Visioenen van Johanna een begeleidend schrijven door Hans van Keken


Visioenen van Johanna  een begeleidend schrijven door Hans van Keken, 2018, bijgesteld mei 2020

-        Visions of Johanna, by Bob Dylan, Blonde on Blonde, 1966  -

Ain't it just like the night to play tricks when you're tryin' to be so quiet?’, zo luidt de openingszin van ‘Visoenen van Johanna’ -Is het niet eigen aan de nacht je voor de gek te houden terwijl je stil probeert te zijn?-  Met deze absurditeit vangen de droombeelden aan. Dylan gebruikt in bijna elke regel van dit lied ongerijmdheden, absurditeiten als stijlfiguur. Een sfeertekening levert dat op van vooral vertwijfeling en verlatenheid. Neem de eerste zin met daarin de ongerijmdheid dat de nacht je voor de gek zou houden, ‘terwijl je stil probeert te zijn’. Zo ook in het vervolg; ‘we zijn hier gestrand, hoewel we allemaal ons best doen om dat te ontkennen’, met meteen daarop dat prachtige surrealistische ‘And Louise holds a handful of rain, tempting you to defy it.’ Schitterend vertaald door Ernst Jansz met: ‘Louise heeft een hand vol regen die ze jou als sneeuw verkoopt’. De sfeer is verder weergegeven met ‘Lichten flikkeren in het appartement aan de overkant, in deze kamer kreunen en steunen alleen maar verwarmingsbuizen.’ ‘Het country muziek radiostation speelt zachtjes.’ ‘Maar er is niets, echt niets om uit te zetten.’ ‘Alleen Louise en haar vrijer zo verstrengeld.’ Het enige wat blijkbaar is ‘uit te zetten, uit elkaar kan gaan’ is het verstrengeld stel.
Dylan gebruikte dit stijlfiguur al eerder, onder meer in Desolation Row (1965). Waar de sfeer is opgetekend met prachtige ongerijmdheden als ‘De schoonheidssalon is gevuld met zeelui’,   ‘Einstein vermomd als Robin Hood’ en ‘Ze voeden Casanova met een lepel’.
Dan waar dit lied over gaat het refreinachtig zinsdeel: ‘Deze visioenen van Johanna, die veroveren mijn geest.’ Het is niet echt een refreinzin want telkens is er weer een andere invulling waarmee het verloop van de nacht is weergegeven. Eerst dienen die visioenen zich aan, daarna leggen ze volledig beslag op hem en wel zodanig dat hij er niet door kan slapen, gekweld als hij wordt doordat ze alles naargeestig doen voorkomen. Tenslotte rest hem alleen maar die visioenen zelf. Hij raakt met andere woorden helemaal door vervuld van die visoenen, opgeroepen door gedachten aan Johanna (overduidelijk een niet ‘losgelaten’ oud geliefde).
‘Deze visioenen van Johanna, die veroveren mijn geest’/ ‘Waar deze visioenen van Johanna nu helemaal bezit van mij hebben genomen’ / ‘En deze visioenen houden me wakker tot na de dageraad’ / ‘Maar deze visioenen van Johanna maken dat alles zo wreed lijkt’/ ‘Het enige dat er nu nog overblijft zijn deze visioenen van Johanna’.
-        And these visions of Johanna that conquer my mind / Where these visions of Johanna have now taken my place. / And these visions of Johanna, they kept me up past the dawn. / But these visions of Johanna, they make it all seem so cruel. / And these visions of Johanna are now all that remain-
Dylan doet dat vaker in zijn songs refreinachtige zinnen gebruiken. Denk maar eens aan "It's Alright, Ma (I'm Only Bleeding)"; Album: Bringing It All Back Home, uitgebracht in 1965.
-        It's alright, Ma, I'm only sighing / And it's alright, Ma, I can make it / I got nothing, Ma, to live up to / But it's alright, Ma, if I can't please him / But it's alright, Ma, it's life, and life only -
Wie heeft niet een keer tijdens een vrijpartij aan een vorige liefje gedacht, kort of lang. In deze song gebeurt dat obsessief lang namelijk de hele nacht door in de vorm van visioenen.
Naast ongerijmdheden gebruikt Dylan ook heel specifieke sfeertekeningen om die visioenen te beschrijven. In het volgende couplet heet het: ‘Op een verlaten plek spelen de dames blindemannetje om seks met wie.’ - In the empty lot where the ladies play blindman's bluff with the key chain -  Terzijde: we kennen dit ook uit de Nederlandse scene zo eind jaren zestig. In de States zijn het sleutelhangers met autosleutels die in een mandje zijn gedaan door de heren. De dames pikken er eentje uit en met die man wordt het paradise by the dashboard light of te wel daarmee hebben ze sex in zijn auto. Een Nederlandse variant is sleutels van kamers in een mandje.
Dames spelen blindemannetje om sex. Terwijl de meisjes van de nacht  - the all night girls- lispelen over avontuurtjes op lijn D - … they whisper of escapades out on the "D" train ‘.
En om te beschrijven hoe onwezenlijk de situatie wordt, staat er dat zelfs de nachtwaker sterk aan zijn eigen vermogens twijfelt als hij zijn zaklantaarn laat schijnen’ - We can hear the night watchman click his flashlight / Ask himself if it's him or them that’s really insane –
Terzijde; door Ernst Jansz heel grappig vertaald met ‘ En hoor de nachtwacht klikt zijn zaklantaarn en twijfelt aan zijn nieuwste medicijn.’
Dan volgt de scene waarin is beschreven dat Louise’s aanwezigheid al te zeer benadrukt dat Johanna afwezig is. Niks op aan te merken op die Louise, ze is oké, gewoon dichtbij / ze is gevoelig en lijkt wel een spiegel / Maar ze maakt het maar al te goed duidelijk / Dat Johanna er niet is.
-        Louise, she's all right, she's just near / She's delicate and seems like the mirror /
But she just makes it all too concise and too clear / That Johanna's not here –
Kloppen doet het niet al is ze okay en dichtbij toch: ‘The ghost of 'lectricity howls in the bones of her face’. Wederom schitterend vertaald door Ernst Jansz met ‘De geest van de lamp licht op achter de huid van haar gezicht’. Tenslotte weer de refreinachtige zin: ‘Waar deze visioenen van Johanna nu helemaal bezit van mij hebben genomen’ - Where these visions of Johanna have now taken my place –   
                               ===========
NB Alleen de vertaling  van Ernst Jansz is geraadpleegd:  Voor de Engelse teksten is onder meer gebruik gemaakt van Fremsprache Texte Bob Dylan, 2008.

