Mississippi - door Jochen Markhorst

 

Mississippi 

door Jochen Markhorst 

Zoals eerder "Desolation Row" en "Where Are You Tonight?", kan "Mississippi" niet echt in één artikel worden behandeld. Te groots, te majestueus, te monumentaal. En zo'n buitengewoon meesterwerk verdient natuurlijk ook meer dan een schamel artikel. Zoals de meester zegt (niet over "Mississippi", maar over bluegrass, in het New York Times interview van juni 2020): "It's mysterious and deep rooted and you almost have to be born playing it. [...] It's harmonic and meditative, but it's out for blood."

Kortom: het is een boek geworden (verkrijgbaar via Amazon). Hier is hoofdstuk 1:    

 

I              Sexy Afro-polyritmiek 

 

"Things got contentious once in the parking lot. He tried to convince me that the song had to be "sexy, sexy and more sexy." I know about sexy, too. He reminded me of Sam Phillips, who had once said the same thing to John Prine about a song, but the circumstances were not similar." 

(David Fricke interview for Rolling Stone, 2001)) 

In de A&E Series Biography wordt in 2000 de schitterende documentaire van Peter Guralnick over Sam Phillips uitgezonden: Sam Phillips – The Man Who Invented Rock 'n' Roll. De film duurt 90 fascinerende minuten, en tegen het eind komen de zoons van Phillips, Jerry en Knox, te spreken over de bemoeienis van hun vader met John Prine. 

John Prine neemt begin 1979 een bijzonder atypische plaat op, Pink Cadillac. Na vijf albums vol alom bewonderde luisterliedjes, songs waarvoor ook Dylan zijn hoed afneemt, wil Prine met zijn zesde plaat zijn liefde voor good old rock 'n' roll belijden. Voor de eerste en enige keer in zijn carrière zijn de teksten van ondergeschikt belang. Good, honest music moest het zijn, aldus Prine in de liner notes van het album.  

Poëtischer zegt hij het in de liner notes van het onovertroffen verzamelalbum Great Days, ook al opgeschreven door David Fricke in 1993: 

"I wanted to do something noisy, something like if you had a buddy with a band and you walked into his house and you could hear 'em practicing in the basement."    

Die plaat wil hij graag opnemen in de studio van de legendarische Sun Records producer Sam Phillips in Memphis, geleid door zoons Jerry en Knox Phillips, die ook Prine's plaat zullen produceren. Tot verrukking van Prine komt pa echter ook even langs – en die bemoeit zich meteen met de productie. Vandaag staan "Saigon" en "How Lucky" op de rol. De oude Phillips kwam eigenlijk alleen maar gedag zeggen, maar hoort hoofdschuddend toe hoe Prine - in zijn oren – niets ervan bakt. Pa besluit zich te laten gelden. Eerst dondert hij zijn ongenoegen met Prine's slappe zang via de intercom vanuit de controleruimte de studio in. "En dan zette hij ook extra nagalm, de slap-back echo, op zijn stem," vertelt Prine. "Je voelde je als Mozes die door de brandende braamstruik wordt toegesproken." 

Als het dan nog steeds niet voldoet, schuift Phillips op zijn keukenstoeltje Prine's comfortzone in en snauwt, op millimeters van Prine's gezicht, met maniakaal opengesperde ogen: "And John, can you put some sex in it?"
In de documentaire doet zoon Knox, die ook wel aardig op zijn vader lijkt, het op angstaanjagende wijze na, inclusief de woest-krankzinnige blik.  

De volgende opname van "Saigon" bevredigt Sam, maar enige vraagtekens bij zijn oordeel mogen wel worden geplaatst – Prine's zang klinkt op deze definitieve opname erg afgeknepen, onnatuurlijk en weinig spontaan. De hoofdrolspeler blikt desondanks met trots en genegenheid terug, in dezelfde documentaire. "Ik was in de studio met Sam Phillips, weet je. Als Sam me had gezegd dat ik op m'n kop moest staan en dan zingen, zou ik dat ook hebben gedaan." 

 

Dat Phillips seks in "Saigon" wil horen is nog wel te volgen: 

You got everything that a girl should grow
I'm so afraid to kiss you I might lose control
You can hold me tighter but turn loose of my gun
It's a sentimental present all the way from Saigon 

 

Maar waarom Daniel Lanois vindt dat "Mississippi" "sexy, sexy and more sexy" moet klinken, is minder navolgbaar. Dylan heeft inderdaad wel een punt als hij zegt: "The circumstances were not similar." 

 

Dylans volgende verklaring, nog steeds in dezelfde alinea van dat interview met David Fricke voor Rolling Stone is echter weer ouderwets raadselachtig: 

"I tried to explain that the song had more to do with the Declaration of Independence, the Constitution and the Bill of Rights than witch doctors, and just couldn't be thought of as some kind of ideological voodoo thing." 

Pôh pôh. De Onafhankelijkheidsverklaring, de Grondwet en de eerste Tien Amendementen en daarvoor wijst Dylan ook al op een verborgen expressieve bedoeling achter de woorden (the expressive meaning behind the lyrics). Arme Daniel Lanois; dat vergt inderdaad wel enige uitleg. Het gemak waarmee Dylan complete coupletten heen en weer verschuift en hele versregels doorstreept (de derde outtake opent bijvoorbeeld met I'm standing in the shadows with an aching heart / I'm looking at the world tear itself apart) pleit ook niet erg voor de stelling dat Dylan zelf erg scherp ziet wat hij met de tekst wil verwoorden.  

Nog raadselachtiger is Dylans analyse iets eerder in het interview: 

"Lanois didn't see it. Thought it was pedestrian. Took it down the Afro-polyrhythm route — multirhythm drumming, that sort of thing. Polyrhythm has its place, but it doesn't work for knifelike lyrics trying to convey majesty and heroism." 

 

"Multi-ritmisch drumwerk" en "Afro-polyritmiek" klinkt wat al te hysterisch. Op de door Dylan afgekeurde, adembenemend mooie opnamen, de drie versies die later op The Bootleg Series Vol. 8: Tell Tale Signs: Rare and Unreleased 1989–2006 (2008) staan, is daarvan geen sprake. Lanois geeft een J.J.Cale-achtige sfeer eraan mee, inclusief meetikkende voet – veel heftiger is het niet. Het lijkt erop dat Dylan in de war is met de eveneens afgekeurde opnames van "Series Of Dreams", een song die weliswaar niet onder de noemer "majesty and heroism" valt te plaatsen, maar waarvan het arrangement inderdaad wordt volgestort met een cascade van woest, overdonderend getrommel, met "multi-ritmisch drumwerk" en "Afro-polyritmiek".   

Sexy is het wel.