Rough And Rowdy Ways

Over twaalf dagen verschijnt Rough And Rowdy Ways op elpee en dat terwijl het album alweer zestien dagen op cd en via streaming diensten te beluisteren is. De vinylpuristen zouden wel eens beloond kunnen worden voor hun wachten. Ik kan niet aan de indruk ontkomen dat bij het in de juiste volgorde zetten van de songs op Rough And Rowdy Ways aan de elpee werd gedacht - zoals bijvoorbeeld eerder bij Modern Times en Triplicate -, niet aan de cd en helemaal niet aan streaming diensten.

Ik heb de elpee nog niet gezien. Het is speculeren, maar logica dicteert dat - net als op de cd - "Murder Most Foul" op de elpee los zal staan van de overige songs. Naar mijn smaak is het een goede keuze geweest om "Murder Most Foul" een eigen cd te geven, terwijl de tien songs makkelijk op één cd hadden kunnen staan. In mijn oren staat "Murder Most Foul" los van het album. Na het horen van "Key West", het laatste nummer van de eerste cd, zet ik nooit gelijk de tweede cd met "Murder Most Foul" op. Ik heb eerst pauze nodig. Bovendien wordt er met "Key West" iets afgesloten. "Murder Most Foul" zuigt de luisteraar een nieuwe wereld in. Dit gaat verloren bij de streaming diensten. 

Het design van de cd lijkt te bevestigen dat "Murder Most Foul' los staat van de rest van het album. Allereerst kent de hoes geen echte achterzijde - met tracklist - maar twee voorkanten: een foto met daarop een dansend stel en een over de juke box hangende jongeman, en een foto van John F. Kennedy. Het tweede dat lijkt te bevestigen dat "Murder Most Foul" los staat van de overige negen songs, is dat op de eerste cd de titel Rough And Rowdy Ways staat, maar op de tweede cd niet.

Goed, "Murder Most Foul" staat los van de rest. Dat zal op de elpee niet anders zijn, schat ik zo in. "Murder Most Foul" zal waarschijnlijk een eigen plaatkant krijgen.

Dan blijven er negen songs over voor drie elpeekanten. Logica dicteert dat er dan 3 songs per elpeekant zijn. Er van uitgaande dat de songs inderdaad zo over de elpeekanten zijn verdeeld, dan ziet dat er zo uit:

kant 1:

1. "I Contain Multitudes"

2. "False Prophet"

3. "My Own Version Of You"

kant 2:

1. I've Made Up My Mind To Give Myself To You"

2. "Black Rider"

3. "Goodbye Jimmy Reed"

kant 3:

1. "Mother Of Muses"

2. "Crossing The Rubicon" 

3. "Key West (Philosopher Pirate)"

kant 4:

1. "Murder Most Foul"

Wie bij verschillende webwinkels, net als ik heb gedaan, gaat zoeken naar afbeeldingen van de elpeehoes, zal zien dat voor de (vaag gemaakte) afbeeldingen van de albumhoes van de vinyl-versie van Rough And Rowdy Ways verschillende versies zijn gebruikt. Wie kijkt naar afbeeldingen van de hoes van de versie met zwart vinyl, krijgt niet de hoes van de elpee, maar de cd te zien. Maar in bijvoorbeeld de webwinkel van Badlands is bij de versie met geel vinyl de daadwerkelijke - helaas wazig gemaakte - elpeehoes te zien (zie hier). Het eerste dat opvalt, is dat de foto van Jimmie Rodgers en The Carter Family niet rechts, zoals op de cd-hoes, maar links staat. Bovendien is de foto op de elpeehoes rechthoekig en op de cd-hoes vierkant.

Maar goed, het gaat me hier om de tracklist. Op de foto is de tracklist wazig gemaakt, maar door de vorm van de woorden op de foto lijkt mijn aanname over de verdeling van de tracks over de elpeekanten te kloppen.

Starend naar de boven gegeven tracklist vallen gelijk twee zaken op:

1. de drie blues-songs zijn mooi verdeeld over de drie elpee-kanten van Rough And Rowdy Ways;

2. het enige zwakke moment van (de cd!) Rough And Rowdy Ways - het overgaan van "My Own Version Of You" in " I've Made Up My Mind To Give Myself To You" - is opgelost door de noodzaak om de elpee om te draaien waardoor er een korte pauze tussen de twee songs ontstaat.

