Simple Twist Of Fate (1974) - door Jochen

Simple Twist Of Fate (1974)

Een al wat ouder echtpaar kuiert door een parkje in Rome, als de man plots getroffen wordt door een schokkend inzicht: hij houdt helemaal niet van zijn vrouw. Ontsteld deelt hij deze ontdekking met haar, maar dat maakt weinig emotie los – zij houdt alláng niet meer van hem. “Je wil dus scheiden,” stelt ze ongeroerd vast, en fluks handelt ze het verder af. “Geef mij geld voor de rest van de vakantie en hoepel jij maar vast op.” Onzeker gehoorzaamt de man. Maar bevrijd is hij niet. Uren later zit hij, nog steeds wat verdwaasd, in het donker op een ruïnesteen in het Colosseum. Misschien Wat Te Plotseling, zoals het korte verhaal van Herman Pieter de Boer uit 1977 ook heet. Het is te vinden in de bundel De Kellnerin.
De Rotterdamse schrijver laat zich hier inspireren door een van de vele mogelijke invalshoeken van “Simple Twist Of Fate”: dat lied kan immers begrepen worden als de zwanenzang van een uitgedoofde liefde, een beschrijving van het fysieke breekpunt, het punt dat de geliefden daadwerkelijk andere wegen gaan. Het nummer laat hem daarna nog niet los. In 1983 schrijft De Boer de hit “Annabel” voor Hans de Booij en nu kiest hij voor een ander, populairder scenario: de man realiseert zich te laat dat de zojuist vertrokken one-night stand wellicht de liefde van zijn leven was (“Maar twee uur later was ik nog wakker, lag stil op mijn rug”).

Kan ook. Net als haar grote zus, “Tangled Up In Blue”, is Simple Twist niet alleen meerduidig, maar ook voortdurend in beweging. De woorden veranderen per optreden, Dylan verwisselt persoonlijke voornaamwoorden, duwt de tekst soms de ene richting op (en suggereert dan dat de dame toch van de betaalde liefde is: She raised her weary head and couldn’t help but hate / Cashing in on a simple twist of fate), dan weer een andere kant op, als hij verklapt dat de vrouw “Suze” heet (I remember Suze and the way she talked, juni ’81 in Londen), het hotel waar die laatste (of eerste en enige) nacht geconsumeerd wordt, is in de loop der jaren een strange hotel, een riverfront hotel, cheap, renovated en little, of krijgt een naam: Grand Hotel, Rio Grande Hotel en Sainte Claire Hotel. Die laatste is trouwens een berucht spookhotel in San Jose, voorwaar een strange hotel dus.
Het is verdedigbaar dat het lied, in ieder geval in zijn oorspronkelijke opzet, is geschreven met de eerste grote liefde Suze Rotolo in gedachten. De ondertitel is dan nog “Fourth Street Affair” en dat is weinig cryptisch – dat verwijst naar het appartementje waarin hij tot augustus ‘63 samenwoont met Suze, 161 West 4th Street. De mijmering in de autobiografie Chronicles, dat Suze wellicht zijn spiritual soul-mate was, legt een tweede lijn (“I still believe she was my twin”) en opmerkelijk is ook wel dat Dylan daarin het woord noodlot, fate, gebruikt als hij zijn herinnering aan het einde van de relatie met Rotolo optekent (“Eventually fate flagged it down and it came to a full stop”).

Voor de kracht van het gedicht maakt het verder niet uit, natuurlijk. Gek genoeg ontstaat er zelfs bij al die tekstveranderingen nauwelijks kwaliteitsverlies. Het eerste couplet en de perspectiefverschuiving van het laatste couplet blijven gehandhaafd, evenals de wandeling langs the old canal, en dat volstaat – voor de overige verzen geldt kennelijk: vele regels leiden naar Rome.
Joan Baez, de eerste die een cover opneemt (op Diamonds And Rust, 1975), valt op door haar goedmoedige, erg geestige imitatie van Dylans zangstijl in het vierde couplet, maar ook door meteen met de tekst te rommelen. De eenzame wandeling met de pratende papegaai (vijfde couplet) wordt vervangen door small waves whisper to the rocks, de saxofoon speelt niet in de verte, maar “ergens vlakbij” en de revisie van het laatste couplet lijkt model te staan voor de latere versies van de meester zelf:

People tell me it's a crime 
To feel too much at any one time
All it cost me was a dime but the bells refuse to ring
He was born in the spring but I was born too late 
Blame it on a simple twist of fate

De Letterlijken zullen overigens blij zijn met de geslachtsverandering. Eindelijk ‘klopt’ de geboorte in the spring (Dylan is inderdaad in de lente geboren – Suze, Sara en Joan zijn allemaal too late geboren, in de herfst en de winter).
Maar het is allemaal, zoals Dylan zegt in het radio-interview met Paul Vincent (San Francisco 1980), niet detrimental, niet bepalend voor de betekenis van de song. En ook niet voor de schoonheid. De klassieke vorm is daarvoor minstens zo doorslaggevend. De dichter Dylan is in deze dagen nogal verslingerd aan zijn eigen variant van een op François Villon (1431-1463) geïnspireerde antieke balladevorm, te herkennen aan de stokregels aan het eind van elk couplet. Op Blood On The Tracks kiest hij bij vijf van de tien songs voor deze vorm (tevens bij Tangled, You’re Gonna Make Me Lonesome, Shelter en Jack Of Hearts) en ook de outtake “Up To Me” is geschreven rond zo’n terugkerende refreinregel.