Chrissie Hynde & James Walbourne - In The Summertime



Chrissie Hynde & James Walbourne van The Pretenders hebben Bob Dylans "In The Summertime" van Shot Of Love opgenomen. Volgens het bijbehorende bericht zullen ze iedere week gedurende de lock down een Dylan-song opnemen en op internet zetten. Goed plan.
Geen onaardige versie, deze "In The Summertime", met name het begin spreekt mij wel aan. (Ja, ik word oud en soft, maar nee, ik vind deze cover lang niet zo goed als het origineel....)

Dylan kort #1322

Tzum: Frank van Dijl over "Murder Most Foul" en "I Contain Multitudes", zie hier. [met dank aan Hans, Herman en Mark]
Freek Evers in De Morgen van 24 april: "De handgeschreven liedjestekst van het iconische nummer 'The Times They Are a-Changin'' is te koop. De song, opgenomen op 23 en 24 oktober 1963 in New York, werd een van de belangrijkste protestliederen uit de jaren 60. Geïnteresseerden zullen minstens 2,2 miljoen dollar moeten neerleggen." Verder schrijft Evers onder andere dat in de kantlijn op het te verkopen velletje papier de woorden "Tommy Blake Sweetie Pie" staan, volgens Rolling Stone een verwijzing naar een song uit 1958. Dat maakt nieuwsgierig. Die nieuwsgierigheid kan snel gestild worden, het nummer staat op YouTube, luister hier. [met dank aan Hans]
Motorrijder Hans Avontuur schrijft onder de titel "Over de backroads van Alabama" over reizen AD van 24 april. Hij schrijft: "Zo gaat het vaak als ik met de motor onderweg ben. In een morsige Engelse pub werd ik eens vijandig ontvangen door werkloze havenarbeiders, maar ging ik als beste vriend de deur uit. Mijn lunch mocht ik ab-so-luut niet afrekenen. Een koffiestop in Nieuw-Zeeland leidde naar een schuurtje met daarin de benzinetank van Bob Dylans Harley-Davidson (aldus de eigenaar)." En iets verderop: "Dan steek ik de Tennessee-rivier over en brengt leeg land me naar Muscle Shoals, bekend dankzij twee muziekstudio's die in de jaren 60 en 70 furore maakten. The Rolling Stones, Cher en Bob Dylan namen er platen op vanwege het speciale geluid dat als funky R&B werd omschreven." [met dank aan Hans]
Even hand opsteken: wie zou na het lezen van bovenstaande graag Hans Avontuur vragen om het telefoonnummer van die "eigenaar" zodat hem gevraagd kan worden of die benzinetank ook te koop is?
Flore Van den Eynde (16 jaar) wordt in De Morgen van 23 april aan de tand gevoeld over haar muzieksmaak:

Naar welke muziek luister je graag?

Van den Eynde: “Mijn grootste helden zijn The Rolling Stones. Vooral hun muziek van de jaren 60, toen Brian Jones er nog bij was. Fantástisch. Daarnaast hou ik van Bob Dylan, Jimi Hendrix, The Doors, Paul McCartney... Eind vorig jaar had ik van papa voor mijn verjaardag tickets gekregen voor Not The Rolling Stones, een coverband van The Stones. Het zijn Britten, dus ik kan het hier wel zeggen: ze zijn niet goed (lacht).”

Je hebt een verrassende muzieksmaak voor een meisje van 16.

Van den Eynde: “Vind je? The Stones heb ik via papa leren kennen. Hij is daar echt zot van, we kunnen er uren over bezig zijn. Mama heeft het meer voor The Beatles. Dat is altijd stof voor conflicten bij ons thuis (lacht).

“Ik ben oprecht blij dat ze me hun muziek hebben meegegeven. In de teksten van Bob Dylan zit zoveel gevoel en passie. En daar dan zijn stem bij... Dat vind ik niet in de popmuziek van vandaag.”

[met dank aan Hans]

No Direction Home, de Dylan-documentaire van Martin Scorsese uit 2005, is op Netflix te zien, sinds kort. Voor iedereen die de film nog niet kent (onwaarschijnlijk) of nogmaals wil zien (waarschijnlijk). zie hier.
Tour 2020: Volgens een bericht op Expecting Rain is Dylans concert van 20 juni in Las Vegas uitgesteld.
Tracks van de week (de Volkskrant): "I Contain Multitudes", zie hier.
Bluestown Music: "I Contain Multitudes", zie hier.