Luisteren naar Rough And Rowdy Ways als bestaande uit negen songs, drie keer drie songs, opent de oren. ineens valt op dat kant 1 een spiegel heeft in kant 3:

kant 1: opener (rustige song) - blues - rustige song

kant 3: rustige song - blues - afsluiter (rustige song)

Beide kanten hebben een blues ingesloten tussen twee rustige songs terwijl "I Contain Multitudes" - de eerste song van kant 1 - duidelijk een opener is, een song die de luisteraar het album in moet trekken en "Key West", de laatste song van kant 3 het album afrond.

Ergens tegen het eind van dat nummer zingt Dylan:

Key West is paradise divine

Eerder schreef ik al dat de woorden "abandoned all hope" in "Crossing The Rubicon" me sterk deden denken aan de woorden op de hellepoort in Dante's Goddelijke Komedie. En ook bij deze zin uit "Key West" dwalen mijn gedachten weer af naar La Divina Commedia of - Dylan zal het boek in het Engels gelezen hebben - The Divine Comedy.

De Goddelijke Komedie beschrijft in drie delen een reis door de hel, via louteringsberg naar de hemel. Het voert (veel) te ver om de drie delen van Dante's Komedie als blauwdrukken te zien voor de drie delen van Rough And Rowdy Ways, al zijn er zeker overeenkomsten. 

Het is geen toeval, zo realiseer ik mij nu, dat "Crossing The Rubicon" direct voor "Key West" op dit album staat. Na het oversteken van de Rubicon is er geen weg terug en wordt de luisteraar meegenomen naar "Key West", niet zozeer de plaats in Florida, maar het gedroomde paradijs. Het derde deel van De Goddelijke Komedie gaat over een reis door het paradijs.

In het eerste deel van De Goddelijke Komedie - in canto 20 om precies te zijn - beschrijft Dante de straf die valse profeten moeten ondergaan. In het eerste deel van Rough And Rowdy Ways komen we de "False Prophet" tegen.

Tijdens een deel - het laatste deel - van de in zijn Komedie beschreven reis wordt Dante begeleid door Beatrice, zijn muze. Is dit terug te vinden in Dylans "Mother Of Muses"? 

Tijd om deze gedachtegang los te laten. Ja, er zijn overeenkomsten tussen Dante's Goddelijke Komedie en Dylans Rough And Rowdy Ways, maar op te veel focussen op Dante's boek tijdens het luisteren, brengt mij niet dichter bij Rough And Rowdy Ways. Loslaten dus.

~ * ~ * ~

"Zo, jij hebt veel van Bob Dylan. Vind ik ook wel mooi. Niet alles hoor, maar die laatste vind ik wel erg goed. Je moet er wel echt voor gaan zitten. Goed luisteren. Het is zware kost. Maar, mooi hoor, al snap ik er nog lang niet alles van. Erg mooi."

~ * ~ * ~

Een van de gedichten in A Far Rockaway Of The Heart van Lawrence Ferlinghetti eindigt met: "(...) after Old Walt stepped off / Brooklyn Ferry / into the heart of America".

De "Old Walt" in deze regels is Walt Whitman, de man van de Barbaric YAWP, de man van "Song Of Myself"

Het lange gedicht waarin Dylan de gedachte voor de openingssong van Rough and Rowdy Ways vond: "I Contain Multitudes", de eerste stap van de reis into the heart of America.

Pas wie bewust luistert, hoort dat de muziek van "I Contain Multitudes" - zoals bij zoveel nummers op Rough And Rowdy Ways - zich niet schikt naar de conventies.

Waar is de drum? 

Geen drums dus, maar wat hoor ik wel? Gitaren, gestreken bas (?). De muziek is tegelijkertijd open en vol. Er is weinig te horen en toch kan er niks meer bij zonder iets kapot te maken. 

Een mens is niet één persoon, een mens bevat "multitudes" zo lijkt Bob Dylan (in navolging van Walt Whitman) te willen zeggen aan het begin van Rough And Rowdy Ways.

De in recensies meest aangehaalde, en misschien ook wel meest opmerkelijke regels van deze song zijn natuurlijk:

I’m just like Anne Frank - like Indiana Jones

And them British bad boys the Rolling Stones

Er wordt geschreven voor welke "ik" Anne Frank staat, en Indiana Jones, maar zelden wordt er opgemerkt dat er een opmerkelijke overeenkomst is tussen deze Indiana en een song van Highway 61 Revisited:

Because something is happening here

But you don’t know what it is

Do you, Mister Jones?

