Bob Dylan in HMH: een bengel van 72

Laat er geen misverstand over bestaan: Bob Dylan en band speelden gisteren tijdens het eerste van twee concerten in de Heineken Music Hall in Amsterdam de sterren van de hemel. Vergeet het immer terugkerende gekrakeel in de media over de achteruitgang van Dylans stem, vergeet de legende. Wie kon vergeten hoorde gisteravond een strakke band met een charismatische leider spelen.
Nee, de setlist bevatte geen verrassingen, maar dat maakte niet uit. Het is goed zo.

Terug, sfeerproeven.
Middag. Eerst moest dochterlief van de balletles opgehaald worden voor 'mevrouw Tom' en ik in de auto konden stappen om naar Amsterdam te rijden. Bijna vier uur voor aanvang van het concert konden we gaan. Tijd genoeg, zou je denken. Maar een aantal vertragingen en een falende routebeschrijving zorgden er voor dat we veel later dan gepland bij de Heineken Music Hall aankwamen.
Eerste stop: Hilda. Zij was zo goed om een tasje vol Dylan-papieren aan mij te overhandigen. Boekjes, knipsels, de spullen waar ik warm voor loop. Dank Hilda!
Tweede stop: op zoek naar de bekende gezichten. Een wandeling langs de lange rij voor de deur van de Heineken Music Hall. Nee, ik heb niet iedereen gezien die ik hoopte tegen te komen. Het zij zo.
Half zeven: de deuren gaan open. Het gaat snel. Nog geen kwartier na het openen van de deuren zijn 'mevrouw Tom' en ik binnen, is het toilet bezocht, er is een tourboek gekocht en staan 'mevrouw Tom' en ik - met een kop koffie en een kop thee - dichter bij het podium dan we van te voren durfden te hopen.
Het is wachten, wachten tot het begin van het concert. Wachten tot acht uur.
Wat doe je tijdens het wachten? Je maak een praatje. De mensen om je heen zijn met hetzelfde doel gekomen: een avond genieten. Daar gaan de meeste van die wachttijd-gesprekken dan ook over: eerder bezochte concerten en de verwachtingen rond de avond.
Een meter of drie aan mijn rechter kant staat Ed. Ik roep hem en voor ik het weet staat hij naast mij. Hij stelt mij voor aan zijn 'muziekneef' Peter. Ed is gisteravond niet meer van mijn zijde geweken. Uitstekend, het is een waar genoegen om samen met Ed een concert te beleven.
Al pratende komen er meer stemmen in het kleine kringetje bij. 'Amstelveen Peter' vertelt hoe hij onlangs in New York was en de plekken waar The Gaslight en Café Wha? zaten heeft bezocht. Hij vertelt over concerten van Eric Clapton en Brian Wilson en Leonard Cohen. De improvisatie-acteur schuift in bij het horen van de naam Leonard Cohen. Ook hij vertelt. Over het ontdekken van Dylan, met dank aan The Concert for Bangladesh, over zijn zoon, vlak naast hem, die voor het concert verklaarde dat deze avond de afronding van zijn opvoeding zal zijn. Al pratende schuiven de wijzers van de klok richting acht uur.

Na een korte mededeling - eerst in het Engels, daarna in het Nederlands - dat er geen foto's, video- of geluidsopnamen gemaakt mogen worden, stapt gitarist Stu Kimball het podium op. Terwijl hij speelt komen een voor een de overige bandleden het podium op met als laatste Dylan.
Het concert opent met 'Things have changed', Dylan staand achter de microfoon, een paar meter voor zijn bandleden. Hoedloos. Hij is mager en oogt als een jongetje in het nette pak van zijn grote broer. Een doerak, een bengel van 72 jaar. Naast mij gaat de anders zo rustige Ed helemaal los: 'BOBBY!!,' schreeuwt hij richting podium om zich gelijk naar mij om te draaien om zich te verontschuldigen. Die verontschuldigingen zijn niet nodig. Het is een genoegen om Ed enthousiast te zien. De Oscar die Bob Dylan ontving voor 'Things have changed' staat - zoals altijd - ook vanavond weer op een van de versterkers, uiterst rechts op het podium.
Het is opmerkelijk stil om me heen, niemand praat wanneer er muziek wordt gespeeld. Mobiele telefoons blijven het grootste deel van het concert in broekzakken en tassen. Ik ben gewend tijdens Dylan-concerten tussen klagende mensen te staan, tussen mensen die praten over de hond van de buren, de hypotheek en god-mag-weten-wat. Vanavond niet (goddank!), er is alleen de 'BOBBY!!'roepende Ed. Maar nooit terwijl de muziek klinkt. Het is goed, het is aanstekelijk. Het stoort me geen moment. Het sleept me eerder mee in zijn enthousiasme. (Volgende keer kom ik weer naast je staan, Ed)
Na een schitterende 'Things have changed' volgt 'She belongs to me' in een aandoenlijk mooi arrangement. Het is het eerste, en laatste nummer tot de encores, uit de jaren zestig. De nostalgie-zoekers hebben de verkeerde avond gekozen. Bob Dylan speelt voornamelijk zijn recente werk.
Na 'She belongs to me' kruipt Dylan voor het eerst achter de piano en speelt 'Beyond here lies nothin'' en 'What good am I?'. Opvallend is het samenspel tussen Dylans piano en Charlie Sextons gitaar. Het ene moment 'pingelt' Dylan er op los, het andere moment ontstaan actie-reactie riedels tussen Dylans piano en Sextons gitaar. Later tijdens dit concert werd dit nog veel sterker, vooral tijdens 'Spirit on the water', waarbij Sexton een paar tonen speelde welke Dylan vervolgens op zijn piano herhaalde (en uitbreidde) waarna Sexton op zijn gitaar, enzovoort.
De band is een geoliede machine. Strak. En het werkt. (Speelt Tony Garnier nou een aantal nummers op een gitaar, of ben ik gek?)
Voor het vijfde nummer, 'Pay in blood', komt Dylan weer achter zijn piano vandaan om staand achter de microfoon zijn ding te doen. 'Pay in blood' is het eerste van zes nummers van Tempest en het eerste tijd stilzettende hoogtepunt van het concert. Dylan gebaart, gesticuleert en draait om de gezongen woorden kracht bij te zetten. Bob Dylan anno 2013 moet je niet alleen horen, maar ook zien. 'Pay in blood' is daar een mooi voorbeeld van. Mocht je nog naar een concert van Dylan gaan, probeer dan dicht genoeg bij het podium te komen om te zien.
'Waiting for you' had ik echt naar uitgekeken, maar kwam gisteravond op mij niet helemaal over, moet ik bekennen. Mooi, maar niet de aardschok die ik verwachtte.
'Duquesne whistle' - het tweede nummer van Tempest - swingt, is strak. Heerlijk. Het is moeilijk om stil te blijven staan. Vervolgens 'Tangled up in blue', ingetogen. Dylan achter de piano, inclusief herschreven tekst. Het eerste deel van het concert sluit af met 'Love sick'. Zei ik al dat de band strak speelde? 'Love sick' is vanavond de definitie van strak. Dylan weer achter de microfoon voor op het podium waar hij over die strakke muziek zijn stemgymnastiek en mondharmonicaspel strooit.