Dylan vinden waar hij niet of nauwelijks is #157

Los Angeles kent 66.000 daklozen. Daarnaast zijn er vele mensen die in een onveilige situatie wonen, bijvoorbeeld doordat ze met te veel mensen in een te kleine ruimte wonen. Deze situatie is nijpender geworden doordat burgemeester Eric Garcetti inwoners heeft opgeroepen thuis te blijven i.v.m. Covid 19. Actievoerders kijken  nu naar de mogelijkheid om mensen onder te brengen in de honderden leegstaande huizen. Dana Goodyear schrijft hierover op de website van The New Yorker. En de Dylan-connectie? Kijk naar foto met daarop het spandoek dat de actievoerders hebben opgehangen, zie hier.

[met dank aan Ulrike / Danke an Ulrike]

Het Meisje van de Rode Rivier - door Rambling Pete


Peter van der Doef, beter bekend als Rambling Pete, vertaalt en zingt songs van Bob Dylan. De tweede vertaling die ik hier plaats is "Het Meisje van de Rode Rivier", "Girl From The Red River Shore".

HET MEISJE VAN DE RODE RIVIER

Sommigen van ons houden van de nacht
Kijken naar het licht van de maan
Sommigen van ons vermijden met alle macht
Om naar de engelen te gaan.
Mooie meisjes op een rij
Zij willen mij hier
Maar ik wil niet dat iemand anders mij wil
Dan het meisje van de rode rivier

Ja ik was bij haar en heb geprobeerd
Haar te maken tot mijn vrouw
Zij gaf de raad, ik heb van haar geleerd
Wees je zelf eerst trouw.
Ik heb gezworven van oost naar west
Dan was ik daar, dan weer hier
Alleen een klein eindje om liep ik op zijn best
Met het meisje van de rode rivier

Ik weet toe ik haar voor het eerst had ontmoet
Met dat meisje ben ik niet meer vrij
Maar ik wist meteen ook heel goed
Zij is de vrouw voor mij.
Mijn dromen zijn al lang niet meer waar
Zo dood als een pier
De enige droom die ik nog bewaar
Is van het meisje van de rode rivier.

Nu ben ik in droefheid gehuld
Op zoek naar vertier
Alles wat mijn leven nog vult
Zijn meisjes van plezier.
Maar de herinnering blijft tot mijn dood
Die achtervolgt mij hier
Alle nachten waarin ik genoot
Van het meisje van de rode rivier.

Op de tijd heb ik nooit greep gehad
Hij houdt mij in zijn macht
Andere mensen op mijn levenspad
Heb ik nooit veracht.
Grote daden zijn voor mij niet weggelegd
In mijn leven hier
Als alles gezegd is, is nog niets gezegd
Over het meisje van de rode rivier.

Ik herken mijn omgeving niet meer
Was het wel hier of toch niet
Ik zwerf wat rond en ik ga flink tekeer
De heuvels geven een lied.
Achtervolgd door verleden tijd
Voel ik het was toch wel hier
Dat ik lang geleden heb gevrijd
Met het meisje van de rode rivier.

Ik vraag de mensen van deze streek
Weten zij nog wel iets
Van de tijd die voor ons zo belangrijk leek
Herinneren zij zich niets.
De zon is voor mij reed lang ondergegaan
Ik heb niets in het vizier
Oh was ik toch maar nooit weggegaan
Van het meisje van de rode rivier.

Ik hoorde van iemand die dode mensen weer
Tot leven bracht
Maar terug uit de tijd kom jij echt niet meer
Hoe lang ik ook wacht.
Ik zou ook niet weten of hij bovendien
Jou terugbracht naar hier
Misschien heeft niemand anders mij hier ooit gezien
Dan het meisje van de rode rivier.


Dylan kort #1321

Jack Savoretti - zo lees ik in de laatste aflevering van The Bridge - kreeg begin 2019 een e-mail van Bob Dylan met lyrics voor een song. De lyrics waren niet af, Savoretti kreeg de kans deze song af te maken. Het resultaat heet "Touchy Situation" en is te vinden op het album Singing To Strangers. De song staat ook op YouTube, luister hier.
AD van 23 april: een lijst met troostliederen, waaronder "Murder Most Foul", zie hier. [met dank aan Hans]
"Hij was erbij toen ze Bob Dylan ontmoetten en was getuige van het historische treffen met Elvis Presley, in diens huis in Bel Air" Wie wil weten over wie dit gaat, kijkt hier. [met dank aan Hans]
"Murder Most Foul" is gedraaid tijdens Muzieklijst Harry's Blues, zie hier.
Zijpaden door Irwan Droog (februari 2017), zie hier.
Wim Boevink: "Ook legpuzzels, de clematis, de cavia’s van zijn dochters, het proza van Willem Brakman, de muziek van Bob Dylan, de catalogus van de Hornbach en eigenlijk alles in ‘het lieflijke stadje Z.’" Zie hier.
Afbeelding: Hitweek, 19 november 1965.


aantekening #7419

"I saw the best minds of my generation destroyed by madness", zo begint het gedicht "Howl" van Allen Ginsberg. In Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story by Martin Scorsese komen deze woorden twee keer voorbij. 
"Madness", waanzin, is een onderdeel van de Rolling Thunder Revue-film van Scorsese, zo bedacht ik me vanmiddag toen ik de film voor de zoveelste keer bekeek.

Omdat ik hier eerder over geschreven heb, val ik automatisch in herhaling. Dat moet even om te kunnen zeggen wat ik wil zeggen.
Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story is opgebouwd uit drie elementen: concertbeelden, historisch correcte verhaallijnen en fictieve verhaallijnen. In de laatste categorie vallen onder andere de verhalen van Stefan van Dorp en Sharon Stone. 
Op het eerste oog lijkt die keuze misschien raar, maar het koppelt de film aan Bob Dylans film Renaldo and Clara. Deze film bevat precies dezelfde elementen. De beelden die in 1975 zijn geschoten voor Renaldo and Clara vormen de basis voor Rolling Thunder Revue. Het gaat hierbij om de concertbeelden en de historische correcte verhaallijnen in de nieuwe film. De fictieve verhaallijnen in Rolling Thunder Revue zijn van recente datum. 