Bovendien zijn het niet alleen Anne Frank, Indiana Jones & de Stones die voorbijkomen in deze song, maar ook Edgar Alan Poe, William Blake, Beethoven, Chopin en - door songtitels - Warren Smith en Mott the Hoople. Hoe verleidelijk het ook is om gelijk in al die verwijzingen te duiken, het maakt de luisteraar ook doof. 

Ik heb een paar keer eerder over deze song geschreven, ik val in herhaling, zie hier en hier en hier.

Is het terecht dat sommigen schrijven over de regel "I sleep with life and death in the same bed" zonder de regels die er vooraf aan gaan te citeren?

Greedy old wolf - I’ll show you my heart

But not all of it - only the hateful part

I’ll sell you down the river - I’ll put a price on your head

What more can I tell ya - I sleep with life and death in the same bed

Luister naar hoe Dylan die eerste woorden, het "Greedy old wolf" zingt en vergelijk dit met hoe hij "greedy lipped wench" zingt in "Tin Angel" op Tempest en gelijk wordt duidelijk dat woorden niet alleen een betekenis hebben, maar ook een klank en een ritme en een kleur wanneer Dylan ze zingt.

Bovenstaande regels zijn donker, maar zeker niet het donkerste moment op Rough and Rowdy Ways. 

De song schiet heen en weer, zo lijkt het, van liefde in regels als

I’ll lose my mind if you don’t come with me

en 

Half my soul baby belongs to you

naar afkeer in het eerder geciteerde vers dat begint met "Greedy old wolf."

De ik in deze song is "a man of contradictions and a man of many moods".

Met de tweede song, "False Prophet", wordt Rough And Rowdy Ways opengetrokken. De eerste van drie blues-songs. 

Hoe vaak is Dylan voor profeet versleten?

Is dat aanleiding om een song als "False Prophet" te schrijven?

Rough And Rowdy Ways is geen autobiografie. Loslaten die gedachte.

"False Prophet" is een duistere song, bitter.Wie met een agenda in de song gaat zoeken, kan er genoeg aanwijzingen in vinden om te denken dat Dylan De Goddelijke Komedie heeft doorgespit om de song voor Rough And Rowdy Ways te kunnen schrijven, maar met een andere agenda kunnen er ook aanwijzingen gevonden worden dat Janis Joplin in de regels van "False Prophet" zit verstopt (Pearl, Ball and chain).

Toch kort de Dante-agenda:

In "False Prophet" zingt Dylan:

I climbed a mountain of swords on my bare feet

In het tweede deel van De Goddelijke Komedie beklimt Dante de berg vagevuur, maar pas nadat de bewaker van de poort naar de berg met een zwaard zeven keer de letter P in het voorhoofd van Dante heeft gekrast. (Iedere P staat voor één zonde)

Of wat te denken van:

Oh you poor Devil - look up if you will

The City of God is there on the hill

Genoeg, wat anders.

Na een korte instrumentale break zingt Dylan:

I’ve searched the world over for the Holy Grail

I sing songs of love - I sing songs of betrayal

Het gaat me om die tweede regel. Weer die herhaling waar ik eerder over schreef ("I sing songs..."), maar ook een echo uit de vorige song waarin Dylan zingt:

I sing the songs of experience like William Blake

En dan ergens tegen het eind van de song die werkelijk schitterende sneer: 

You lusty old mule - you got a poisoned brain

De derde song - "My Own Version Of You" - heeft heerlijke muziek met hier en daar een accent van een gitaar. Net als opener "I Contain Multitudes" is het muzikaal minimaal en toch kan er niks meer bij.

Het is Dylans versie van het bekende Frankenstein-verhaal. Een heerlijk verhaal dat op Dylaneske wijze al snel ook voorbij het bekende verhaal gaat.

Ook hier weer die opvallende herhaling:

You can bring it to St. Peter - you can bring it to Jerome

You can bring it on over - bring it all the way home

Bring it to the corner where the children play

You can bring it to me on a silver tray

Ook hier weer: de woorden zijn niet alleen betekenis, maar ook ritme en klank. De herhaling zorgt voor een kadans in de muziek.

~ * ~ * ~

En dan is er de liefde, de totale overgave, als we de titel mogen geloven: "I've Made Up My Mind To Give Myself To You". 

