Queen, of is de songtitel "Another One Bites The Dust" in "Murder Most Foul" door Dylan gekozen om dat het - gecombineerd met "Play me another one" een schitterende regel oplevert?
Ik denk vooral die laatste, de echo. Dat neemt natuurlijk niet weg dat Dylan natuurlijk donders goed weet dat iedereen bij het horen van de regel "Play another one and Another One Bites The Dust" gelijk denkt "ah, Queen!"
"Murder Most Foul" laat de kracht van herhaling horen. Die herhaling komt het best tot z'n recht wanneer de song beluisterd wordt. "Murder Most Foul" is geen gedicht dat gelezen moet worden, het is een song waarin de klank van de woorden een essentiële bijdrage levert aan de song.
4 opmerkingen:
Hierbij mag ook nog even worden opgemerkt dat "it's a good day to die" een uitspraak was van de krijgers van de prairie Indianen als ze een gevecht tegemoet gingen. (Ze zeiden het natuurlijk niet in het Engels, maar zo is het overgeleverd.)
Let's blow this joint before the pigs are coming: wegwezen voor de politie komt, die uitdrukking was bekend in die dagen, opgepikt van Amerikanen op bezoek in Amsterdam, waarschijnlijk is door de gebrekkige kennis van het Engels destijds (luister maar naar de teksten van de Nederbeatbandjes) op een gegeven moment de koppeling gemaakt naar het roken van een joint... Maar het heeft mij ook altijd verbaasd, ons groepje noemde zich dan ook geen blowers (vonden we heel arrogant een term van de meelopers) maar hasjkikkers en we deelden een stickie, zo noemden we het roken van dat spul.
groet hans altena
Ah, dat is het antwoord op mijn vraag van gisteren. Dank je.
"A good day to die"
Daar zullen John F. en Jackie anders over gedacht hebben...
De tekst komt ook voor in een liedje van Robbie Robertson, die half-indiaans is.
Jos
Een reactie posten