En dan is het pauze. Het is even wennen om halverwege het concert met een pauze geconfronteerd te worden, maar ook wel weer aangenaam. Het is bijna alsof je twee mini-concerten voorgeschoteld krijgt in plaats van één lang concert.
De mannen en de enige vrouw ('mevrouw Tom') om mij heen zijn tevreden, enthousiast. Ze hebben hetzelfde gehoord als wat ik heb gehoord: een fantastisch eerste deel (dan weten we nog niet dat het tweede deel nog veel beter zal blijken te zijn).
Ik ga even op mijn hurken zitten, even een andere houding, maar kom daarna bijna niet meer overeind. Zolang de muziek speelde voelde ik de pijn niet echt. Nu het pauze is wel. Ik kan niet meer staan en toch moet ik van mezelf. Nu ik zo dichtbij sta en 'Forgetful heart' nog moet komen, wil ik hier blijven. Niet toegeven, niet een stoeltje achter in de zaal opzoeken. Het geluid is - waar ik sta - perfect. Het zicht uitstekend. Niet toegeven, doorbijten.

Het tweede deel begint met een wat rustige versie van 'High water (for Charley Patton)'. Donnie Herron op banjo, Dylan wederom achter de microfoon vooraan. Gebaren, grimassen. En dan die stem. Die stem snijdt.
Voor de volgende twee nummers kruipt Dylan weer achter de piano: 'Simple twist of fate' en 'Early Roman kings'. Dylan spuugt de woorden van 'Early Roman kings' het publiek in. En ook hier weer: de muziek is poepiestrak waardoor Dylans stem de ruimte heeft om alle kanten op te schieten. Heerlijk.
En dan 'Forgetful heart'. Dylan weer voor op het podium. Gebaren. Die stem. Het snijdt dwars door de ziel. Ik zie volwassen mannen door de knieën gaan. De tranen staan in mijn ogen. Het is muisstil om mij heen. Mensen wippen niet meer van de ene voet op de andere. Monden vallen open. De tijd staat stil.
Voor het eerst in een lange tijd voel ik mijn lijf niet. Ik ben er niet. De pijn is er niet. Het geheel lost op in het moment. Na het wegsterven vergeet ik te klappen. Ed zal ongetwijfeld 'BOBBY!!' geroepen hebben. Ik heb het niet gehoord.
Halverwege 'Spirit on the water' kom ik pas weer terug. Dit is geen nummer dat ik hoog aansla, maar vanavond, hier in de Heineken Music Hall werkt het.
Voor de tweede keer pakt Herron zijn banjo. 'Scarlet town'. Tsja, wat moet ik anders dan 'fantastisch' over 'Scarlet town' zeggen? Niets.
'Soon after midnight' - Dylan net als tijdens de voorgaande twee nummers achter de piano - is ingetogen. De zes nummers van Tempest krijgen tijdens dit concert een nieuw leven. Heerlijk.
Het tweede deel wordt afgesloten met het zesde en laatste nummer van Tempest: 'Long and wasted years'. De opnamen van dit nummer tijdens eerdere concerten van deze tournee die ik gehoord heb, maakten me wel enthousiast, maar niet geestdriftig. Dylan dit nummer zien spelen - staand wederom - geven een geheel nieuwe dimensie aan 'Long and wasted years'. Dit live zien en horen is veel beter dan de concertopnamen doen vermoeden.

Na het in staande formatie in ontvangst nemen van het applaus spelen Dylan en band nog twee toegiften, de 'oude favorieten' 'All along the watchtower' en 'Blowin' in the wind'. Het is een mooie afronding van een magistraal concert.
De bengel van 72 heeft 't 'm weer geflikt.

Afgelopen. 'Mevrouw Tom' en ik nemen afscheid van Ed, 'muziekneef' Peter, 'Amstelveen Peter' en de improvisatie acteur (dank heren, het was mij een genoegen bij jullie te staan) en schuifelen naar buiten. Daar kom ik Arie tegen. Ik vertel hem kort over de mannen in de rij, voor het betreden van de hal, die over hem spraken, roddelden als een stel oude wijven. We lachen samen en gaan verder.
Op weg naar huis.

In bovenstaande stuk zitten een aantal links naar filmpjes 'verstopt'