In de meest recente aflevering van fanzine Isis laat John Carvill in een lang artikel over Rolling Thunder Revue een aantal Dylan-kenners hun mening geven over de film. De algemene lijn van het artikel is dat Rolling Thunder Revue een slechte film is met een aantal verwerpelijke elementen. De film is slecht omdat er fictieve verhaallijnen inzitten en een aantal verhaallijnen die in een documentaire over de Rolling Thunder Revue horen ontbreken. Een van de verwerpelijke elementen is de Sharon Stone-verhaallijn, aldus het artikel in Isis.
Het artikel in Isis staat niet op zichzelf. Wie het internet afspeurt naar artikelen over deze film komt meer van dit soort verhalen tegen. Dat een muziekliefhebber met weinig kennis van Dylans carrière zich stoort aan de fictie in Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story snap ik. Die voelt zich mogelijk bij de neus genomen. Dat zogenaamde Dylanologen op hun pikt getrapt zijn door Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story by Martin Scorsese, daar snap ik geen reet van.

Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story by Martin Scorsese is geen documentaire, het is - zoals de titel al aangeeft - een verhaal. 

Ik heb lang gedacht dat Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story by Martin Scorsese een soort puzzel is voor de Dylan-fanaat. Kijk of je alle verzonnen verhalen van de echte verhalen kunt onderscheiden. Toen ik vandaag de film nogmaals keek realiseerde ik me dat dat een stupide gedachte van mij is. De film is geen puzzel waarmee door het vergelijken van de gegeven antwoorden op de vraag "wat klopt er wel en niet" de grootste Dylanoloog aangewezen kan worden. De film is een verhaal, niet meer en niet minder.

Vroeger kwam Tante Riek vier keer per jaar, bij iedere verjaardag bij ons thuis. Tante Riek woonde alleen, ergens buitenaf en had de leeftijd van mijn grootouders. Haar dagindeling bestond uit het verzorgen van de kippen, het onderhouden van haar moestuin en de gebruikelijke huishoudelijke taken. 
Toen ze al dik in de zeventig was werd er bij haar ingebroken. Ze schrok wakker van het breken van glas. Toen ze naar beneden was geslopen trof ze geen inbreker aan die het op haar schaarse bezittingen had voorzien, maar een dronken man op een van haar stoelen met aan slechts één voet een schoen en een fles drank op de tafel voor hem. De man zocht een plek om zijn roes uit te slapen. Tante Riek sloop langs de man, draaide van buiten de deur op slot en belde bij de buren de politie. 
Tante Riek kon het verhaal van de inbreker smakelijk vertellen. Iedere verjaardag vertelde ze het op ons verzoek. Ik moet het verhaal tientallen keren gehoord hebben. De eerste keer duurde het hooguit een minuut of vijf, zes. Vlak voor Tante Riek overleed wist ze het verhaal uit te smeren tot een half uur, soms wel drie kwartier. Met de verjaardag werd het verhaal mooier. Op het laatst liet ze haar kunstgebit daadwerkelijk klapperen zoals het ook geklapperd zou hebben toen ze de dronken man aan haar keukentafel vond.
De lange versie van het verhaal was veruit de beste versie, al wisten we allemaal dat het in de loop der jaren was veranderd van feitelijk naar voornamelijk fictief. 

Dat Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story by Martin Scorsese deels fictief is, deels incompleet is doet er niet toe. Het is een verhaal. Een versie van het verhaal van Rolling Thunder Revue I, Bob Dylans tournee van eind 1975, niet meer en niet minder.

Het mooie van een verhaal is dat bij iedere keer lezen, luisteren of - zoals bij Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story - kijken er andere zaken, details opvallen die er nog niet eerder uitgesprongen waren. 

Het was me niet eerder opgevallen. Ik denk dat ik daar niet uniek in ben. Toch zijn er ook kijkers die het wel is opgevallen, een bericht op Facebook wees mij hier namelijk vandaag op.
In een van de fragmenten van de recente interviews met Bob Dylan die in Rolling Thunder Revue voorbij komt, heeft hij het over Walt Whitman, over de regel "I contain multitudes" van Whitman. Het was nooit een opvallend fragment, maar nu Bob Dylan het nummer "I Contain Multitudes" heeft uitgebracht, springen die paar seconden film er ineens uit.


Wanneer is dit interview met Bob Dylan gefilmd? Had hij toen al "I Contain Multitudes" geschreven? Opgenomen? Of is het andersom, zei hij dit tijdens dit interview en bleven de woorden van Whitman hangen? Schreef hij de song dus ná het interview?
Of is het toeval, is Whitman altijd al een dichter geweest die ergens in het achterhoofd van Dylan woonde?

Wat de bovenstaande Whitman-link vooral vertelt, is dat het nogal wat uitmaakt wat je aan bagage in je achterhoofd hebt zitten voor de fragmenten die in een film, een verhaal er uit springen. Diezelfde bagage is van invloed - denk ik - op of je je stoort aan keuzes die gemaakt zijn bij het maken van Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story, of je je ergert aan de fictieve verhaallijnen, aan het ontbreken van het verhaal van bijvoorbeeld Jacques Levy of Sara Dylan en Renaldo and Clara.

En nog een stap verder: het is idioot dat ik me stoor aan de meningen die in het artikel in Isis geventileerd worden.

