Bob Dylan... Best klinkend CAC vol. 1 door Cas - van "Love and theft" t/m Tempest + Side tracks

Hoi Tom

Hieronder de afronding van mijn vergelijkend luisteronderzoek van de Complete Album Collection Vol.1 cd box.
(In de laatste afleveringen had ik niet de nummering van de cd's zoals ze in de box zitten, erbij gezet. Ik vermeld ze nu weer even).

"Love And Theft" (cd 41)
"Love And Theft" (de quotes horen bij de titel) is drie keer eerder op cd uitgebracht: in 2001 toen het album uitkwam (op de befaamde datum "9/11"; dit was een maandag, de - toen - in de VS gebruikelijke vaste dag voor nieuwe releases - in Nederland hadden we het album de vrijdag ervoor al in huis) en twee jaar later als hybrid SACD met een nieuwe 5.1 surround mix (waarvoor het album opnieuw moest worden geremixed, waardoor de "gewone" cd laag eveneens een nieuwe mix meekreeg, deze werd vanaf 2004 de gangbare "standaard" cd versie).
De cd die we nu in de box aantreffen, zou niet zijn geremastered, maar deze klinkt luider, en "warmer", dat laatste valt meteen op bij de akoestische instrumenten, die op de SACD schraler klonken. Kortom, cd 41 is in mijn oren een aanwinst.

Modern Times (cd 42)
De originele cd uit 2006 was al zwaar ge-loudified, tot mijn verbazing blijkt de box versie (cd 42) nóg luider te zijn! Kan er dus kort over zijn, gewoon in het hoesje laten zitten deze cd, en voor deze ene keer wijk ik af van mijn stelregel het bij de bespreking van de box de vinyl versies van de albums buiten beschouwing te laten, geef ik nu dan het advies: jongens, draai Modern Times voortaan gewoon op vinyl.

Together Through Life (cd 43)
Ook van dit album was de originele cd uit 2009 ge-loudified. De box cd  is identiek aan de 2009 versie.
Ik meen dat rondom de release van dit album Bob Dylan zelf zich negatief uitgelaten heeft over de trend van loudication.

Christmas In The Heart (cd 44)
Heb de box versie van deze cd afgelopen kerst al enkele keren beluisterd en vergeleken met de eerdere cd release, en de box cd bleek toen tot aangename verrassing mooier, wederom "warmer" over te komen dan de eerdere release.
Kennelijk heeft iemand bij Sony bij het "EQ-en" van de vocal op deze en andere cd's de juiste instelling gevonden (hij had wat mij betreft bij een aantal cd's meteen de al aanwezige loudification wel wat mogen temperen).

Tempest (cd 45)
De box cd van Tempest klinkt luider (harder) dan de gereleasde cd uit 2012.

