To Ramona (1964) - door Jochen

To Ramona (1964)

Met Another Side Of Bob Dylan (1964) komen de eerste kritieken los dat het dan 23-jarige icoon de “zaak” verraadt. Een bewuste poging om zijn ongewilde rol als spokesman of the protest generation te saboteren, verraad aan de folk-scene, smakeloos…het liegt er niet om. Vijftig jaar later is het geloei wat moeilijk te volgen. Zó anders is het nu ook weer niet. Op The Times staan ook liedjes als ‘Boots Of Spanish Leather’ en ‘One Too Many Mornings’, van The Freewheelin’ zijn a-politieke liedjes als ‘The Girl From The North Country’ en ‘Don’t Think Twice’ klassiekers geworden. Dylan zelf begrijpt de commotie ook niet helemaal, en zal 50 jaar later nog – tamelijk geloofwaardig – beweren: “Last thing I thought of was who cared about what song I was writing. I was just writing them. I didn't think I was doing anything different.”
De titel van de plaat, ja – die staat hem tegen, verklaart hij in 1978. Verzonnen door de marketingjongens van Columbia en volgens Dylan too corny, te oubollig.
Hoe dan ook: Another Side is een plaat vol prachtige liedjes, waarvan minimaal de helft tijdloze klassiekers zijn geworden, mede dankzij covers van klinkende namen als Johnny Cash en The Byrds. En een van die tijdloze klassiekers is ‘To Ramona’.

Inderdaad, daarin moeten we de zure politicologische critici gelijk geven: geen spoortje maatschappijkritiek, het is niets meer dan een lyrische bespiegeling over een aanbedene. Zowel poëtisch als scherp – klakkeloos aanbidden doet de protagonist niet. Weliswaar is hij verliefd, maar niet blind verliefd. Haar zwakheden, zoals haar conformisme, haar holle praat en haar naïeve idealisme ziet de zanger ondanks zijn roze bril heel scherp. Behalve de onvermijdelijke Joan Baez is Mavis Staples een goede educated guess die je dan tegenkomt. Het jochie Bob was, in z’n bedje gekluisterd aan de radio, al verliefd op haar stem geworden (ze was de jongste van de gospelgroep The Staples Singers), de impact van ‘Uncloudy Day’ voelt hij bijna 60 jaar later nog, vertelt hij in het AARP interview in maart 2015, en hij herinnert zich ook nog de jeugdige overtuiging one day you’ll be standing there with your arm around that girl terwijl hij naar haar foto op de hoes van de gelijknamige LP uit 1959 staart. En zover komt het ook. Drie jaartjes later al. In het circuit komt hij The Staples Singers tegen, de bewondering is wederzijds. Behalve ‘Blowin’ In The Wind’ zingen de zusters en “Pops” nog vijf songs van de jonge Dylan, en een verliefde Dylan vraagt zelfs om de hand van Mavis. Jaren later heeft Mavis wel enige spijt dat ze weigerde, maar vrienden blijven ze. En volgens Mavis hadden ze toch ook nog wel een amoureuze periode, in die jaren. Maar trouwen, nee. Ook omdat, verklaart Mavis ietwat spijtig, ze dacht dat ds. Martin Luther King het vast niet leuk zou vinden als ze met een blanke zou trouwen. Een lijntje naar Ramona spoort daarmee: het meewarige making you feel that you must be exactly like them. En met enig duw- en trekwerk zijn er nog wel meer biografische sporen naar Mavis te vinden, maar erg belangrijk is dat niet – en al te overtuigend ook niet. Tekstueel is het Dylan duidelijk niet zozeer om waarheid als wel om poëzie te doen. De gezochte binnenrijm (breathlike - deathlike, a dream babe - a scheme babe, hype you - type you), de geslaagde alliteraties (magnetic - movements, from - fixtures - forces - friend), de vloeiende assonanties (pangs of your sadness – pass at your senses): allemaal stijlfiguurtjes waaruit liefde voor het spelen met taal spreekt.

De muziek is betoverend. Een wals, de melodie volgt traditionele Mexicaanse folk-clichés, de begeleiding is sober, de zang hangt opmerkelijk genoeg tegen het sneren aan, hoewel de tekst – ongebruikelijk voor Dylan’s doen – deels teder is. Dylan laat het lied ook niet los. Tot op de dag van vandaag blijft hij het met enige regelmaat spelen, soms overdadig gearrangeerd (en zeer geslaagd; tijdens de 1978-tour, bijvoorbeeld), vaker kaal en akoestisch, en altijd blijft de meester het wals-ritme trouw.    

Covers zijn er in overvloed; ‘To Ramona’ is sinds verschijnen populair bij de collega’s. En het lied blijft, net als ‘Not Dark Yet’, vrijwel altijd zijn kracht behouden – je kunt nauwelijks mis schieten, kennelijk. The Flying Burrito Brothers leveren een prachtige versie in 1971, David Gray presenteert nog steeds met regelmaat een intense ‘Ramona’, Lee Hazlewood, Humble Pie en zelfs de beukende These United States: allemaal mooi. Daarboven nog parelt een schitterende, liefdevolle, briljant georkestreerde interpretatie van de jonge Ierse Sinéad Lohan uit 1996. Maar de allermooiste is dertig jaar daarvoor door een andere oude meester op de plaat gezet: Alan Price, solo op piano (A Price On His Head, 1967). De Animals-toetsenist gelooft wél in de melancholie en de tederheid van het gedicht, en is natuurlijk ook gezegend met een stem om die gevoelens daarin te leggen.

To Ramona

Ramona, come closer
Shut softly your watery eyes
The pangs of your sadness
Will pass as your senses will rise
For the flowers of the city
Though breathlike
Get deathlike at times
And there’s no use in tryin’
T’ deal with the dyin’
Though I cannot explain that in lines

Your cracked country lips
I still wish to kiss
As to be by the strength of your skin
Your magnetic movements
Still capture the minutes I’m in
But it grieves my heart, love
To see you tryin’ to be a part of
A world that just don’t exist
It’s all just a dream, babe
A vacuum, a scheme, babe
That sucks you into feelin’ like this

I can see that your head
Has been twisted and fed
With worthless foam from the mouth
I can tell you are torn
Between stayin’ and returnin’
Back to the South
You’ve been fooled into thinking
That the finishin’ end is at hand
Yet there’s no one to beat you
No one t’ defeat you
’Cept the thoughts of yourself feeling bad

I’ve heard you say many times
That you’re better than no one
And no one is better than you
If you really believe that
You know you have
Nothing to win and nothing to lose
From fixtures and forces and friends
Your sorrow does stem
That hype you and type you
Making you feel
That you gotta be exactly like them

I’d forever talk to you
But soon my words
Would turn into a meaningless ring
For deep in my heart
I know there is no help I can bring
Everything passes
Everything changes
Just do what you think you should do
And someday maybe
Who knows, baby
I’ll come and be cryin’ to you