Tweeter And The Monkey Man (1988)
“Toen het album eenmaal
was uitgebracht, kwamen al die Dylan-vergelijkingen, dus ik moest een andere
richting inslaan. Maar de teksten en de geest van Greetings waren nog onbevangen.”
(Springsteen
over zijn eerste LP Greetings From
Ashbury Park in zijn autobiografie Born
To Run, 2016)
Beide songs worden opgepakt door Manfred Mann en vooral
“Blinded By The Light”, een enorme wereldhit, vestigt niet alleen Springsteens
naam als songschrijver, maar plaatst ook weer een vinkje in het selectievakje
‘Tweede Dylan’; Manfred Mann is immers de onomstreden Grootmeester van de
Dylancovers en lijkt zich vanaf nu ook toe te leggen op Springsteencovers.
Springsteens eigen analyse met betrekking tot de
totstandkoming van “Spirit In The Night” is opmerkelijk geformuleerd. De song
komt uit een ‘unself-conscious place’
(Springsteen zet zelf het overbodige verbindingsstreepje). Dat lijkt een wat
onhandige woordkeus om ‘onbewust’ of ‘onderbewust’, unconscious of subconscious,
uit te drukken, maar Bruce wil kennelijk de nuance ‘onbevangen, vrijmoedig’
eraan meegeven.
Dat lijkt dan sterk op de manier waarop Dylan het proces
van songschrijven in zijn vroege jaren probeert te verwoorden. In meerdere
interviews beweert Dylan dat de songs in de jaren 60 uit zijn ‘onbewuste’
omhoog komen, dat hij dat vermogen verliest, en dat hij in ’74, voor Blood On The Tracks leert to do consciously what I used to be able to
do unconsciously. Aangrijpender nog zegt de dichter het in het
televisie-interview op CBS met Ed Bradley in 2004:
“Ik weet niet hoe ik al
die songs heb kunnen schrijven.”
“Wat bedoel je, je weet niet hoe?”
“Al die liedjes werden op bijna
magische wijze geschreven. Ah… Darkness at the break of noon, shadows even
the silver spoon, a handmade blade, the child’s balloon…. Tja, probeer dat maar
eens, om zoiets te schrijven.”
Nu is de herkomst van “Spirit Of The Night” wel te
traceren. Springsteen zelf geeft aan dat hij in die dagen veel naar de LP Cahoots van The Band luistert, en daarop
is het lied “The Moon Struck One” van Robbie Robertson te vinden. De
parallellen zijn onmiskenbaar:
Little
John was stung by a snake over by the lake
And it looked like he's really, really hurt, he was lyin' in the dirt
… wordt bij Springsteen:
Well
now Hazy Davy got really hurt, he ran into the lake in just his socks and a
shirt
Me and Crazy Janey was makin' love in the dirt
En de keus voor Crazy
Janey doet vermoeden dat The Boss op zijn minst bekend is met de Crazy Jane poems van de Ierse meester
W.B. Yeats, verzameld in de toepasselijk getitelde collectie Words For Music Perhaps. Daarin
bladerend levert wel meer aha-momentjes op. Yeats’ Crazy
Jane doet het met The Bishop (the mission
man), bijfiguren zouden zó in een Springsteensong kunnen figureren: Jack the Journeyman, the solid man and the
coxcomb, Old Tom the Lunatic en Holy
Joe the beggar-man.
Sporen van mede-Nobelprijswinnaar W.B. Yeats in
Dylansongs worden wel vaker gevonden door Dylanologen, maar zijn meestal vrij
indirect, en ook hier sijpelt hoogstens zéér indirect invloed van Yeats door naar
Dylans werk, in dit geval dus naar een Traveling Wilburyssong, de
Springsteenhommage “Tweeter And The Monkey Man”.
Het is een sympathiek subgenre in Dylans oeuvre, de
hommage. Op zijn eerste plaat doet hij het nog onverhuld (“Song To Woody”) en
later ook nog wel eens een keer (“Lenny Bruce”, 1981), maar meestal verpakt hij
zijn eerbewijzen subtieler. Bijvoorbeeld middels stijlparafrase (“Clothes Line Saga”,
de knipoog naar Bobbie Gentry’s “Ode To Billie Joe”), door het kopiëren van
sound en melodie (zoals “Sugar Baby”, de reverence naar Gene Austin), maar het
vaakst door een song te larderen met tekstuele verwijzingen, zoals de
liefdevolle groeten aan Wilbert Harrisons “Kansas City” in “High Water (For
Charley Patton)”, aan John Lennon (“Roll On, John”) en aan The Boss in dit
“Tweeter And The Monkey Man”.
De vele knipogen in het lied worden op de diverse fanfora
gretig opgesomd. Stolen Car, Thunder Road,
Jersey Girl, The River, Mansion On The Hill …met enige tolerantie zijn er
meer dan tien referenties naar Springsteensongs aan te wijzen in Dylans lied. Co-auteur
Tom Petty bevestigt dat ook, lachend, in een Rolling Stone-interview, 2003:
“Het was absoluut niet
spottend bedoeld,” zei Petty. “Het begon ermee dat Bob Dylan zei: ‘Ik wil een
song wilde schrijven over iemand die Tweeter
heet. En er moet nog iemand bij.’ Ik zei ‘The Monkey Man’ en hij
zei: ‘Perfect, Tweeter And The Monkey
Man.’ En hij zei: ‘Okee, ik zal het verhaal schrijven en ik wil het
situeren in New Jersey (…) en dan kunnen we er referenties naar titels van
Bruce Springsteen in verwerken.’ Het was duidelijk dat hij het als compliment
bedoelde.”
Een iets romantischer verhaal vertelt dat Tom Petty samen
met Dylan een Springsteenconcert bezoekt, eind april
De referenties zijn dan de ornamenten voor een filmisch
verhaal in de beste Springsteentraditie, een actiethriller over een
driehoeksverhouding, met kleine criminaliteit, achtervolgingen, schietpartijen,
een fatale finale en een film noirachtige, melancholieke coda in zwart-wit. Woordkeus,
ritme en vertelstijl hebben echter een Dylaneske touch, waardoor een
eigenaardig spiegeleffect wordt bereikt: Dylan die een Dylaneske
Springsteensong schrijft. Alleen het refrein,
And the walls came down, all the way to hell
Never saw them when they're standing, never saw them when they fell,
… met dat Bijbelse beeld van instortende muren, de weg
naar de hel en de aforistische kwaliteit van de antithese in de tweede
versregel, is volbloed Dylan. En het verwarrende gehussel van de persoonlijke
voornaamwoorden is een typische Dylaneigenaardigheid. Tweeter gaat als een she naar Vietnam, maar is kennelijk een
transseksueel; in het achtste couplet zegt Jan over Tweeter: I knew him long before he ever became a
Jersey Girl.
Enige terechte faam krijgt de cover van de Canadese
punkrockers van Headstone met grunge-achtige, opwindende energie, die de wat
gedateerde, gladdere jaren 80-vernis van het origineel (en Tweeters
geslachtsverandering) er weer ruw afschuurt.
Geestig en aangenaam respectloos is de bewerking van
Freek de Jonge voor A Tribute To Bob
Dylan,
Annie kende Abraham van een zuster van haar neef
Die verkering met een vent had die voor Libelle schreef
Dus noemde Annie Bram Libelle en Abraham Annie Mug
Omdat ze altijd ergens jeuk had en meestal op haar rug
Curiositeitswaarde heeft Roy Orbison Jr., die juist deze
song, het enige lied van Traveling
Wilbury’s Vol. I waarop zijn vader niet
meespeelt, op het repertoire heeft staan. Een veilige, weinig opzienbarende
interpretatie, overigens.
Genietbaar zijn tot slot de live-uitvoeringen van
mede-eigenaar Tom Petty met zijn Heartbreakers, maar die zijn wel érg trouw aan
het origineel – inclusief een Petty die de zangstijl van Dylan lijkt te willen
imiteren; daar hebben we dan de Monkey
Man.
Tweeter
And The Monkey Man
Tweeter and the
Monkey Man were hard up for cash
They stayed up all night selling cocaine and hash
To an undercover cop who had a sister named Jan
For reasons unexplained she loved the Monkey Man
Tweeter was a boy scout before she went to Vietnam
And found out the hard way nobody gives a damn
They knew that they found freedom just across the Jersey Line
So they hopped into a stolen car, took Highway 99
And the walls came down, all the way to hell
Never saw them when they're standing, never saw them when they fell
The undercover cop never liked the Monkey Man
Even back in childhood he wanted to see him in the can
Jan got married at fourteen to a racketeer named Bill
She made secret calls to the Monkey Man from a mansion on the hill
It was out on Thunder Road, Tweeter at the wheel
They crashed into paradise, they could hear them tires squeal
The undercover cop pulled up and said "Everyone of you's a liar
If you don't surrender now, it's gonna go down to the wire"
And the walls came down, all the way to hell
Never saw them when they're standing, never saw them when they fell
An ambulance rolled up, a state trooper close behind
Tweeter took his gun away and messed up his mind
The undercover cop was left tied up to a tree
Near the souvenir stand by the old abandoned factory
Next day the undercover cop was hot in pursuit
He was taking the whole thing personal, he didn't care about the loot
Jan had told him many times it was you to me who taught
In Jersey anything's legal as long as you don't get caught
And the walls came down, all the way to hell
Never saw them when they're standing, never saw them when they fell
Someplace by Rahway Prison they ran out of gas
The undercover cop had cornered them said "Boy, you didn't think that this
could last"
Jan jumped out of the bed, said "There's someplace I gotta go"
She took a gun out of the drawer and said "It's best if you don't
know"
The undercover cop was found face down in a field
The monkey man was on the river bridge using Tweeter as a shield
Jan said to the Monkey Man, "I'm not fooled by Tweeter's curl
I knew him long before he ever became a Jersey girl"
And the walls came down, all the way to hell
Never saw them when they're standing, never saw them when they fell
Now the town of Jersey City is quieting down again
I'm sitting in a gambling club called the Lion's Den
The TV set been blown up, every bit of it is gone
Ever since the nightly news show that the Monkey Man was on
I guess I'll go to Florida and get myself some sun
There ain't no more opportunity here, everything's been done
Sometime I think of Tweeter, sometime I think of Jan
Sometime I don't think about nothing but the Monkey Man
And the walls came down, all the way to hell
Never saw them when they're standing, never saw them when they fell
And the walls came down, all the way to hell
Never saw them when they're standing, never saw them when they fell
Geen opmerkingen:
Een reactie posten