Tell Me That It Isn’t True (1969) - door Jochen

Tell Me That It Isn’t True (1969)

“I Heard It Through The Grapevine” is het eerste lied van het legendarische Motown-duo Barrett Strong en Norman Whitfield en het wordt meteen ook een onverwoestbare klassieker. Geen toevalstreffer; er volgen nog tientallen songs en daaronder bevinden zich behoorlijk wat monsterhits en meesterwerkjes. “Papa Was A Rolling Stone”, “War (What Is It Good For)”, “Just My Imagination”, “Wherever I Lay My Hat (That’s My Home)”, om maar een paar te noemen.
In eerste instantie wordt Grapevine geschreven voor en in augustus ’66 opgenomen door The Miracles, maar pas de derde versie, met Gladys Knight & The Pips (september ’67), wordt op single uitgebracht en die behaalt de tweede plaats op de Billboard Chart. Tussendoor, in de lente van 1967, heeft Marvin Gaye zijn inmiddels klassieke versie opgenomen voor zijn doorbraakalbum In The Groove. Diskjockeys blíjven Gaye’s albumtrack maar draaien en in oktober ’68 besluit Motown uiteindelijk om die versie dan ook maar als single uit te brengen. Het nummer stijgt meteen naar nummer één en blijft daar negen weken, tot eind januari ’69, staan. Het is Motowns grootste hit tot dan toe, scoort onverminderd hoog in de uiteenlopende Beste Songs Aller Tijden-lijstjes en is onvermijdelijk in documentaires en films over de late jaren 60 (hoewel dan ook vaak de gedreven, uitgesponnen cover van Creedence Clearwater Revival wordt gekozen).

Als Dylan in februari ’69 in Nashville, op zijn hotelkamer in de Ramada Inn, nog een paar liedjes voor de volgende opnamedag in elkaar flanst, echoot “I Heard It Through The Grapevine” dus nog door de straten, de cafés en de hotellobby’s. En daarmee, betogen gevestigde Dylanologen als Clinton Heylin en Tony Attwood, is de inspiratie voor het ondergewaardeerde “Tell Me That It Isn’t True” wel verklaard.
Thematisch sowieso, maar ook inhoudelijk springen de overeenkomsten inderdaad in het oog. Vergelijk alleen al de openingsregels van de wereldhit:

I bet you’re wonderin’ how I knew
‘Bout your plans to make me blue

met Dylans woorden:

I have heard rumors all over town
They say that you’re planning to put me down

… en de link is wel duidelijk. Maar toch is het niet waarschijnlijk dat Grapevine de echte inspiratiebron is – het is hoogstens de trigger naar het lied dat veel dieper in Dylans genen zit, naar de artiest die hem veel dichter onder de huid zit, naar Hank Williams’ “You Win Again”.

Dylans bewondering voor Hank Williams is devoot. In zijn autobiografie Chronicles verwoordt hij die bewondering voor Luke the Drifter zonder terughoudendheid:

Na verloop van tijd werd ik me ervan bewust dat Hanks songs de ijzeren regels voor poëtisch songschrijven bevatten. De architectonische vormen zijn als marmeren pilaren en die waren onmisbaar. Zelfs de woorden – alle lettergrepen zijn zo verdeeld dat ze mathematisch logisch zijn. Er valt veel te leren over songschrijven als je naar zijn platen luistert, en ik luisterde er veel naar en heb me zijn songs eigen gemaakt.

Akkoord, wat al te geëxalteerde woordkeus misschien, en dat met die marmeren pilaren is welbeschouwd niet helemaal coherent, maar de strekking is duidelijk: Hank Williams is voor Dylan een van de Echt Groten, qua status vergelijkbaar met Woody Guthrie en Elvis. In de honderd afleveringen van zijn radioprogramma Theme Time Radio Hour komt Hank dus ook regelmatig langs (acht keer), nooit zonder eerbetuigingen (“Eén van de grootste songschrijvers ooit,” TTRH 17, en “Schreef de mooiste songs over leven in een wereld van pijn,” TTRH 7) en de songs staan ook bij Dylan zelf op het repertoire. Van de Basement Tapes Complete kennen we Dylans versie van “Be Careful Of Stones That You Throw”, dat Dylan van Hank Williams’ alter ego Luke the Drifter kent, en natuurlijk “You Win Again”.

“You Win Again” is een bittere countryblues die Williams één dag na zijn scheiding van Audrey Williams opneemt en verwoordt het verraad dat Hank ervaart. “Alsof hij een bladzijde uit zijn dagboek” op muziek heeft gezet, vindt biograaf Colin Escott. De openingswoorden van dat lied resoneren veel duidelijker dan die van Grapevine na in “Tell Me That It Isn’t True”:

The news is out, all over town
That you've been seen, a-runnin' 'round

Zijn bewieroking van Hank Williams in Chronicles illustreert ook de impact van juist die woorden: “Toen hij the news is out all over town zong, begreep ik wat voor een nieuws dat moest zijn, ook al wist ik het niet.” En in de regel daarna zien we dat Dylan ook nu weer eenzelfde associatieve sprong maakt als in 1969: “Later hoorde ik dat Hank op Nieuwjaarsdag was gestorven op de achterbank van een auto, hoped it wasn’t true.”