Side Tracks (cd 46 / 47)
Mogelijk zullen sommige lezers niet blij zijn met wat ik nu ga zeggen, maar ik vrees dat de meeste nummers op Side Tracks het toch enigszins moeten afleggen tegen de versies op de oorspronkelijke releases, of eerder geremasterde heruitgaven daarvan. Zo klinken alle nummers van Biograph beter op de geremasterde Biograph uit 1997 (die met de gekleurde labels, de zgn. SBM remaster).
Dit geldt ook voor de nummers afkomstig van Greatest Hits Vol. II; deze klinken beslist mooier op de door Steve Hoffman geremasterde versie, uitgebracht in 2013. Overigens had Sony Greatest Hits Vol. II al eens eerder geremasterd, in 1999, en zelfs deze versie klinkt iets helderder dan Side Tracks.
Daarentegen zijn de volgende nummers op Side Tracks wél een verbetering:
- 'Mixed up confusion'; dit is de 'slowed down' versie uit 1964 met de instrumentale overdubs. Deze zag voor het eerst het daglicht op de befaamde compilatie Masterpieces (en later ook op de originele Biograph uit 1985), reden dat Clinton Heylin er in zijn sleeve notes in het boekwerk dat bij de box zit ernaar verwijst.
- 'Can you please crawl out your window?': iedere keer als deze single uit 1965 weer eens op een compilatie gezet wordt, blijkt het altijd de schrale mono mix te zijn, terwijl er een fantastische stereo mix van bestaat. Omdat platenlabels niet vies zijn om gebruik te maken van bootlegs als ze de originele master niet meer kunnen / willen terugzoeken: de beste stereo mix staat op GBS 4 (Scorpio), disc 1, track 20. Klaar.
Goed, de mono versie op Side Tracks klinkt wél wat mooier, je hoort nu de bas iets beter.
- 'Positively 4th Street': dit blijkt de langere Disco Teen '66 remix te zijn, die eerder op de compilatie cd The Best Of Bob Dylan Vol. 2 (uit 2000) verscheen. Overigens is deze versie hier behoorlijk ge-loudified (en duurt de fade-out een seconde korter).
- 'Jet pilot': klinkt iets "warmer", maar nog steeds mono, terwijl een stereo mix circuleert op acetate (en op bootleg), die ook eens nog langer duurt, overigens wel in mindere geluidskwaliteit.
- 'George Jackson (acoustic version)'. De 'acoustic version' al wel eerder op cd uitgebracht, eerst op de zeldzame Japanse promo Mr. D's Collection #3 (1993), nogal limited dus, en in 2003 op de bonus cd3 van de Nederlandse "limited tour edition" van The Essential Bob Dylan. Meer recentelijk (2012) verscheen deze versie ook op de compilatie Listen, Whitey! maar op Side Tracks blijkt hij helderder te klinken, zij het iets ge-loudified.
Je vraagt je echter af waarom Sony de 'big band version' op Side Tracks overgeslagen heeft.
- 'Abandoned love' en de live versies uit 1975 van 'Isis' en 'Romance in Durango' klinken in mijn oren hetzelfde op Biograph en Side Tracks. 'Isis' en 'Romance in Durango' klinken gortdroog. Je kunt beter The Bootleg Series Vol. 5: Live 1975 opzetten.
- 'Series of dreams' en 'Dignity': dit zijn de versies geproduceerd door Daniel Lanois, dus de echte Oh Mercy outtakes, klinken iets helderder op Side Tracks.
- 'Things have changed' klinkt minder ge-loudified op Side Tracks dan op alle voorgaande compilaties, is dus een welkome verbetering.

Behalve 'Jet pilot', die voor Biograph dus flink was ingekort, is ook 'I wanna be your lover' afkomstig van een Columbia compilatie tape met studio nummers uit najaar 1965 die aanvankelijk circuleerde onder de naam "LA Band tape". Deze tape is vaak gebootlegd, voor het eerst in 1971, op de TMOQ bootleg Seems Like A Freeze Out  en de TAKRL bootleg Now Your Mouth Cries Wolf. In de jaren erna verscheen er nog wat aanvullend materiaal van dezelfde studio sessie in circulatie, afkomstig van acetate en stereo, hetgeen erop duidt dat (uiteraard) de gehele sessie in stereo moet bestaan.
Je vraagt je dan af waarom de officieel gereleasde tracks, eerst op Biograph en nu dan op Side Tracks mono zijn en blijven.

Voor de live 'Tomorrow is a long time' uit 1963 kun je beter de versie op de bootleg van het gehele concert (NYC, Town Hall) draaien. Deze bevat ook Dylan's introductie (nu ook inbegrepen op de Steve Hoffman remaster). Ook de Basement Tapes versie van 'The mighty Quinn (Quinn the Eskimo)' kun je beter in de context horen met andere nummers van de Basement Tapes, bijv. op bootlegs van de zgn. Basement Safety Tape (2009) en klinkt daar ook kwalitatief beter op (én stereo).
'The mighty Quinn (Quinn the Eskimo)' was op Biograph overigens mono, dit in overeenstemming met de officiële release van The Basement Tapes uit 1975, en is vreemd genoeg nog steeds mono op Side Tracks, terwijl de geremasterde heruitgave van The Basement Tapes cd uit 2009 stereo is.