Bas, minimale drum en een handvol stemmen. Dat is het ritme waar de song op drijft.

Nu de songteksten op Dylans website staan, gaan zaken opvallen. Zo staat er op die site:

I don’t think anyone else ever knew

maar Dylan zingt in het tweede couplet van "I've Made Up My Mind To Give Myself To You":

I don’t think that anyone ever else ever knew

Een vergissing ontstaan tijdens het zingen. Er zitten er meer in deze song, des te aardiger is het om de song te beluisteren met de songtekst bij de hand. Het laat zien hoezeer Dylan al zingende zoekt naar de juiste woorden, naar het ritme, de dynamiek van de woorden.

Is "Black Rider" de meest duistere song op Rough And Rowdy Ways?

Ook hier weer is de muziek vrij van een voortstuwend ritme wat de muziek een open karakter geeft en toch ook hier weer: er kan niks bij.

Af en toe is er een accent hoorbaar in de muziek, die accenten doen mij denken aan "Waterboy", gezongen door Odetta zoals te zien in de film No Direction Home.

Echo's: vergelijk hoe Dylan in "Black Rider" "Every step of the way" zingt met hoe hij precies dezelfde woorden in "Mississippi" op Time Out Of Mind zingt. Opmerkelijk identiek.

Is de song wel zo duister? Ik hoor ook berusting.

Mijn oren blijven plakken aan:

I don’t want to fight - at least not today

Go home to your wife stop visiting mine

One of these days I’ll forget to be kind

En natuurlijk de regel 

Some enchanted evening I’ll sing you a song

die - mede doordat de muziek aan het begin van deze regel even verandert - een verwijzing lijkt naar het nummer "Some enchanted evening" dat Dylan eerder opnam voor Shadows In The Night.

Na een aantal muzikaal wat zwaardere stukken, krijgt de luisteraar in "Goodbye Jimmy Reed" de mogelijkheid om even achterover te leunen.

Ik heb het eerder geschreven: dit gaat niet over Jimmy Reed. Dit is een song over uiterlijk vertoon & schone schijn versus oprechtheid. Dylan windt er geen doekjes om:

I live on a street named after a Saint

Women in the churches wear powder and paint

Where the Jews and the Catholics and the Muslims all pray

I can tell a Proddy from a mile away

Goodbye Jimmy Reed - Jimmy Reed indeed

Give me that old time religion, it’s just what I need

Alsof hij wil zeggen dat in de tijd / in de muziek van Jimmy Reed de mens nog echt was, oprecht terwijl het heden ten dage alleen nog draait om schone schijn.

"Goodbye Jimmy Reed" is veel meer dan een simpele blues om de luisteraar even rust te geven met een makkelijk in het gehoor liggende song.

Ook lijkt Dylan uit te halen naar al die mannen en vrouwen die zijn songs dood analyseren en achter ieder woord van zijn hand honderd betekenissen zoeken (en ja, ik zie de ironie):

They threw everything at me, everything in the book

Had nothing to fight with but a butcher’s hook

They have no pity - they don’t lend a hand

And I can’t sing a song that I don’t understand

Een one-liner om te onthouden:

I need you like my head needs a noose

"Goodbye Jimmy Reed" is een song om in de gaten te houden, er schuilt meer in deze song dan men op het eerste gehoor zou denken.

~ * ~ * ~ 

"Mother Of Muses" opent het derde deel - als we de vinyl-indeling volgen - van Rough And Rowdy Ways. 

Gitaar, een paar slagen op een zware trom. Gestreken contrabas.

Ik heb eerder al eens gewezen op de overeenkomst met "Mr. Tambourine Man". De zanger vraagt iemand anders voor hem te zingen.

Is dit een verzoek aan de "Mother Of Muses" om het stokje over te nemen?

Mother of Muses wherever you are

I’ve already outlived my life by far

Natuurlijk is het biografisch interpreteren verleidelijk: Dylan neemt afscheid van het leven, hij zingt over zijn muze en vraagt haar het stokje door te geven.

Het leven is volbracht, hij komt thuis:

I’m travelin’ light and I’m slow coming home

Dylan kennende is het onzin om biografisch te interpreteren, om te veronderstellen dat "Mother Of Muses" een dankbetuiging is aan zijn muze. Al laat de song zich wel beluisteren als een afscheid.