In interviews uit die tijd beklemtoont Dylan dat deze songs, de songs van Nashville Skyline, uit zijn binnenste komen:

Deze liedjes reflecteren mijn innerlijk meer dan mijn eerdere songs. Ze staan dichter bij mijn basis dan bijvoorbeeld John Wesley Harding. Daar verwachtte iedereen van mij dat ik een dichter was, dus dat probeerde ik dan ook te zijn. Maar zelfs de kortste regel op deze nieuwe plaat betekent meer voor mij dan sommige songs op al mijn eerdere platen. (interview in maart ’69 met Hubert Saal voor Newsweek)

En in het Rolling Stone-interview met Jan Wenner dat in mei plaatsvindt, vertelt Dylan genoeg onzin (“mijn stem klinkt zo anders omdat ik gestopt ben met roken”), maar geloofwaardig is wel de bewering dat hij met maar een paar liedjes arriveert in Nashville en de andere songs ter plekke uit zijn mouw schudt. Clinton Heylin, die helemaal op het verkeerde spoor zit door te veronderstellen dat “Tell Me That It Isn’t True” een parodie op “I Heard It Through The Grapevine” zou zijn, analyseert wel weer trefzeker dat het lied tot de songs behoort die Dylan als een Basement Tape in een korte creatieve flits laat opborrelen uit het niets. Behalve Dylans eigen woorden en de studiologs spreekt daarvoor ook de eenvoud van de tekst. Daarin is inderdaad geen spoor van de poëzie van Blonde On Blonde, geen centimeter van de dieptes van John Wesley Harding te vinden. Clichés uit het country-idioom, rijmpjes zoals die al duizenden keren tegen deze studiowandjes in Nashville zijn weerkaatst, waarbij de dichter moedwillig, lijkt het, soms over de kop slaat en naar ironie neigt: he’s tall, dark and handsome (het is weinig realistisch dat een bedrogen minnaar zijn rivaal als een Cary Grant, als ‘lang, donker en aantrekkelijk’ omschrijft).
Desalniettemin is het een prachtig, om niet te zeggen: vakkundig lied en het is niet helemaal begrijpelijk dat het qua status zo ver achter “I Threw It All Away” en “Tonight I’ll Be Staying Here With You” is gebleven. De meester zelf negeert het lied ook lang; het duurt eenendertig jaar, tot maart 2000, voordat hij het voor het eerst op het podium speelt. Maar dan lijkt Dylan ook daadwerkelijk de schoonheid van deze oude winkeldochter te onderkennen. “Tell Me That It Isn’t True” blijft tot 2005 terugkeren op de setlist en is uiteindelijk, na een kleine tachtig uitvoeringen, wel afdoende gerehabiliteerd.

Bevredigend, maar te laat voor een algehele herwaardering. De rest van de muziekwereld laat dit miskende Dylanpareltje links liggen, zodat dit werk tot het tamelijk selecte clubje Dylansongs behoort waarvan nauwelijks covers zijn verschenen. Van Beck circuleert een matige huiskameropname en dat is ook meteen de enige artiest uit de eredivisie die het speelt. Uit de echelons daaronder zijn The Rosewood Thieves, folkrockers uit New York, het indierockbandje Kind Of Like Spitting (op Professional Results, 2014) en de opmerkelijke Jolie Holland vermeldenswaardig. Jolie Holland wordt terecht tot de New Weird America gerekend, is gezegend met een soepele, lijzige zangstijl en herhaalt haar eigenzinnige eerbetoon aan Dylan op haar album Wildflower Blues (2017); daar tovert ze Dylans vergeten “Minstrel Boy” te voorschijn.

Net als Jolie Holland heeft de Utrechter Richard Janssen een faible voor Dylans verweesde wegwerpertjes. In 1998 neemt hij, voor een 2 Meter sessie, een prachtige “If Dogs Run Free” op. Tien jaar daarvoor heeft hij met zijn Fatal Flowers, een van de beste Nederlandse bands van de jaren 80, de mooiste cover van “Tell Me That It Isn’t True” opgenomen, eveneens voor een 2 Meter Sessie van VARA Radio. De Fatal Flowers staan dankzij het bijzonder fraaie hitje “Younger Days” in de geschiedenisboeken, maar ook de overige songs doorstaan de tand des tijds goed. De opname van “Tell Me That It Isn’t True” is dermate geslaagd dat het in 2002 wordt geselecteerd voor het tot nostalgie stemmende verzamelalbum Younger Days – The Definitive Fatal Flowers.

Tell Me That It Isn’t True

I have heard rumors all over town
They say that you’re planning to put me down
All I would like you to do
Is tell me that it isn’t true

They say that you’ve been seen with some other man
That he’s tall, dark and handsome, and you’re holding his hand
Darlin’, I’m a-countin’ on you
Tell me that it isn’t true

To know that some other man is holdin’ you tight
It hurts me all over, it doesn’t seem right

All of those awful things that I have heard
I don’t want to believe them, all I want is your word
So darlin’, you better come through
Tell me that it isn’t true

All of those awful things that I have heard
I don’t want to believe them, all I want is your word
So darlin’, I’m countin’ on you
Tell me that it isn’t true