Dochterlief keek vanmiddag kort mee naar Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story en zei gekscherend "leuke make-up" toen Dylans wit gemaakte gezicht in beeld kwam. Kort daarna vroeg ze waarom hij zijn gezicht had wit gemaakt waarop zoonlief wist te vertellen dat het Kiss-verhaal dat in de film als verklaring wordt gegeven fictie is. 
Ik kon geen antwoord geven op de vraag waarom Dylan tijdens deze tour zijn gezicht wit maakte. Natuurlijk ben ik bekend met de verklaring die door veel Dylanologen wordt gegeven: Dylan vond het idee bij de film Les Enfant du Paradis - en in Rolling Thunder Revue a Bob Dylan Story wordt hier ook naar gehint - maar ik realiseerde mij dat dit net zo goed een verhaal kan zijn, fictie.
Meer nog dan dat, zo dacht ik tijdens het kijken naar Rolling Thunder Revue, doet het er voor mij even niet toe. Zijn gezicht is wit gemaakt. Nou en? Als het werkt, laat het.

aantekening #7418

Joost Zwagerman (1963 - 2015) stelt in een van de essays in Americana de volgende vraag: "Communiceerde Bob Dylan in zijn teksten stiekem met William Blake, Walt Whitman en andere bijna-sjamanistische dichters?" Nu  Bob Dylan "I Contain Multitudes" heeft uitgebracht, zou je Zwagerman bijna voorspellende gaven toedichten. Een antwoord geeft Zwagerman trouwens niet op de door hemzelf geformuleerde vraag.

~ * ~ * ~

Bob Dylan is op 24 mei 1941 geboren. In het op het boekje bij The Bootleg Series vol. 1 - 3 afgebeelde paspoort van Dylan staat echter 11 mei 1941 als geboortedatum. Waarschijnlijk een geintje van de ontwerpers van de verpakking van dat eerste deel van The Bootleg Series. Er zijn meer afleveringen van The Bootleg Series waarbij kleine geintjes zijn uitgehaald met het artwork. Zo is bijvoorbeeld het nummerbord van de auto op de hoes van deel 7 van The Bootleg Series veranderd in 1235 RD, een verwijzing naar "Rainy Day Women #12 & 35", het openingsnummer van Blonde On Blonde. Dit zal voor de meeste Dylanliefhebbers niks nieuws zijn.
Gisteren kreeg ik een Frans tijdschrift, Signes, uit 1996 onder ogen. In dit blad staat een foto, een still uit een videoclip die gemaakt is ter gelegenheid van Bob Dylans vijftigste verjaardag. Die videoclip is van september 1991. Ook in deze videoclip wordt 11 mei 1941 als geboortedatum van Bob Dylan gegeven.


Waar en wanneer is deze videoclip vertoond? Ik kan me niet herinneren deze clip ooit gezien te hebben.

~ * ~ * ~

Op vrijdag 27 maart plaatste Bob Dylan "Murder Most Foul" op het internet. Op vrijdag 17 april volgde "I Contain Multitudes". Ik ga hierdoor toch anders naar de  vrijdagen kijken. De verwachtingen worden wat hoger.
Morgen is het vrijdag.
Zou 't?

~ * ~ * ~



The Comic Book and Me #79

Well, the comic book and me, just us, we caught the bus
The poor little chauffeur, though, she was back in bed
On the very next day, with a nose full of pus
Yea! Heavy and a bottle of bread
Bob Dylan - "Yea! Heavy And A Bottle Of Bread"


De strip staat in Hitweek van 10 mei 1968

Dylan kort #1320

"The Times They Are A-Changin'", een "kladblaadje" in het handschrift van Bob Dylan met daarop de tekst van "The Times They Are A-Changin'", inclusief een niet gebruikt couplet en enkele aantekeningen, wordt bij veilinghuis Moments te koop aangeboden. In verschillende uitzendingen van het NOS Journaal van 21 en 22 april werd aandacht geschonken aan deze verkoop. Zie hier. [met dank aan Arie]
Meer over de te verkopen songtekst: AD [met dank aan Wim en Hans], de Tijd, Linda.
In Nieuwsweekend van 18 april was Onno Blom te gast, vanaf grofweg 10:43 praat hij over Jong in de jaren zestig. Frans Kellendonk en de muziek, een boek waarin Bob Dylan een hoofdrol speelt. Luister hier. [met dank aan Hans, Herman en Peter]
In Nooit Meer Slapen van 18 (of eigenlijk de vroege ochtend van 19) april is Karin Bruers te gast. Bruers schreef het boek Het zal je moeder maar wezen over haar dementerende moeder. In de uitzending wordt "Farewell Angelina" in de versie van Joan Baez gedraaid. Als de song is afgelopen legt Bruers uit waarom deze song belangrijk voor haar is. Het bewuste stukje is te horen vanaf 28 minuten, luister hier. [met dank aan Hans]
De vreemdelinge: zie afbeelding, dit is een fragment van een recensie van het boek De vreemdelinge van Claudia Durastani. De recensie is geschreven door Arjan Peters en stond  in de Volkskrant van 18 april. [met dank aan Herman] Even op de afbeelding klikken voor een iets groter, beter leesbaar beeld.
In NRC Handelsblad van 17 april staat een korte recensie van Jong in de jaren zestig. Frans Kellendonk en de muziek van Jaap Goedegebuure: "Het waren de jaren zestig en de jongens - net als Goedegebuure zelf - deelden hun liefde voor Bob Dylan en vertaalden niet alleen zijn teksten, maar schreven zelf ook songs." [met dank aan Herman]
Inge Iepenburg in AD van 22 april: "En als het gaat om muziek, luister op YouTube naar de uitvoering van 'Tight Connection to my Heart' van Sheila Atim. Het is een nummer van Bob Dylan en komt uit de musical Girl From the North Country. Ik weet zeker dat iedereen die niet van musicals houdt daarna toegeeft dat het bloedmooi kan zijn.", zie hier. [met dank aan Hans]
Cover: Radioshow Grateful Dead hour no. 725 (12 augustus 2002) begint met "The Mighty Quinn", opgenomen op 9 februari 1986. Ik stuitte er vanmiddag op, luisterde en was niet heel erg onder de indruk... Luister hier.
Sign Language: niet de song die Dylan schreef en aan Eric Clapton gaf, maar gebarentaal. Tijdens de wekelijkse persconferenties over besluiten van de regering om de verspreiding van het coronavirus in te perken is Irma Sluis in beeld druk met dat wat gezegd wordt te vertalen naar gebarentaal. Hans stelt in een e-mail een klein eerbetoon aan Irma Sluis voor in de vorm van een video waarin Bob Dylans "It Ain't Me Babe" door Shanna Bee in gebarentaal (American Sign Language) wordt uitgevoerd. Ik geef daar graag ruimte voor op deze blog. Op de achtergrond is het nummer in de uitvoering van Kiersten Holine te horen. [met dank aan Hans]