De muziek is schitterend. Eenvoudig genoeg, zo’n dalende melodielijn, maar de versmelting met de tekst is briljant gevonden. Het geeft een magische sprankeling aan het rijmschema dat op papier bijna een doordeweeks paarrijm lijkt (a a a b b c c). Meesterlijk is ook het spaarzame gebruik van het mineurakkoord. Elk ander zou bij zo’n melancholieke tekst het hele lied in mineur spelen. Liedmaestro Dylan voelt echter goed dat het lied aan spanning wint door voor majeur te kiezen en glijdt alleen in elk vijfde vers even naar mineur – als de protagonist zich eenzaam voelt, door nachtelijke hitte getroffen wordt, een leegte van binnen ervaart en als hij zich moedeloos afvraagt of zij hem ooit nog eens zou verkiezen.

Een schot in de roos is tot slot het arrangement. Dat was gauw gevonden, blijkbaar: bij de eerste opnamesessie wordt al een akoestische versie geprobeerd en drie dagen later, 19 september ’74, bij de tweede en laatste Simple Twist-sessie, is het al definitief. Dylans gitaar en zijn letterlijk lyrische zang, Tony Brown op bas en een prachtige harmonicasolo – in der Beschränkung zeigt sich der Meister, leerde Goethe ons al.
Daarover, over de Beschränkung, het minder-is-meer gebod, struikelen de meeste navolgers. Schitterende covers te over, daar niet van – maar die heilige drie-eenheid van zang, tekst en muziek gaat wel verloren in de sublieme bluesversie van de betreurde Sean Costello (met Levon Helm op drums, 2004), de Desire-aanpak van Jeff Tweedy, de ijzingwekkende, majestueuze thriller van Concrete Blonde (Still In Hollywood, 1994), de dromerige, onweerstaanbare Jerry Garcia (live met de Jerry Garcia Band, 1991)… de rij van geweldige vertolkingen die het origineel niet benaderen is lang.

De covers die in de buurt komen zijn sober. Diana Krall, bijvoorbeeld. De zeer getalenteerde mevrouw Elvis Costello onderscheidt zich sowieso vaker op Dylangebied - recentelijk nog met missiewerk voor het vergeten pareltje “Wallflower”. Zij doet Simple Twist alleen, aan de piano en evenaart het kippenvelgehalte van het origineel met haar betoverende zangkunst (2012). Op een sympathiek hobbyprojectje uit Portland, de 4-song-EP Buckets Of Rain (2011), staat een fascinerende, gortdroog geproduceerde versie van het onbekende St. Even. Een béétje aangekleed, dat wel (achtergrondzang, af en toe tokkelt een karige gitaar mee met de kale piano), maar deze ene keer pakt dat geweldig uit, ook door de intieme huiskamersound van de opname.
En ach, de song is zó sterk… een eenzame dame met gitaar werkt eigenlijk altijd wel, zoals een Stevie Ann in 2011 bij De Wereld Draait Door laat zien.

Simple Twist of Fate

They sat together in the park
As the evening sky grew dark
She looked at him and he felt a spark tingle to his bones
’Twas then he felt alone and wished that he’d gone straight
And watched out for a simple twist of fate

They walked along by the old canal
A little confused, I remember well
And stopped into a strange hotel with a neon burnin’ bright
He felt the heat of the night hit him like a freight train
Moving with a simple twist of fate

A saxophone someplace far off played
As she was walkin’ by the arcade
As the light bust through a beat-up shade where he was wakin’ up
She dropped a coin into the cup of a blind man at the gate
And forgot about a simple twist of fate

He woke up, the room was bare
He didn’t see her anywhere
He told himself he didn’t care, pushed the window open wide
Felt an emptiness inside to which he just could not relate
Brought on by a simple twist of fate

He hears the ticking of the clocks
And walks along with a parrot that talks
Hunts her down by the waterfront docks where the sailors all come in
Maybe she’ll pick him out again, how long must he wait
Once more for a simple twist of fate

People tell me it’s a sin
To know and feel too much within
I still believe she was my twin, but I lost the ring
She was born in spring, but I was born too late
Blame it on a simple twist of fate