Tempest - eerste indrukken

Onderstaande stuk is niet meer dan een eerste (& tweede) indruk van Tempest. Na twee keer luisteren naar het album als geheel, weet ik nu al dat ik nog vaak dit album uit de kast zal trekken om me te laten overdonderen door de schoonheid. 
ik heb lang getwijfeld of ik mijn eerste indrukken hier moest plaatsen, of dat ik eerst een meer gedegen recensie van Tempest moet schrijven. Uiteindelijk heb ik gekozen voor de eerste indrukken, in de overtuiging dat ik eigenwijs genoeg ben om mezelf hier in de toekomst tegen te spreken en / of mijn eerste indrukken te bevestigen.

In de afgelopen weken zijn er al een aantal nummers Tempest uitgelekt, natuurlijk de eerste single ‘Duquesne whistle’, maar ook ‘Early Roman kings’, ‘Scarlet town’, ‘Pay in blood’ & ‘Narrow way’. De consequentie is dat toen ik dinsdagavond via iTunes de kans kreeg om voor het eerst naar Tempest te luisteren, de helft van de nummers op dit album reeds bekend waren.
En toch heb ik Tempest – en niet slechts een deel van de nummers – dinsdagavond voor het eerst gehoord. Een album is meer dan een verzameling losse nummers, zeker als het een goed album is en Tempest is een goed album. Aanvankelijk was ik wat gereserveerd over ‘Early Roman kings’ toen ik het nummer als losse track hoorde, maar in de context van het album klinkt dit nummer beter dan ik aanvankelijk had durven hopen.
Ik loop te veel vooruit, ik moet terug naar dinsdagavond.
Er is niets zo mooi als een eerste keer luisteren, als die eerste indrukken.
Dinsdagavond, de kinderen liggen in bed & ‘mevrouw Tom’ is elders. De kamer is van mij & Tempest.

Eerst is er die – wat is het 40 seconden? – licht swingende muziek waarmee niet alleen het eerste nummer, de eerste single – ‘Duquesne whistle’ – begint, maar het gehele album. Dat kleine stukje deed mij aanvankelijk denken aan de muziek die gebruikt werd bij de stomme film. De terugkeer van Charlie Chaplin was de eerste gedachte.
Zelfs de gedachte ‘klopt dit wel?’ Maar zodra ‘Duquesne whistle’ daadwerkelijk losbarst, klopt het helemaal. Het swingende instrumentale stuk is helemaal op zijn plaats, meer nog als opener voor het album dan als inleiding tot ‘Duquesne whistle’.
Tsja, ‘Duquesne whistle’. Ik vind het geweldig, het swingt als een tiet. Dylan is goed bij stem. Het is tijdloos, letterlijk. Het is muziek die buiten de tijd staat. Het klinkt zowel decennia oud als de muziek die alleen maar vandaag gemaakt had kunnen worden.
Een oorwurm, een nummer dat tijdens het beluisteren een goede indruk maakt maar dat vooral gaat leven in de herinnering. Zo’n nummer dat ik regelmatig gedachteloos voor me uit fluit om daarmee de behoefte op te wekken om het te horen.
En net wanneer het stramien van de muziek eentonig dreigt te worden, duikt de tempowisseling op.

‘Soon after midnight’, het tweede nummer, is voor mij de eerste grote verrassing. Wederom zijn het die eerste 40 seconden die me naar het puntje van mijn stoel drijven. De muziek zachtjes, Dylans stem zo op de voorgrond dat hij wel naast mij lijkt te zitten.
Een rustig nummer, een van de best gezongen nummers op Tempest. Als mensen zeggen dat Dylan niet (meer) kan zingen, laat ze dan de eerste 40 seconden van ‘Soon after midnight’ horen.
De eerste indruk is dat dit in het verlengde ligt van ‘Moonlight’ van “Love and theft” zonder dat er sprake van herhaling is.
Ergens in ‘Soon after midnight’ hoor ik Dylan ‘It’s now or never, more than ever’ zingen wat me aan Elvis doet denken. Naarmate ik verder in Tempest duik, kom ik wel meer verwijzingen en / of toevalligheden tegen. Zo heeft Dylan het in ‘Long and wasted years’ over ‘Twist and shout’, in ‘Tin angel’ zingt hij ‘Get up stand up’ (Bob Marley) en in ‘Roll on John’ zitten een aantal verwijzingen naar nummers van The Beatles (‘A day in the life’ en ‘Come together’).
‘Roll on John’ lijkt sowieso vol verwijzingen te zitten. Zo zingt Dylan ‘Where the buffalo’s roam’ wat doet denken aan een film over Hunter S. Thompson (en ja, er is een connectie tussen Dylan en Thompson), en ‘Tiger, tiger, burning bright / I pray the Lord my soul to thee / In the forest of the night’ waarvan de eerste & derde regel de eerste twee regels vormen van William Blake’s gedicht ‘The Tiger’.
Ik loop vooruit, wederom, terug naar Tempest, naar het derde nummer.

‘Narrow way’ is een uptempo nummer dat mij doet denken aan de uptempo nummers op “Love and theft”. ‘Een strakke muzikale basis waarover Dylan zijn stemgymnastiek kan leggen’, noteerde ik dinsdagavond bij het horen van dit nummer. Deze karakterisering geldt voor veel nummers op Tempest. De eerste keer dat ik de regel ‘I’ll have to take my head and burry it between your breasts’ hoorde, moest ik verschrikkelijk lachen. Dat is na een aantal malen luisteren niet anders geworden.