Samengevat:
The Complete Album Collection Vol. 1 is een aanwinst. Van de 47 cd's zijn 20 albums min of meer een verbetering t.o.v. de eerdere cd releases. Street-Legal tel ik ook mee, hoewel ik liever de 1999 remix hoor, gaat het hier om een remaster van de lp mix uit 1978, en deze klinkt nu beter dan de oude cd van vóór 1999.
Zoals gezegd worden Dylan's albums momenteel ook heruitgebracht in geremasterde versies door andere labels, zoals het Japanse blu-spec 2CD (dit leest alsof dit dubbel-cd's zijn, maar het betreft hier de zgn. 2e generatie blu-spec cd's), en daarnaast op vinyl door Music On Vinyl in Europa, en door het vernieuwde MFSL in de VS, op vinyl én SACD.
Bij een aantal vroege albums had ik ook de tot eind vorig jaar bekende cd heruitgaven op blu-spec 2CD en MFSL vergeleken. De grootste verrassing bleek de SACD Desire van MFSL te zijn, een absolute must. Daarnaast bleken de blu-spec 2CD versies van Bringing It All Back Home, Blood On The Tracks en vooral Highway 61 Revisted een verbetering t.o.v. de SACD releases uit 2003 van Sony.
De box cd van John Wesley Harding bleek de grootste tegenvaller. Je kunt beter de mono cd draaien. Misschien waagt MFSL zich aan een remaster van dit album.

Opmerkelijk is dat aan enkele albums en incidenteel aan losse tracks op de box cd's een dosis galm is toegevoegd.

Tenslotte zal het iedereen duidelijk zijn dat de grote makke in dit verhaal het totaal ontbreken van informatie door Sony en of Legacy over het remasterproces is uitgegeven. We moesten het doen met een reeks sterretjes voor de albumtitels. In het bij de box meegeleverde boekwerk staat achterin één regel "Mastered by"en dan volgen de bekende namen die we nu al een tijdje tegenkomen op Dylan's "archival" releases. Naast Greg Calbi ook altijd Mark Wilder, her remastermaatje van de Grote Baas van Legacy, Steve Berkovitch. Echter over hoe ze te werk zijn gegaan, blijven de kaken stijf dicht.
Heel jammer, want bij andere grote remasterprojecten worden de fans wel een kijkje in de keuken gegund.

Je kunt echter uit e.e.a. wél afleiden dat Sony mogelijk wel een eenduidige, zo is de titel van de box The Complete Album Collection, en lijkt het erop dat men het geluid van de originele "album" (lp) releases heeft willen terughalen, of willen reproduceren. Je kunt dit o.a. afleiden uit de keuze om de originele 1978 versie van Street-Legal te remasteren, evenals de lp versies van Hard Rain en Real Live. Sommige albums in de box hebben duidelijk een "warmere" klank, om dat te benaderen, zonder dat je meteen van vinyl geluid kunt spreken (zo zijn alle Music on Vinyl heruitgaven van Dylan's albums tot nu toe nog steeds superieur aan de nieuwe cd remasters, m.u.v. de MFSL Desire). Mogelijk heeft Sony een "vinyl tweaker" toegepast.
Daar tegenover zijn echter teveel cd's in de box die overmatig zijn ge-loudified.

Ter afsluiting zal het niemand zijn ontgaan dat de gehele The Complete Album Collection Vol. 1 dit voorjaar in Japan uitgebracht wordt op het blu-spec 2CD formaat. Niet als box, maar opgeknipt in decennia, dus eerst zoiets als "The 60s", dan "The 70s" etc. Aangezien Dylan actief is (geweest) over het tijdvak van 6 decennia heen is het nog even de vraag wat de Japanners doen met Tempest. Wordt deze toegevoegd aan 2000-2009 ("The 00s"?), of krijgt Tempest zijn eigen decennium: 2010-2019?


