I Contain Multitudes #3

Luisterend naar "I Contain Multitudes" denk ik aan een gesprek dat ik een aantal jaar geleden met mijn vader had. Mijn vader is van Dylans generatie, hij is van augustus 1942, Dylan van mei 1941. Dat gesprek moet plaats gevonden hebben tijdens zijn verjaardag. We hadden het over zijn leeftijd, inmiddels dichter bij de 80 dan bij de 70 in de buurt. Hij zei dat hij uiteraard wel weet oud te zijn, maar dat hij zich ondanks zijn daadwerkelijke leeftijd nog steeds een jonge god voelt. Een jaar of 21, schatte hij zijn relatieve leeftijd.
Dat contrast tussen werkelijke en relatieve leeftijd is waar ik nu aan denk tijdens het horen van "I Contain Multitudes". Aanvankelijk was dat anders.
In een eerste stuk over "I Contain Multitudes" schreef ik: "deze song laat horen dat Bob Dylan springlevend is en voorlopig nog niet van plan is om de pijp aan Maarten te geven. De tekst is die van een jonge god die zijn longen vol zuigt, zich op de borst slaat en buldert 'hier ben ik'." Hans schreef in een reactie bij dat stuk onder andere: "het klinkt voor mij wel degelijk als een testament". Die reactie heeft mij aan het denken gezet [dank Hans]. Het bracht mij bij het gesprek met mijn vader.

~ * ~ * ~

In "aantekening #7404" had ik het over Grasbladen, de door 22 dichters gemaakte vertaling van Walt Whitmans Leaves Of Grass. De relevante regels uit "Song of Myself" #51 nam ik in een eerste stuk over "I Contain Multitudes" over uit de editie zoals uitgeven door George G. Harrap & Company van Leaves Of Grass:

Do I contradict myself?
Very well then I contradict myself,
(I am large, I contain multitudes.)

In Grasbladen worden deze regels gegeven als:

Do I contradict myself?
Very well then .... I contradict myself;
I am large .... I contain multitudes.

wat in de Nederlandse vertaling van Huub Beurskens is:

Spreek ik mezelf tegen?
Goed dan .... ik spreek mezelf tegen;
Ik ben weids .... ik bevat menigten.

Er bestaan verschillende edities van Leaves Of Grass, soms met opmerkelijke verschillen. Is het van belang? Niet voor een begrip van Dylans "I Contain Multitudes", denk ik.

~ * ~ * ~

De foto die gebruikt is voor "I Contain Multitudes" is gemaakt door Andrea Orlandi op 9 juli 1996. Bob Dylan gaf die dag een concert in Salzburg, Oostenrijk. Waarom deze foto? Waarom niet een recente foto van Dylan?

~ * ~ * ~

Wie multitudes, menigten bevat, bevat tegenstellingen. Een van die tegenstellingen is de jonge god in het oude lijf, waar ik dit stuk mee begon. Ik hoor het in de tekst, maar vooral ook in hoe Dylan die tekst zingt. Luister naar de regels:

All the pretty maids, and all the old queens
All the old queens from all my past lives

In die eerste regel, met name het eerste deel van die regel, klinkt Dylan als de jonge god, als een rokkenjager, terwijl ik die tweede regel hoor als de blik van een oude man op zijn verleden.

Een zelfde soort tegenstelling hoor ik in:

I go right to the edge, I go right to the end

waarbij het eerste deel klinkt als het werk van een waaghals, een jonge daredevil en het tweede deel, het naderen van het eind, als dat van een oude man.

Jong - oud is zeker niet de enige tegenstelling in "I Contain Multitudes". Wat te denken van de regel:

I fuss with my hair, and I fight blood feuds

In één regel het kapsel in orde drukken & een bloedvete uitvechten. Niet echt zaken die vaak samen gaan.

