Things have... changed?

Beste Tom. Toen ik de plaat Slow Train Coming voor het eerst hoorde, was Street Legal nog een bijna dagelijks gedraaid album, de religieuze ondertonen daarvan verdiepten enkel de ervaring van de prachtige muziek en poëtische teksten, hoewel alles wat met religiositeit te maken had me slechte herinneringen bezorgde. Het was bij mijn oudere broer die ooit The Times They Are A'Changin' het huis had ingebracht en toen zelf als mijn grote voorbeeld gitaar was gaan spelen onder de hilarische naam Broeder Gozewijn. Hij woonde nu in Utrecht, studeerde daar en had zich onder invloed van een evangelische studentengemeenschap laten bekeren, was zogezegd teruggekeerd tot de schoot van de kerk. Dat alleen stemde me al somber, en hijzelf was er ook niet vrolijker op geworden. Zijn schuldgevoelens eerder versterkt door de genadeboodschap van Christus dan er door opgelost. Hij legde de elpee op de draaitafel en beloofde me een schok. Een aardbeving was een betere omschrijving, er werd zelfs over gezongen door Dylan, en op wat voor manier! Zijn stem extra geknepen alsof iemand hem bij de keel had, soms vals overslaand, van emotie dat wel, maar een die ik wantrouwde. De rigiditeit en radicaliteit van een nieuweling in een sekte met een zwart wit boodschap, die voor mij verduisterde wat het enige was waar ik nog wel iets van wilde weten op dat gebied, dat Jezus een man was van Liefde die zei dat we naar ons hart konden luisteren en zo bevrijd worden van wereldlijke en hemelse machten. De teksten droog en hardvochtig, zonder iets literairs, te simpel om mij te overtuigen, al kon ik er maar met een half oor naar luisteren, zo'n pijn deden me de klanken, weg die prachtige woordenvloed waarin alles in elkaar greep en betekenissen over elkaar heen rolden en vergezichten openden, dit waren stekende zwaarden die me een kant op joegen, waarheen ik weigerde te gaan. En de begeleidingsgroep speelde naar mijn door punk veranderende smaak te gladjes. Goed, bepaalde ritmes waren beslist interessant, verrassend zelfs, maar het leek benauwend opgenomen, niet warm, de geniale gitaarpartijen van Knopfler in een keurslijf gedrongen van eenvormige klank die te snel uitdoofde, begeleid door een ook naar vlakke discoklank neigende drum, terwijl het orgel en de piano, hoewel verrekte swingend bespeeld, onvoldoende adem kregen. alleen Slow Train Coming en When He Returns wisten me tegen mijn zin te ontroeren en beroeren, de eerste had een ongelofelijk goede groove, de tweede was een hartekreet op prachtige muziek. Maar vanwege het geheel keerde ik mij ervan af. Ik vluchtte weg bij mijn broer. En telkens als ik het nog eens probeerde, kwam die deprimerende middag mij voor ogen, en ik kon niet open staan voor het album. Toch probeerde ik het toen MOV het heruitbracht op vinyl in hun onvolprezen hoewel niet altijd vlekkeloos afgewerkte serie. Ook nu zitten er wat spatjes her en der, maar op mijn exemplaar echt verwaarloosbaar soms in de groeven bij het wisselen van de nummers, en een oppervlakkig goed zichtbare maar amper hoorbare kleine beschadiging in I Believe In You. Belangrijker, het geluidsspectrum is zo verbreed en verbeterd dat ik gedwongen wordt naar de muziek te luisteren buiten mijn vooroordelen en tekstbeleving om. De bassen zijn rijk, de tonen reiken ver en zijn helder en vol kleur, de percussie weerklinkt levendig en diep (zodat ook de reggea van het nu vertederend grappige Man Gave Names goed uit de verf komt). Dat Dylan een top band achter zich had is nu onmiskenbaar, zelfs het gladde van de toch door disco beïnvloedde maar gloedvolle soul is niet meer zo te noemen... hoogstens hoor je perfectie. En wat de meester voor ogen had: een meeslepend, reteswingende Memphissound, rockende gospel, dat blijkt verwezenlijkt. Voor de zoveelste keer pakt hij een genre bij de kraag en doet er zijn onnavolgbare en toch invloedrijke ding mee. En dat waar ik me het meest aan ergerde, de stem en wat er wordt gezongen? Wel, tot aan deze plaat kon ik onbevreesd en overtuigd zeggen dat ik Dylan de grootste zanger vond en dit onderbouwen met voorbeelden, ik blijf erbij dat vanaf STC dit problematischer is geworden, hoewel de doorleefde zang vanaf Time Out Of Mind me toch weer veel troeven in handen heeft gegeven. Maar net als eerder bij Oh Mercy op vinyl van Music On Vinyl, helpt de genuanceerde weergave om te genieten van wat toch als een kapotte stem is te kwalificeren die ook nog eens soms geforceerd wordt, door het vergrote detail, de warmere weergave is de verbijsterende en felle menselijkheid ervan zo aangrijpend dat je over de onvolkomenheden heen luistert naar iets dat zo oprecht en meeslepend in zijn zo speciale frasering is dat je schoonheid hoort. Nee, vloeiend zingt hij hier niet, maar er zit dan ook iets stekeligs in zijn woorden en dat brengt hij krachtig naar voren en nu we kunnen zien waar deze eerste schreden op zijn toen nog evangelisch christelijke pad hebben geleid (waar hij al vanaf het begin bijbels heeft geklonken) is wat hij hier op ons af slingert heel wat beter verteerbaar. Zonder deze grote transformatie (zijn zoveelste) was een plaat als Love & Theft of Tempest nooit mogelijk geweest. Ook zie ik nu hoe hij toch ook veel waars naar voren brengt, de hypocrisie en het machtsmisbruik als vanouds scherp aan de kaak stelt. En veel minder met het vingertje wijst dan ik dacht, eerder zichzelf in de waagschaal zet. Kortom, ik buig mijn hoofd voor wat ik nu met erkennen als een meesterwerk. in mijzelf zat het grootste struikelblok, zo zelfs dat ik in eerste instantie de plaat terugbracht... maar hij bleef in me rondzingen en nu ligt hij op mijn pick up. De plaat waarmee ik hem in eerste instantie ruilde staat er naast, een even zo sublieme heruitgave op MOV van Bowie's Hours, ook zo'n onterecht verguisde plaat. En dit weekend komt mijn lieve broer, ex Gozewijn, en zullen we een drankje heffen hierop!

hans altena