De derde en laatste blues - "Crossing The Rubicon" handelt over de stap waarvan geen weg meer terug is. Muzikaal is de spanning te snijden in deze song. Sterk gitaarwerk. Maar meer nog dan over het oversteken van de rivier waarna er geen weg meer terug is, gaat het over wat er nog moet gebeuren voor die Rubicon wordt overgestoken:

I feel the bones beneath my skin and they’re tremblin’ with rage

I’ll make your wife a widow - you’ll never see old age

en

I’ll cut you up with a crooked knife and I’ll miss you when you’re gone

I stood between heaven and earth and I crossed the Rubicon

Brengt die laatste regel ons weer terug bij Dante's Goddelijke Komedie? Ik weet het niet. Ik weet wel dat ik deze song lang verkeerd heb gehoord. Het gaat over de laatste daden voor er geen weg meer terug is, over wraak, gerechtsdoening. 

Rough And Rowdy Ways sluit af met het gedroomde paradijs: "Key West (Philosopher Pirate)".

Wat is dit mooi. 

Accordeon. 

Key West is the place to be

If you’re lookin’ for immortality

Er gloort hoop aan de horizon, Key West is de plek om te zijn:

Key West is fine and fair If you lost your mind you’ll find it there

Het doet me goed dat de Beats voorbij komen in "Key West". Het is een song om optimistisch van te worden. Een song om te draaien terwijl je uitkijkt over de eindeloze landerijen. Een song om te draaien in de auto, starend door de voorruit richting horizon.

"Key West (Philosopher Pirate)" is de perfecte afsluiter van Rough And Rowdy Ways. Hierna moet je even niks anders dan de nagalm van deze song horen.

~ * ~ * ~

Ik heb al geschreven dat ik denk dat "Murder Most Foul" geen deel uitmaakt van het album Rough And Rowdy Ways, maar los staat.

En toch is er een brug van Rough And Rowdy Ways naar "Murder Most Foul".

"Key West" begint met William McKinley, de 25ste president van Amerika. In 1901 werd hij vermoord. Hij werd opgevolgd door Theodore Roosevelt.

~ * ~ * ~

Wie de hoes van Rough And Rowdy Ways omdraait zodat de tweede voorkant zichtbaar wordt, ziet een portret van John F. Kennedy. 

De moord op Kennedy is het vertrekpunt voor "Murder Most Foul".

Piano. Heb ik dat op de negen songs hiervoor ook gehoord? Ik kan het me niet herinneren.

Ik kan niet meer over "Murder Most Foul" schrijven. Ik heb dat al een aantal malen gedaan. Zie hier en hier en hier en hier en hier en hier.

Ik kan niet meer over "Murder Most Foul" schrijven omdat de song mij bij mijn strot grijpt, niet omdat ik niks meer te zeggen heb. 

Is "Murder Most Foul" een reis van de ellende van de moord naar de bevrijding van de muziek, de cultuur, de schoonheid, de ontroering? 

Hoe vaker ik de song hoor, hoe harder ik geraakt wordt. 

Ik heb niks meer te zeggen, het heeft mijn woorden niet nodig. Het is een song, een vertelling om over je heen te laten spoelen. 

Hoe is het mogelijk dat een opeenvolging van klanken een mens zo diep kan raken?

Ik weet het niet.

Wolfman, oh wolfman, oh wolfman, howl

Ik moet iets zeggen over de echo's, over de spiegels. 

Er is de vermoorde president in "Key West". Er is het verzoek om toegezongen te worden in "Mother Of Muses" en in 

Play me a song, Mr. Wolfman Jack

En er is meer, maar nu even niet. Nu zie ik de woorden door de tranen niet meer. "Murder Most Foul" maakt blind. Ik zie het nu glashelder, glashelder blind.

~ *  ~ * ~

Is daarmee voor mij alles gezegd over Rough And Rowdy Ways? Het lijkt me sterk, maar ik ben nu leeg. Bovenstaande - samen met de eerder geschreven stukken - is een eerste voorzichtige stap in een poging iets te begrijpen niet zozeer van Rough And Rowdy Ways an sich, maar van wat dat album met mij doet.

Een eerste stap. Rough and Rowdy Ways laat zich niet in een week, een maand of misschien zelfs een jaar doorgronden. Het is een album om mee te leven, om vooral steeds weer met een open geest naar te luisteren. Dylan fluistert je dan wel in waar het over gaat.

Luister naar de man, de rest is bijzaak.

~ * ~ * ~