 

De doodgelopen weg - door Rambling Pete


Peter van der Doef, beter bekend als Rambling Pete, vertaalt en zingt songs van Bob Dylan. In de komende weken zal ik zo nu en dan een vertaling hier plaatsen, te beginnen met "De Doodgelopen weg", een vertaling van "Desolation Row".

DE DOODGELOPEN WEG

Ze verkopen foto’s van gehangenen
Ze verven je paspoort zwart
Schoonheidsbehandeling voor gevangenen
Het circus gaat van start
Hier komt de blinde commissaris
Ze hebben hem gedrogeerd
Hij wankelt als een koorddanseres
Die het dansen heeft verleerd
De ordetroepen zijn onrustig
Zij moeten wachten op overleg
Mijn lief en ik zien dit allemaal aan vanuit
De doodgelopen weg

Assepoester vraagt wat klagend
Waar is de prins die mijn dromen test?
Haar hand op haar bil en heup uitdagend
Bette Davis op haar best
Romeo komt op en hij zegt kreunend
'Jij hoort bij mij,' met vertrokken gelaat
Iemand antwoordt: 'Je bent op de verkeerde plaats
Het is beter dat je gaat.'
Het enige geluid dat je nog hoort
Nadat de ambulance vertrekt
Is het schoonvegen door Assepoester van
De doodgelopen weg

De maan verschuilt zich achter wolken
De sterren zijn ook uit zicht
De waarzegster sluit haar kraampje
Doet de deuren dicht
Behalve Kain en Abel
En de gebochelde van Parijs
Bedrijft iedereen de liefde
Tegen iedere prijs
Ook de barmhartige Samaritaan maakt zich op
Voor de show met veren en met pek
Hij wil meedoen aan het carnaval vanavond
Op de doodgelopen weg

Ophelia loopt alleen op straat
Zij is eeuwig in de rouw
Op haar twintigste verjaardag
Is ze al een oude vrouw
Zij vindt de dood romantisch
En draagt een ijzeren korset
Gevangen in religie
Heeft zij het leven opzij gezet
Verwonderd kijkt ze in de lucht
Naar de regenboog, Noah’s godsgeschenk
Ook is ze heel nieuwsgierig naar
De doodgelopen weg

Einstein vermomd als Robin Hood
Heeft vele pijlen op zijn boog
Hij kwam een uur geleden langs
Verwikkeld in een druk betoog
Hij ziet er afschrikwekkend uit
Bedelend om een sigaret
Aan afvoerbuizen snuivend
Reciteert hij het alfabet
Je ziet het niet meer aan hem af
Maar hij was ooit beroemd, naar men zegt
Om zijn spel op de elektrische viool
Aan de doodgelopen weg

Dr. Filth bereidt zijn kruiden
In een grote leren kan
Zijn seksloze patiënten
Vinden hem een sexy man
Zijn verpleegster, een suffig meisje
Waakt over de zelfdodingspil
De familie stuurt zij kaartjes
Met de tekst: het was Gods wil
De patiënten spelen blokfluit samen
Je kunt genieten van hun orkest
Als je ver genoeg naar buiten leunt
Vanuit de doodgelopen weg

Aan de overkant hangen gordijnen
Voor het podium van het feest
Spoken zullen straks verschijnen
Priesters geven dan de geest
Een paplepel ook voor Casanova
Zo onzeker, zo zonder pit
Zijn ego wordt eindeloos gestreeld
Door iedere vrouw die hem aanbidt
De regisseur schreeuwt naar jonge meisjes
Pas op voor de woorden van deze gek
Verbannen uit paleizen woont Casanova nu
Op de doodgelopen weg

Een leger van agenten
Verzamelt zich te middernacht
Eens voelden zij zich minderwaardig
Nu hebben zij de macht
Zij drijven mensen naar fabrieken
Naar apparaten vol met gif
Om het lijden te verlichten
Ondertekenen de mensen grif
Verzekeringspapieren tegen de dood
Niemand ontsnapt, niemand die iets zegt
Niemand wijst de richting naar
De doodgelopen weg

Over de Titanic voert niet Neptunus
Maar keizer Nero het gezag
Iedereen gilt: ‘Ben je voor of tegen?’
De kapitein gaat overstag
Ezra Pound en T.S. Eliot
Houden vechtend elkaar in bedwang
Vanuit de verte klinkt Kalypso’s lied
Een betoverend gezang
Meerminnen omspoelen het grote schip 
Hun tiara’s met bloemen ingelegd
Niemand bekommert zich in volle zee
Om een doodgelopen weg