In de regels:

Red Cadillac and a black mustache

Rings on my fingers that sparkle and flash

is de ik bezig met uiterlijk, met bezit, met de blits maken, terwijl hij een paar regels verder weer de oude man is die het allemaal al gezien heeft:

I sing the songs of experience like William Blake
I have no apologies to make

De ik in "I Contain Multitudes" - en ik denk dat dit Dylan zelf is, dat dit misschien Dylans meest persoonlijke song is - bevat vele personen, vele leeftijden in één lijf. Er is niet één tijd, er is niet één moment in "I Contain Multitudes". Eigenlijk geeft de eerste regel dat al weg:

Today, tomorrow, and yesterday, too

maar het meest duidelijk is dit te vinden verderop in de song wanneer Dylan zingt:

Everything's flowing all at the same time

Het is een regel die ik iedere keer dat ik "I Contain Multitudes"draaide gehoord moet hebben, maar het is ook een regel die steeds aan mijn aandacht wist te ontsnappen. Nu die regel er ineens wel uitspringt, denk ik dat het zomaar eens een belangrijke regel zou kunnen zijn, een regel die de song grijpt. 

~ * ~ * ~

Er schuilt schoonheid in de muziek. De muziek is er overduidelijk om Dylans stem te ondersteunen. Het klinkt alsof Dylan de Sinatra-albums - bij gebrek aan een betere term - nodig had om deze song te kunnen schrijven. Ik hoor twee gitaren, een Spaanse en een elektrische gitaar (Charlie Sexton?), een contrabas bespeeld met strijkstok (Tony Garnier?) en - ik denk - pedal steel (Donnie Herron?).

Twee keer is er een verandering in de muziek, beginnend bij de Anne-Frank regel en bij de "greedy old wolf"-regel. Na vier regels verandert de muziek weer terug.

~ * ~ * ~

Ik heb inmiddels in verschillende berichten gelezen dat "I Contain Multitudes" het niet haalt bij "Murder Most Foul", dat "I Contain Multitudes" na "Murder Most Foul" een tegenvaller is. Daar snap ik niks van, vooral niet omdat het voornaamste argument is dat "Murder Most Foul" bijna 17 minuten duurt terwijl "I Contain Multitudes" niet eens de vijf minuten haalt. De website Dansende Beren noemt de song zelfs eentonig. 

Hoor ik te veel in "I Contain Multitudes"? Overdrijven mijn oren als ze rood worden van de schoonheid van deze song?

Meer nog dan "Murder Most Foul" zal dit "I Contain Multitudes" naar mijn idee worden opgenomen in het rijtje onbetwiste klassiekers. Hoe goed "Murder Most Foul" ook is, het is in mijn oren niet foutloos, niet perfect. Dat is "I Contain Multitudes" wel.

~ * ~ * ~

Nog even over die fantastische regels, die Anne Frank, Indiana Jones & Rollling Stones-regels. Dylan zingt: 

I'm just like Anne Frank, like Indiana Jones

And them British bad boys, The Rolling Stones

Gek genoeg weet ik de volgende gedachte maar niet van me af te schudden: op de plek waar nu Indiana Jones staat, had ook Mister Jones, de mythische figuur uit Dylans "Ballad Of A Thin Man" kunnen staan, die van:

Because something is happening here

But you don’t know what it is

Do you, Mister Jones?

De Mister Jones die door The Beatles groots werd gerecycled in "Yer Blues":

I feel so suicidal

Just like Dylan's Mr. Jones

De Mister Jones waarvan Bob Dylan steeds maar weer de identiteit geheim moest houden tijdens de vervelende vragenuurtjes van journalisten. De Mister Jones van wie tot op heden de ware identiteit nog steeds een raadsel is. Stel je voor dat Dylan inderdaad had teruggegrepen op zijn eigen Mister Jones, dan had er dit geklonken in "I Contain Multitudes":

I'm just like Anne Frank, like Mister Jones

And them British bad boys, The Rolling Stones

Er is slechts één woord veranderd in deze regels en toch staat er nu iets geheel anders. Het veranderen van dat ene woord haalt de lach uit deze regels.

Waarom over deze idiote gedachte schrijven? Simpel, het laat zien dat de drie namen Anne Frank, Indiana Jones en The Rolling Stones niet zomaar bij elkaar zijn gezet door Dylan, dat de namen op een bepaalde manier op elkaar werken. Wanneer één van die namen veranderd wordt verandert de dynamiek drastisch, werkt het ineens niet meer. of werkt het anders.

Het laat zien wat Dylan ogenschijnlijk achteloos bij elkaar heeft gezet - misschien wel uit rijmdrang - verre van het resultaat is van een achteloze keuze. Het laat de kracht van de regels zoals ze behoren te zijn zien:

I'm just like Anne Frank, like Indiana Jones

And them British bad boys, The Rolling Stones

Zo is het.

~ * ~ * ~