Aantekeningen over Bringing it all back home #3

We didn't know where to cut the groove. So he went, 'I was ridin' on the Mayflower...', and we all should have come in on ridin', but everyone sat there. (Bruce Langhorne)

Bob Dylan's 115th dream is een erg geestig nummer. Het geestige aan dit nummer wordt nog eens onderstreept doordat de band vergeet in te zetten op ridin', producer Tom Wilson onbedaarlijk en zeer aanstekelijk begint te lachen, waarna het nummer opnieuw ingezet wordt.
Het is een meesterlijke zet geweest om dit 'foutje' toch op Bringing it all back home uit te brengen. Wanneer diezelfde bulderlach voor bijvoorbeeld It's alright, ma (I'm only bleeding) had gezeten, had het niet gewerkt, om de doodeenvoudige reden dat It's alright, ma (I'm only bleeding) geen geestig nummer is.
Dàt ik Bob Dylan's 115th dream ben gaan waarderen als geestig nummer, heb ik mede te danken aan Ernst van Altena. Dat moet ik denk ik even uitleggen.
Een paar jaar nadat ik Bob Dylan's 115th dream voor het eerst hoorde, liep ik op een boekenmarkt tegen het boekje English American songbook aan, een klein boekje, in 1972 uitgegeven door J.H. Gottmer, met daarin songteksten van o.a. Leonard Cohen, the Beatles, Woody Guthrie, Pete Seeger en Bob Dylan. Dit boekje bevat de songteksten van Dylan's Masters of was, I threw it all away en Bob Dylan's 115th dream.

Dit boekje beweert overigens doodleuk dat Bob Dylan's 115th dream op The Freewheelin' Bob Dylan staat, maar dit terzijde.

Dat English American songbook deze songteksten bevat, is niet zo héél interessant, inmiddels zijn er natuurlijk de boeken met songteksten van alleen Dylan en hierin staan er ook nog eens véél meer dan de genoemde drie. Wat wèl interessant is, is dat bij English American songbook nog een apart boekje hoort met daarin annotaties bij de verschillende songteksten, geschreven door Ernst van Altena. Deze annotaties beperken zich over het algemeen tot letterlijke vertalingen van 'lastige' woorden. Zo staat er o.a., om me te beperken tot Bob Dylan's 115th dream:

a whale – een walvis

en

a harpoon – een harpoen

An sich kunnen deze annotaties best handig zijn, ware het niet dat bij bovenstaande voorbeelden, indien nodig, een woordenboek ook prima had voldaan. De annotaties van Ernst van Altena hebben uiteraard wel meer te bieden dan alleen letterlijke vertalingen van 'lastige' woorden, zoals de 'uitleg' van wat the Mayflower is – naam van een beroemd schip: het eerste zeilschip dat kolonisten uit Engeland naar het pas ontdekte Amerika overbracht – en bijvoorbeeld slang, wat vaak niet in een woordenboek terug te vinden is, zoals:

nosey – (slang) nieuwsgierig, bemoeiziek

De annotaties zijn soms verdomd handig wanneer je een beetje grip op de tekst probeert te krijgen, maar deze annotaties worden droogkomisch wanneer Ernst van Altena iets verder gaat met zijn uitleg en van een letterlijke vertaling of feitelijke uitleg overstapt op een (voorzichtige) interpretatie, zoals zijn annotaties bij de regels

Ah me busted out
Don't even ask me how
I went to get some help
I walked by a guernsey cow,
Who directed me down
To the Bowery slums
Where people carried signs around
Saying ban the bums

Waarbij Ernst van Altena de volgende annotaties geeft:

to bust out – (slang voor to burst out) uitbarsten, uitbreken. (het gebruik van het persoonlijk voornaamwoord “me” in plaats van “I” is uiteraard ook volkstaal).
The slums – de sloppen, de achterbuurt (the Bowery is een van de naargeestigste achterbuurten van New York.)
a bum – een schooier, een zwerver. (hier is uiteraard sprake van een dubbelzinnigheid: de Bowery is dé wijk voor de “bums”, vandaar de variatie op “ban the bomb”.)

of, nog beter over de regel

The waitress he was handsome

waarover Ernst van Altena in zijn annotaties schrijft:

the waitress – de kellnerin, hier een dubbelzinnige grap (the waitress he) om de homoseksualiteit van de kellner aan te duiden

Heerlijk dit soort annotaties, het geeft de lezer niet alleen een kans om meer grip op de songtekst te krijgen, maar ze zijn soms, zoals bijvoorbeeld over the waitress, onbedoeld droogkomisch.
In zijn annotaties is Ernst van Altena grondig te werk gegaan, maar zeker niet onuitputtelijk. Waarom bijvoorbeeld geen annotatie over Captain Arab, terwijl niet iedere luisteraar direct door zal hebben dat dit een variant is op Captain Ahab uit Melville's Moby Dick.
Of wat te denken van de regel

The Englishman said, fab

waarover Ernst van Altena alleen annoteert:

“fab”(fabulous) – geweldig

Terwijl Dylan's gebruik van het woord fab – zeker in combinatie met de Engelsman – refereert aan the fab four, the Beatles dus.

Tot slot de regel:

And start buying the place with beads

waarover Ernst van Altena alleen schrijft:

beads – een kraalschrootje (soort plank)

Maar dan heb ik weer de mazzel dat in mijn exemplaar van English American songbook door de vorige eigenaar daar in keurig handschrift een correctie is geschreven: No, Manhattan was actually sold for coloured beads. Dat je het maar weet.
Natuurlijk ligt in bovenstaande vooral de nadruk op de annotaties van Ernst van Altena bij Bob Dylan's 115th dream en niet zozeer bij het nummer zelf. Maar dan, met deze annotaties op schoot, terwijl Bob Dylan's 115th dream uit de boxen knalt, heb ik menig maal dit nummer van begin tot eind met een grote glimlach op mijn smoelwerk beluistert.
Bob Dylan's 115th dream is erg geestig, maar met de annotaties van Ernst van Altena erbij wordt het alleen nog maar geestiger.