Gisteren ontving ik jouw schrijven
De deurklink brak, viel op de grond
Jouw vraag hoe het nu met mij gaat
Opende een oude wond
Alle mensen die jij noemde
Tot heel veel zijn ze niet in staat
Gezicht en naam heb ik veranderd
Je weet wel hoe dat gaat
Schrijf maar liefst geen nieuwe brief
Mijn ogen worden ook slecht
Altijd welkom blijft de post
Van de doodgelopen weg

Where Are You Tonight? – Dylans geruisloze monument uit 1978 - door Jochen Markhorst


Afgelopen maart plaatste Tom hier drie hoofdstukken uit Desolation Row – Dylans poëtische brief uit 1967. Dat waren drie hoofdstukken van mijn uit de hand gelopen poging om een artikel te schrijven over “Desolation Row”. Het leidde uiteindelijk tot een boek met zeventien hoofdstukken (verkrijgbaar via Amazon). Vergelijkbaar verging het een artikel over “Where Are You Tonight? (Journey Through Dark Heat)” – te rijk, te monumentaal om in één artikeltje te persen. Oók een boekje geworden, dus. Engels en Nederlands, net als “Desolation Row”, en ook verkrijgbaar bij Amazon.
Onderstaand “Chanson d’automne”, het inleidende hoofdstuk van Where Are You Tonight? – Dylans geruisloze monument uit 1978. Ik wens u veel leesplezier.






1         Chanson d’automne

I           The Longest Day

De kaartspelende Generaal Von Salmuth (Ernst Schröder), de bevelhebber van de 15. Armee, kijkt tevreden naar de hand die hem zojuist is toebedeeld. “Meine beste Hand heute abend,” straalt hij. Maar daar komt Oberstleutnant Kurt Meyer (Heinz Spitzner) binnen en verstoort het vredige kaarttafereeltje in de knusse, rijk gedecoreerde rooksalon van het Chateau even buiten Tourcoing. De luitenant-kolonel is opgewonden.
“Verzeihung. Herr Generaloberst Von Salmuth: Es ist da!”
“Was ist da?”
“Der zweite Teil des Funkspruchs! Der zweite Vers! Verwunden mein Herz mit eintöniger Mattigkeit!
Gealarmeerd kijkt Herr Generaloberst op, en ernstig herhaalt zijn overste de dichtregel uit het onderschepte radiobericht. Verwunden mein Herz mit eintöniger Mattigkeit. Het effect van de woorden valt hem wat tegen - de generaal lijkt nu een beetje geërgerd, geërgerd dat hij wordt gestoord op dit cruciale punt in zijn kaartavondje. Zijn blik dwaalt alweer af naar zijn linkerhand, met zijn rechter sorteert hij.
“Herr Generaloberst,” sputtert Meyer, “wir haben die Invasion innerhalb der nächsten vierundzwanzig Stunden zu erwarten!“
Ongeïnteresseerd beveelt Von Salmuth: “Setzen Sie die fünfzehnte Armee in Alarmbereitschaft.“
Een nogal loze maatregel. Het lijkt dan ook een wat al te vrije interpretatie van hetgeen zich op vijf juni in het hoofdkwartier van de SS-generaal afspeelt. Maar, zoals überhaupt het overgrote deel van de monumentale oorlogsfilm The Longest Day (1962) de kwalificatie “docudrama” wel waarmaakt, schijnt het toch echt zo te zijn gegaan.

Ook het onderschepte codebericht is echt. Het is de tweede helft van het openingscouplet van Paul Verlaine’s "Chanson d’automne" uit 1866, een van de beroemdste gedichten in de Franse literatuur:
Les sanglots longs
Des violons
De l'automne
Blessent mon coeur
D'une langueur
Monotone.
De eerste helft van het codebericht, Les sanglots lons / Des violons / De l’automne, is 1 juni uitgezonden en was bedoeld om het Franse verzet te waarschuwen dat D-Day eraan komt. Na het uitzenden van het tweede deel zal de invasie binnen vierentwintig uur starten en weet het verzet dat ze nú met hun sabotage-acties moeten beginnen.
Het gedicht is inderdaad een oogverblindend kunstwerk van een geniaal dichter met een magistrale taalbeheersing. Het bestaat uit drie relatief korte sextetten die inhoudelijk, ritmisch en rijmtechnisch de perfectie benaderen, met als bonus het voor Verlaine kenmerkende spel met klankkleur, onomatopoëtische effecten en muzikaliteit. Op een perfecte vertaling bijten ambitieuze vertalers zich nu al anderhalve eeuw de tanden stuk, maar Dylan zal het werk wel via de - erg knappe - vertaling van Arthur Symons (1902) kennen, "Autumn Song”:
When a sighing begins
In the violins
Of the autumn-song,
My heart is drowned
In the slow sound
Languorous and long
Echo’s van Verlaine’s oeuvre zijn verspreid over Dylans catalogus te horen, van "Just Like Tom Thumb’s Blues" en "Gates Of Eden" uit 1965 tot "Ain’t Talkin’" uit 2006. Verlaine krijgt een name-check in "You’re Gonna Make Me Lonesome When You Go" en in interviews noemt Dylan het werk van de Fransman als voorbeeld van de poëzie die hij absorbeerde, in die eerste, vormende jaren in New York;
“I stayed at a lot of people’s houses which had poetry books and poetry volumes and I’d read what I found... I found Verlaine poems or Rimbaud.”
(Jeff Rosen interview voor No Direction Home, 2005)
Vertaler Symons moet noodgedwongen afzien van de brille en de muzikaliteit van specifiek Franse woordcombinaties - de doodsheid van feuille morte valt nu eenmaal niet te evenaren met een correcte vertaling van het begrip, net zoals het Engelse violins nu eenmaal een andere klankkleur heeft dan het Franse, resonerende violons. Symons kiest er terecht voor om in elk geval het ritme en vooral het rijmschema te handhaven, het bij de Fransen populaire aabccb-rijmschema.

