de hoezen #13 - door Patrick Roefflaer

16 – Planet Waves
Uitgebracht: 17 januari 1974
Illustraties Bob Dylan
Hoestekst Bob Dylan
Art-director Bob Dylan

Bob viert zijn overstap van CBS naar het Asylum Records van David Geffen met een volledig zelf ontworpen hoes. Er komt zelfs geen fotograaf aan te pas.

Voorzijde 

Net als voor Self Portrait en de debuutplaat van The Band (Music from Big Pink) maakt hij voor de voorzijde van de hoes een schilderij. Op een witte achtergrond, zet hij figuren en letters neer, in grove streken, met zwarte inkt of verf.

De afbeelding toont een onbekende man, getooid met een aantal attributen: een anker op zijn voorhoofd, een doorboord hart op zijn jas en het woord ‘Moonglow’ op zijn mouw. Achter de figuur staan nog twee mannen, waarvan alleen de gezichten zijn afgebeeld. Het hoofd van de man rechts is helder, maar verder is hij helemaal omgeven door een grijze vlek. In het grijs zijn drie dingen afgebeeld: een soort kristal, een vredesteken en een insigne met de woorden ‘cast-iron songs & torch ballads’.

Die ‘gietijzeren liedjes en sentimentele ballades’ zijn mogelijk een typering van het album, een toevoeging aan de titel ‘Planet Waves’, die bovenaan staat.

Met enige goede wil kun je er een verwijzing inzien naar de song ‘Never Say Goodbye’. Daarin beweert de zanger dat zijn dromen zijn gemaakt van ‘iron and steel’ en verderop is ook nog sprake van ‘crashing waves’. Een sleutelsong (met een behoorlijk vage tekst)?

De naam van de uitvoerder ontbreekt op de voorzijde van de hoes. Net als bij zijn voorgaande elpees is nergens op de voorzijde van de hoes vermeld dat dit een album van Bob Dylan is. Omdat er ook zelfs geen foto van de zanger is afgebeeld, meent de platenmaatschappij hierdoor potentiële kopers mis te lopen. De oplossing is het plakken van een sticker met daarop ‘Bob Dylan’. Dat gebeurt op het plastic waarin het album is verpakt of zelfs rechtstreeks op de hoes.
Voor de Franse persing probeert iemand om het handschrift van Dylan na te bootsen om diens naam toe te voegen voor de titel.


Achterzijde

Ook de achterzijde van de hoes is met zwarte lettering op een witte achtergrond. Het vlak is dit keer echter afgeboord met een smalle gouden rand.

Het vierkant is grofweg in drie kolommen verdeeld door middel van twee hoekige lijnen.
In de linkse kolom staat een handgeschreven tekst - mogelijk fragmenten uit een dagboek - compleet met doorhalingen en schrijffouten (‘Buddha’ en ‘echoes’).
In het midden staat bovenaan opnieuw de titel, met daaronder drie golfjes en daar weer onder staan de muzikanten opgesomd, met hun voornaamste instrumenten. Richard Manuel is daarbij omgedoopt in ‘Manual’ (handleiding). Een vergissing of een grapje?
De laatste kolom toont een opsomming van de songtitels, waarbij de titels van kant 1 en kant 2 van elkaar zijn gescheiden door een kruis. Daaronder staan nog wat gegevens: plaats,  (een aantal van de) data van opnamen, plus de medewerkers.
Bezorgde het ontbreken van de naam van de zanger op de voorzijde al wat problemen voor de platenfirma, de achterzijde was nog problematischer. In de lap tekst aan de linkerzijde heeft Dylan het over ‘big dicks’ en ‘bar stools that stank from sweating pussy’. De advocaten van Asylum maakten bezwaar tegen de passages die als obsceen zouden kunnen worden beschouwd.
De aanstootgevende woorden schrappen was blijkbaar geen optie en dus wordt een compromis gevonden. De plaat zal in een doorzichtige beschermhoes worden verkocht, waarbij de achterzijde van de hoes volledig wordt verborgen achter een goudkleurig loszittend vel. Hierop staan, in witte letters, een uitvergroting van de middelste en rechterkolom weergegeven.

In Engeland vindt de verdeling van de platen van Asylum plaats door een andere onafhankelijke platenmaatschappij: Island Records. Daar vindt iemand dat het extra blad beter leesbaar is wanneer de kleuren worden omgekeerd: gouden letters op een witte achtergrond.

Door al dat gedoe raakt de elpee niet op tijd in de winkels en is de tournee al twee weken aan de gang wanneer de plaat eindelijk verschijnt op 17 januari 1974.

Hier en daar valt te lezen dat het uitstel te wijten is aan een laattijdige naamswijziging van de plaat. Maar dat is dan weer in tegenstrijd met promo exemplaren uit december, waarbij de correcte titel staat aangegeven.


Afgekeurde ontwerpen

Oorspronkelijk  had Dylan inderdaad een andere hoes ontworpen, met op de voorzijde een schilderij van een danseres en op de achterzijde een foto van hemzelf met een baret op het hoofd. De plaat droeg toen de titel Ceremonies Of The Horsemen - een citaat uit ‘Love Minus Zero/No Limit’ van 1965.

Daarnaast wordt nog een andere mogelijke titel vernoemd: Love Songs. Hiervoor is echter geen hoesontwerp opgedoken.


In 1982 nam Sony (dat inmiddels CBS had opgeslokt) de rechten op de elpee over. Voor de heruitgave werd een nieuw hoesontwerp overwogen. De sepia getinte foto van Dylan met baret, is vermoedelijk gemaakt door Lynn Goldsmith, in oktober 1975.




Varianten

Daarenboven zijn er nog een aantal varianten van de hoes te vinden, waarbij er twee bijzonder opvallen.

In het voormalige Rhodesië (tegenwoordig Zimbabwe) is de hoes negatief afgedrukt, waardoor zowel de voor als achterzijde witte letters en lijnen weergeeft tegen een zwarte achtergrond.

De zogenaamde quadraphonic elpee-persing, uitgegeven in 1974 door Asylum, onderscheidt zich van de gewone stereo persing doordat de voorzijde van de hoes zwart is, met in het midden een verkleinde versie van de oorspronkelijke hoes.














Geen opmerkingen: