Rough And Rowdy Ways: Bob Dylans eigen Wonderland (eerste indrukken)

Bob Dylan nam zijn eerste elpee op in 1961. Zijn tweede elpee, The Freewheelin’ Bob Dylan (1963), was een eerste stap tot wereldfaam. In de bijna zestig jaar die sindsdien zijn verstreken, is hij gekroond tot God en versleten voor Judas. Nu is hij negenenzeventig en bewijst hij met Rough And Rowdy Ways dat rock – pop – folk – of hoe je zijn muziek ook wilt noemen - nooit een young man’s game is geweest. Leeftijd is irrelevant, als je de stem maar hebt. Bob Dylan heeft de stem, zo bewijst Rough And Rowdy Ways.

Rough And Rowdy Ways is het werk van een man met vele kanten, zoveel kanten dat hij wel haast rond lijkt - om Bernard Paturel te parafraseren. Niet voor niets begint zijn negenendertigste studioplaat met “I Contain Multitudes”, een song waarin hij zingt:

 

 I'm a man of contradictions, I'm a man of many moods

I contain multitudes

 

Het is het toegangskaartje tot de rest van het album, een album bestaande uit multitudes, uit menigten. Een album waarbij de oren blijven haken aan (vaag) bekende namen, zoals Anne Frank, The Rolling Stones en Indiana Jones in het openingsnummer. Zoals de tientallen namen in “Murder Most Foul” – een song van de rest van het album gescheiden doordat het op een tweede schijf is gezet. Zoals Al Pacino en Marlon Brando of Leon Russel en Liberace in “My Own Version Of You”.

Zoals Montgomery en Patton, Elvis en Martin Luther King in “Mother Of Muses” of Allen Ginsberg, Jack Kerouac en Gregory Corso in “Key West (Philosopher Pirate)”.

Naast deze namen zijn er frasen die een belletje doen rinkelen, zoals Shakespeare’s “To be or not to be”, Sinatra’s In The Wee Small Hours of Dylans eigen “Every step of the way”. Het zijn deze namen en frasen die de luisteraar ankerpunten bieden tijdens de eerste paar luisterbeurten. Ankerpunten die mij door Rough And Rowdy Ways loodsen.

Er is veel tekst op Dylans nieuwe album. Heel veel tekst en ieder woord is goed te verstaan. Bob Dylan zingt de longen uit zijn lijf, al zingende zoekende naar fraseringen om uitdrukking te geven aan het gevoel achter de woorden, zo stel ik me voor. Luister bijvoorbeeld hoe hij de song “I’ve Made Up My Mind To Give Myself To You”. Bob Dylan is een groot zanger en ook op Rough And Rowdy Ways is dat weer goed te horen.

En dan de muziek, voornamelijk in midtempo, op drie wat steviger bluessongs na, waarvan de eerste,  “False Prophet” eerder werd vrijgegeven. Goed, veel midtempo songs dus, soms met verrassend instrumentarium, zoals een accordeon in “Key West” of de achtergrondzangers wiens “ooohs” deel zijn geworden van de muziek, de stem als instrument in “I’ve Made Up My Mind To Give Myself To You” en wederom “Key West”.

De begeleiding is vaak spaarzaam, zoals de tegen flamenco aan schurkende gitaren in “Black Rider”.

 

Er zijn de verschillende identiteiten, zoals de “Black Rider”, de “False Prophet” en de “Mother of Muses”. De laatste song lijkt op het eerste gehoor een “Mr. Tambourine Man” 2.0, mede doordat de moeder der muzen in de openingsregel wordt gevraagd voor de “ik” te zingen.

En tijdens het luisteren vraag ik me steeds af waar bij Dylan-de-schrijver het autobiografische stopt en de verdichting begint. Dat is knap, dat houdt mij als luisteraar bij de les. Is het Dylan – of liever gezegd één van de Dylans (denk aan de multitudes) - die de “Mother Of Muses” vraagt toegezongen te worden, of is het fictie? Is het een van de Dylans die in “Goodbye Jimmy Reed” terugkijkt op zijn verleden en zich afvraagt of show belangrijker is dan vakmanschap in de regels

 

You wouldn’t matter much

The people all said

‘cause I didn’t play guitar

Behind my head

 

of is het fictie?

Wat bij de eerste keer luisteren naar de songs op Rough And Rowdy Ways waar lijkt, komt bij een tweede keer op losse schroeven te staan. Wie blijft luisteren ontdekt steeds meer.

En is in het licht van bovenstaande “My Own Version Of You” niet veel meer dan Dylans eigen versie van het Frankenstein-verhaal? Is het uit delen bouwen van de gedroomde vrouw niet ook een vorm van multitudes? Een antwoord heb ik niet, goddank.

Rough And Rowdy Ways draait om identiteit. Maar Dylan zou Dylan niet zijn als dat een stapje verder gaat dan de voor de hand liggende mogelijkheid. Zo gaat het in “Goodbye Jimmy Reed” net zoveel over blueslegende Jimmy Reed als de song “Blind Willie McTell” over die andere blueslegende gaat: niet. In “Key West” zet de “ik” zich naast onder andere Allen Ginsberg en Jack Kerouac, de schrijvers van de Beat Generation, niet naast die andere grote Amerikaanse schrijver, de schrijver die in tegenstelling tot de Beats wel vaak met de stad  Key West wordt geassocieerd: Ernest Hemingway.

 

Tientallen malen heb ik de muziek even een stukje terug gezet omdat het door mijn kop schoot: hoorde ik dat goed? De ene schitterende beeld naar het andere wordt door Bob Dylan aan de luisteraar voorgeschoteld, zoals “Transparent woman in a transparent dress” in “Goodbye Jimmy Reed” of

 

Go home to your wife stop visiting mine

One of these days I forget to be kind

 

in “Black Rider”. Is Rough And Rowdy Ways wederom een bewijs dat het Nobelprijscomité het in 2016 bij het juiste eind had? Hell yeah.

Schitterende regels die de luisteraar aan het denken zetten, die – door associatie – de luisteraar een richting op sturen, zoals de regel “I painted my wagon abandoned all hope” in “Crossing The Rubicon” waarbij ik door het tweede deel gelijk denk aan Dante’s Goddelijke Komedie. “Abandon all hope (Laat alle hoop varen)” zijn immers de woorden die boven zijn hellepoort staan. Eenmaal op die gedachtetrein gaat meer opvallen in dezelfde song, zoals

 

Three miles North of Purgatory

One step from the great beyond

 

Purgatory, Vagevuur is de titel van een van de drie delen van zijn Komedie.

En dan gaat opvallen dat de Rubicon een rivier is in Italië, dat Dante een Italiaans schrijver is. Dat in een van de Engelse vertalingen van De Goddelijke Komedie de rivier de Rubicon in de noten te vinden is. Voor ik het weet, heeft Bob Dylan mij als luisteraar Dante’s wereld in gesleept.

En nergens in “Across The Rubicon” valt Dante’s naam of de titel van zijn boek. Het zijn mijn associaties die ik alleen kan maken door zijn schrijven.

En wie dan verder zoekt ontdekt dat “Crossing The Rubicon” niet alleen een staande uitdrukking is, maar ook de titel van een boek over de aanslag op het World Trade Center in 2001.

Dat is wat Dylan, wat Rough And Rowdy Ways met de luisteraar doet. De luisteraar wordt op pad gestuurd, aan het werk gezet. De hersens moeten kraken terwijl het voetje rustig mee tikt in het tempo van de muziek.

De songs zitten vol met springplanken die het associëren aansturen, zoals

 

After midnight if you still wanna meet

I’ll be at the Black Horse Tavern on Armagadon Street

 

in “My Own Version Of You”.

 

Gezien Dylans leeftijd zal Rough And Rowdy Ways het stempel “zwanenzang” krijgen. Een regel als “I already outlived my life by far” zal koren op de molen van de zwanenzang-denkers zijn. En ja, de oude man is een van de identiteiten op Rough and Rowdy Ways. er zijn meer, veel meer personen te vinden op dit album. Wie zich blind staart op Dylans leeftijd en de (mogelijke) verwijzingen daarnaar in de songs op Rough And Rowdy Ways doet zichzelf en de songs te kort. Natuurlijk is het album waarop het terugkijken is op een leven, een album vol mijmeren. Maar er is zoveel meer. Bob Dylans nieuwste is een album van multitudes, van menigten. Het is een album om in te verdwalen. De songs nemen je mee door het konijnenhol Dylans eigen wonderland binnen. Het is er aangenaam vertoeven. Wie er is, wil niet meer weg.

 

Rough And Rowdy Ways is vanaf 19 juni op cd te koop. De vinyl-versie ligt, in drie kleuren, vanaf 17 juli in de winkels.