Tangled Up In Blue (1974) - door Jochen

Tangled Up In Blue (1974)

Het lied waarvan Dylan zegt: it took me ten years to live and two years to write, en daarmee doelt hij op zijn huwelijksjaren met Sara Lownds. "Tangled Up In Blue" opent Blood On The Tracks (1975), de mooiste echtscheidingsplaat in de popgeschiedenis, en één van Dylan’s Grote Meesterwerken. De meeste teksten op dit album zijn aangrijpend, ontroerend, poëtisch en vooral pijnlijk duidelijk, maar dit veelgeprezen "Tangled" is allerminst eenduidig.

Die onduidelijkheid begint al met de verwarrende persoonlijke voornaamwoorden - de naamloze I, She en He, en de inconsistentie in tijd leidt ertoe dat interpretatoren driftig gaan puzzelen, knippen en plakken om alsnog een lineaire vertelling te vinden (coupletvolgorde 3-4-5-6-1-2-7 levert dan, met enig passen en meten, een min of meer coherente opkomst-en-ondergang liefdesgeschiedenis op). Andere exegeten halen Dylan’s eigen woorden aan: Ik wilde de tijd uitschakelen, zodat het verhaal tegelijkertijd plaats vond in het heden en in het verleden. Als je naar een schilderij kijkt, kun je een deel ervan zien of het geheel. Ik wilde dat dat lied zoals een schilderij zou zijn. Daar kunnen we wat mee. "Tangled Up In Blue" vertelt poëtisch dat de stormen des levens ons tekenen, en dat we onderweg een ander mens worden. Dylan kiest terecht voor de collagetechniek, en geeft voldoende hints om een biografische interpretatie te rechtvaardigen. Sara wàs behalve model ook Playboy bunny (She was workin' in a topless place), en nog getrouwd toen ze elkaar ontmoetten. In zijn beginjaren speelde Dylan wel eens in een tent op Montague Street, en hij woonde in bij een stel daar in de buurt, hij komt oorspronkelijk uit Minnesota (the Great North Woods) en herinnert aan zijn "Girl From The North Country". Voor de titelverklaring heeft Dylan overigens een prozaïscher tipje van de sluier gelicht: aan de journalist Ron Rosenbaum verklapte hij dat hij het lied schreef na zich een weekend lang ondergedompeld te hebben in de muziek van Joni Mitchell’s Blue.


Zo kunnen we nog wel even doorgaan, maar heel relevant voor de lyrische kracht van dit lied is het allemaal niet. Dylan de Dichter verwoordt hier hoe ook zíjn leven gedefinieerd wordt door het oudste cliché, hoe ook zijn leven kan worden samengevat tot Zoeken Naar Liefde – love is all there is, zoals hij een paar jaar daarvoor al zong. Je vindt liefde, verliest haar dan, en je gaat weer verder. Keep on keepin' on, headin' for another joint.
Om het de Dylanduiders nog lastiger te maken: er is geen lied in zijn catalogus te vinden waaraan Dylan zoveel heeft geschaafd en gesleuteld. September 1974 neemt hij de eerste beide versies op, die dan nog grotendeels in de derde persoon vertellen – tussen beide versies bestaan verder kleine tekstuele verschillen. De eerste versie wordt uiteindelijk voor de LP gekozen. Over de Kerst verblijft Dylan bij z’n familie in het noorden, en broer David heeft kritiek op de New York opnames. Dylan geeft hem gelijk, en neemt met lokale musici vijf liedjes opnieuw op. "Tangled" krijgt daarbij op alle fronten (andere toonsoort, andere instrumentatie, tempo), en dus ook tekstueel, de meest ingrijpende make-over. Die versie verschijnt dan op Blood On The Tracks. In de jaren daarna blijft Dylan herschrijven, en zelf verklaart hij de jaren ’80 versie (te horen op Real Live uit 1984) tot de definitieve. Daarin is vrijwel geen enkele regel meer gehandhaafd. Niet alleen daaruit blijkt de eigen fascinatie: tot op de dag van vandaag behoort de song tot zijn meest uitgevoerde. Op de lijst van de onvermoeibare Dylanwatcher Olof Björner uit Zweden staat het met inmiddels (t/m 2014) 1437 uitvoeringen al jaren op de vierde plaats, na "All Along The Watchtower", "Like A Rolling Stone" en "Highway 61 Revisited". Björner’s monnikenwerk registreert alle officiële concertuitvoeringen sinds 1958. Statistisch staat "Tangled" dan nog wat hoger zelfs; de eerste 15 liedjes zijn, op "Tangled" na, allemaal tussen 1963 en 1968 geschreven, en hebben dus een voorsprong tot wel 12 jaar.

Collega-muzikanten delen die fascinatie. Er zijn meer dan 100 coverversies in omloop, en ook hier geldt: sommige stappen uit de schaduw van het origineel. De meeste hebben echter moeite om de spanning, de urgentie vast te houden – als je, net als Dylan, de coupletten zeven keer op dezelfde manier inkleurt, vereist het wel enig meesterschap om langdradigheid te vermijden. In der Beschränkung zeigt sich der Meister, wist Goethe al, en ook hier blijkt slechts een enkeling overeind te blijven (Jerry Garcia, Dickey Betts en een opmerkelijke Bart Peeters doen het heel aardig). De beste cover is van de Indigo Girls, op de live LP 1200 Curfew (1995). Bijzonder respect- en liefdevol uitgevoerd, met een prachtige opbouw in het arrangement, smaakvol gedoseerde samenzang en een erg geslaagde omslag in ritme en orkestratie in het zesde couplet (I lived with them on Montague Street).