Groet Cas

~~~~~~~~

Hallo Cas,

Allereerst mijn grote dank voor al het werk dat je in deze serie over The Complete album collection hebt gestoken. Het moet je vele uren hebben gekost om al die cd's te beluisteren, te vergelijken en je bevindingen op papier te zetten. Ik weet het, je hebt het met plezier gedaan - dat durf ik te beweren, daarvoor ken ik je goed genoeg - maar dat neemt niet weg dat ik niet alleen met plezier maar ook met bewondering steeds weer je conclusies heb gelezen.
In mijn ogen ben je de oren van deze blog. Ik heb het je al vaker geschreven - in mails die tussen ons blijven - ik vertrouw volledig op jouw oren. Af en toe vraag ik je of ik even je oren mag lenen, laat ik je horen wat ik denk te horen in de hoop dat je kunt bevestigen (of ontkennen) wat ik denk te horen. Je oren hebben mij nog nooit teleurgesteld.

Na het lezen van bovenstaande heb ik gelijk "Love and theft" opgezet. Mezelf kennende volgen vandaag nog meer albums die je besproken hebt. Zo gaat het eigenlijk altijd: na het lezen van een van je bijdragen word ik verwezen naar het zelf opnieuw luisteren. Misschien is dat wel het grootste compliment dat ik je kan maken: je laat me opnieuw luisteren.
Ik ben er van overtuigd dat ik niet de enige ben die je bijdragen altijd met plezier leest. Ik weet dat vele bezoekers van deze blog je bijdragen iedere keer verslinden. Soms hebben ze een kritische noot of een prangende vraag, maar dat is goed. Zoals je zelf ooit aangaf, het is geen exacte wetenschap, het zijn jouw oren die horen welke versie van ieder album het best klinkt. En dat is goed, zo hoort het ook.

Je conclusie dat Sony geprobeerd heeft om het geluid van de originele albums (elpees) op de cd's in The Complete album collection zo dicht mogelijk te benaderen, staat mij wel aan. Ik denk dat je gelijk hebt. Inderdaad, de uitgaven van vooral Hard rain, Street-legal en Real live wijzen daar op.
De hoezen - reproducties van de originele elpees in de meeste gevallen - die gebruikt zijn voor The Complete album collection vol. 1 wijzen daar ook op. Ik onderstreep bewust 'meeste'. De achterzijde van de hoes van Tempest is bijvoorbeeld dan weer niet goed gedaan. Maar dit terzijde.
Toch blijf ik met één album zitten, een album waarvan de versie in The Complete album collection vol. 1 een bommetje legt onder deze conclusie. Misschien is het niet een bommetje, maar de uitzondering die de regel bevestigt. Ik heb het over Shot of love.
Op de versie van Shot of love in The Complete album collection vol. 1 is 'The Groom's still waiting at the altar' toegevoegd (terwijl dit niet op de hoes van dit album staat). Blijkbaar - en dat is dan maar mijn conclusie - heeft Sony in het geval van Shot of love niet teruggegrepen naar het originele album, maar naar de latere heruitgave van dit album, de heruitgave met 'The Groom's still waiting at the altar'. (Waarom voor de reproductie van de hoes voor de box niet terug gegrepen is op de hoes van Amerikaanse elpee waarop 'The Groom's still waiting at the altar' wel staat vermeld, is voor mij een raadsel, maar dit terzijde.)
Veel liever had ik gezien dat de versie van Shot of love in de box 'Groom'-loos was, 'The Groom's still waiting at the altar' had dan op Side tracks gekund. Een Shot of love zonder 'Groom' is - in mijn ogen - niet alleen een beter album (lees: geheel) dan met 'Groom', maar ook had dit veel beter in de lijn van 'originele albums' gepast.

Waarom blijft Sony consequent in gebreken als het gaat om informatie verschaffen over de wijze van remasteren? Zijn ze misschien bang om een kijkje in de keuken te geven? Bang dat iedere nitwit met een goed pakket software probeert het procedé te kopiëren? Of zou het zo kunnen zijn dat Sony zo langzamerhand niet meer weet wat er in de loop der jaren aan remasters, remixen etc. al gedaan is met de verschillende albums? Ik weet het niet.
Wat ik wel weet is dat het een misser is dat die informatie ontbreekt. The Complete album collection vol. 1 leek mij de uitgelezen kans voor Sony om nou eens uit de doeken te doen wat ze gedaan hebben.

Enfin, genoeg. Ik dwaal af.
Waar het werkelijk om gaat is: dank! Niet alleen namens mij, maar namens iedere lezer van deze blog. Namens iedere twijfelaar die nog niet weet of het wel of niet verstandig is The Complete album collection vol. 1 aan te schaffen. Maar vooral dank voor het mij terugsturen naar de platenkast, naar de geschapen behoefte om opnieuw te luisteren.

groet,
Tom