II          Little Miss Sue

In de Franse literatuur is de vorm al sinds de zestiende eeuw, sinds Ronsard, geliefd. Victor Hugo schrijft veel gedichten in deze zogeheten Spaanse sestetten, Charles Leconte de Lisle is een fan en Verlaine grijpt ook vaker ernaar. Daarbuiten, buiten de Franse literatuur, dringen de aabccb-sextetten maar mondjesmaat door.
De Engelsen vinden het kennelijk passender voor nursery rhymes, voor kinderversjes. Zoals de antieke klassieker "Little Miss Muffet" (bekender als "Along Came A Spider") uit de zeventiende of achttiende eeuw:
Little Miss Muffet
Sat on a tuffet,
Eating her curds and whey;
There came a big spider.
Who sat down beside her
And frightened Miss Muffet away
Afgezien van een paar uitzonderingen - Alfred Noyes’ "The Highwayman" uit 1906 bijvoorbeeld - duurt het tot 1969 voordat de vorm weer komt bovendrijven. Johnny Cash’s wereldhit "A Boy Named Sue", geschreven door Shel Silverstein, bestaat uit tien “Spaanse sestetten” (de Engelsen noemen het “tail-rhyme stanza”):
And he said, "Son, this world is rough
And if a man's gonna make it, he's gotta be tough
And I know I wouldn't be there to help ya along
So I give ya that name and I said goodbye
I knew you'd have to get tough or die
And it's the name that helped to make you strong"
Definitieve status in de liedcultuur krijgt de tail-rhyme stanza uiteindelijk na 1984, als Leonard Cohens "Hallelujah" begint door te dringen tot de canon. Voor het lied, dat Cohen naar eigen zeggen nooit heeft kunnen voltooien, schrijft de Canadese bard meer dan tachtig coupletten - allemaal Spaanse sestetten. 

Tussendoor, in 1978, schrijft Dylan zijn magistrale finale voor Street Legal, het ondergewaardeerde "Where Are You Tonight? (Journey Through Dark Heat)". De officiële publicatie van de liedtekst, in Lyrics en op de site, verhult de “ware” vorm van de tekst:
There’s a long-distance train rolling through the rain
Tears on the letter I write
There’s a woman I long to touch and I miss her so much
But she’s drifting like a satellite
Maar de voordracht laat geen twijfel erover bestaan:
There’s a long-distance train
Rolling through the rain
Tears on the letter I write
There’s a woman I long to touch
And I miss her so much
But she’s drifting like a satellite
… dezelfde vorm als Verlaine’s "Chanson d’automne", als "Little Miss Muffet" en als "A Boy Named Sue". Zesregelig couplet, rijmschema aabccb - tail-rhyme stanza. Eenzelfde “hervorming” is bij elk van de tien coupletten door te voeren; het zijn écht Spaanse sestetten.

III         There’s a train

Waarom Dylan de Dichter die klassieke vorm verdoezelt door de tekst anders op te maken dan de voordracht onthult, is in eerste instantie onduidelijk. Hij doet het vaker, in elk geval; op dit album bij "No Time To Think" bijvoorbeeld - en daar blijkt hij zowel de structuur als de “verhullende” opmaak van T.S. Eliot kattengedichten uit Old Possum's Book of Practical Cats te kopiëren.
Duidelijk is wel dat de dichter de strenge vorm gebruikt om een eenheid te suggereren. Behalve de tien sextetten houden ook de drie refreinachtige brugcoupletten zich aan eenzelfde strakke vorm: vijfregelige stanza’s, rijmschema aaabb, en het laatste woord is telkens tonight.
Ter onderstreping van die suggestie van eenheid, wordt ook de begeleidende muziek ingeklemd in een strak, weinig avontuurlijk akkoordenschema. Twee akkoorden slechts (C en F) onder de sextetten, een gewoon bluesschemaatje (G-C-F) onder de drie “refreinen”, opgeleukt met een prettig dalende akkoordprogressie (F-Em-Dm-C), zeer toepasselijk onder “and she winds back the clock” en “as her beauty fades”.
Dezelfde akkoorden, trouwens, als in "Like A Rolling Stone" (“now you don’t talk so loud”).

Inhoudelijk is er slechts een vage eenheid te ontwaren; in de eerste sextetten worden gesluierde observaties over een she gedeeld, in de laatste drie sextetten verschuift het perspectief. Daar wordt de she (vermoedelijk) rechtstreeks aangesproken en verandert dus in een you.
Dylan de Verteller kiest voor een mozaïekachtige structuur, vergelijkbaar met songs als "A Hard Rain’s A-Gonna Fall" en "Desolation Row". Vrij nadrukkelijk zelfs: acht versregels beginnen met “There’s a…“, dus met de formule waarmee een getuige verslag doet van zijn observaties. Én met de epiek suggererende trucs die we al kennen uit songs als "Shelter From The Storm" en "Visions Of Johanna". In dit geval door de filmische opening, het wide-shot dat een film-noirachtig verhaal belooft:
There’s a long-distance train rolling through the rain
Tears on the letter I write.