‘Long and wasted years’ is voor mij de tweede grote verrassing en die aangename verrassing zit voor mij vooral in de praat-zang van Dylan. Rustig nummer. Muzikaal niet bijzonder avontuurlijk, maar hoe Dylan het nummer praat-zingt tilt het nummer boven het maaiveld uit. En laat ik eerlijk zijn, natuurlijk is het belangrijk dat de composities sterk zijn, natuurlijk zijn de teksten belangrijk, natuurlijk is de muziek belangrijk, maar de voornaamste reden waarom ik naar Dylan luister is Dylan-de-zanger. ‘Nobody sings Dylan like Dylan’. Voegt daar maar aan toe: ‘Nobody praatzingt Dylan like Dylan’.
Dylan weet mij met zijn manier van zingen het verhaal in te zuigen.
Bijzonder kort, bijzonder mooi.

Met ‘Long and wasted years’ is voor mijn gevoel het eerste van de vieren ‘delen’ van Tempest afgesloten. Vier nummers die gedrenkt zijn in de traditie zonder dat het ‘eigene’ van Dylan verloren is gegaan. Vier nummers die – muzikaal – lijken aan te sluiten bij “Love and theft”.

Met ‘Pay in blood’ begint – voor mij – het tweede deel (van twee nummers) van Tempest. De twee nummers van dit tweede deel sluiten muzikaal meer aan bij Together through life dan bij “Love and theft”.
‘Pay in blood’ klinkt muzikaal net wel, net niet opgewekt terwijl de tekst verre van opgewekt is. Net als ‘Duquesne whistle’ is ‘Pay in blood’ een oorwurm, een nummer dat blijft hangen. Een nummer dat ik steeds weer voor me uit fluit.

‘Scarlet town’, muzikale ontspanning na de spanning van ‘Pay in blood’. Mijn gedachten over dit nummer wisselen regelmatig. Mooi gezongen, de flarden tekst die blijven hangen maken indruk, maar het nummer als geheel wil nog niet helemaal bij mij aanhaken.
Ik heb meer tijd nodig om ‘Scarlet town’ echt onder mijn huid te krijgen, en dat terwijl mijn oren mij maar blijven zeggen dat het goed is.

Met ‘Early Roman kings’ begint voor mij het derde deel – wederom twee nummers – van Tempest. Net als de eerste vier nummers zijn de twee nummers uit dit derde deel geworteld in de traditie en toch is het onmiskenbaar Dylan.
Wanneer je naar ‘Early Roman kings’ als los nummer luistert, loert het gevaar om het nummer als een ‘bluesje’ af te doen, als een ‘niemendalletje’, maar in de context van het album krijgt ‘Early Roman kings’ zijn waarde. Bijzonder goed gezongen. Door de herkenbare muziek is er even minder inspanning van de luisteraar nodig. Veel beter dan ik aanvankelijk dacht. Mooiste regels: ‘I ain’t dead yet / My bells still ring’. Zo is ‘t.

Volgende nummer: ‘Tin angel’.
Holy fuck!
Deze twee woorden zijn eigenlijk genoeg. Voor mij is ‘Tin angel’ het absolute hoogtepunt van Tempest. Het perfecte samenspel van Dylan-de-zanger (voorbij perfectie), muziek en verhaal. Ik heb de ruim negen minuten met open mond zitten luisteren.
Dinsdagavond, aan het eind van ‘Tin angel’ heb ik slechts enkele woorden kunnen opschrijven: ‘Donker. Godsgruwelijk “strak” gezongen. Dialoog. Childballad-achtig. Murderballad.’
En dat is het eigenlijk wel. Dit is te goed om waar te zijn. Dit moet je zelf maar horen.

Met ‘Tempest’, het titelnummer begint voor mij het vierde deel van het album. De laatste twee nummers, ‘Tempest’ en ‘Roll on John’ lijken muzikaal wat los te staan van de rest van het album, zonder dat het geheel verstoord wordt.
Het titelnummer is een lang, bijna Iers klinkende ballade over de Titanic. Of liever: het is Dylans versie van het verhaal van de Titanic. Een nummer om voor te gaan zitten, een nummer om over je heen te laten komen.
Dylan-de-verhalenverteller.
Ik moet eerlijk bekennen dat, mede door mijn erg hoge verwachtingen van dit nummer, ‘Tempest’ aanvankelijk wat tegenviel.
Het knappe van ‘Tempest’ is dat niet een keer in de 14 minuten dat dit nummer duurt ik de neiging heb gehad om op de klok te kijken.

Tempest sluit af met ‘Roll on John’, het eerbetoon aan John Lennon. Sterke song, maar net als bij voorganger ‘Tempest’ waar mijn verwachtingen van dit nummer te hoog gespannen om dit nummer goed te kunnen horen.
Nadat ik me over die hooggespannen verwachtingen heb kunnen zetten, vond ik ‘Roll on John’ een mooi eerbetoon. Een nummer dat, ondanks de vrije lang duur, veel te snel voorbij lijkt te zijn. Schitterend.

Na drie keer luisteren sla ik Tempest als geheel bijzonder hoog aan. Een van Dylans beste albums van de laatste decennia.

Tot zover mijn eerste indrukken. Eerste indrukken zijn er om in twijfel getrokken te worden. Dat mag jij doen (stuur je reactie / recensie van Tempest naar tom_dylan@hotmail.com) en waarschijnlijk ga ik dat zelf ook nog wel doen nadat ik dit album nog enkele malen tot mij genomen heb.

Tempest is via iTunes reeds in z’n geheel te horen. Vanaf 7 september is dit album te koop.