Dit stuk over Simple twist of fate schreef ik in mei 2009. Het maakte aanvankelijk deel uit van het boek dat ik schrijf, maar daaruit is het inmiddels verdwenen, simpelweg omdat de opzet van het boek veranderd is. Er staan wel meer teksten op de harde schijf van mijn computer die aanvankelijk in mijn boek stonden, maar om verschillende redenen daaruit geschrapt zijn. Zo nu en dan zal ik een van die teksten hier plaatsen. Anders 'verstoffen' ze maar op mijn harde schijf.
Simple twist of fate
I - het opnemen van Blood on the tracks
It's like they are paintings those songs [op Blood on the tracks] or they appeared to be, or they seemed to try to be, or want to be. They have to be songs anyway, so they have to be something, right and they're done in… It's kinda hard to explain, but they're more like a painter would paint a song as to compose it, more than a song-writer would write a song as to write it. It was like those songs were like a burst of… At the time they were like coming forth with like a, just a burst of new insight.[1]
Simple twist of fate is de tweede track op het album Blood on the tracks[2], een album dat vaak hoog eindigt in lijstjes met favoriete Dylan-albums, maar ook een album dat, volgens vele zoveel beter had kunnen zijn als Dylan maar niet in Minneapolis opnieuw de studio ingedoken was.
De songs voor Blood on the tracks schreef Dylan in de zomer van 1974, op zijn Crow River farm in Minnesota, niet in het gezelschap van zijn vrouw Sara, maar van Ellen Bernstein, een jonge vrouw die hij ontmoette tijdens zijn tournee van 1974.
In september 1974 nam Dylan, in de A & R studios in New York, het album Blood on the tracks op[3]. Na de opnames werden testpersingen van het album gemaakt en voorbereidingen getroffen om het album in december 1974 uit te brengen. Pete Hamill schreef, luisterend naar een testpersing, de liner-notes voor het album.
Terwijl platenmaatschappij Columbia bezig was met de voorbereidingen voor een release, verbleef Dylan bij zijn familie in Minnesota. Daar, luisterend naar een testpersing, besloot hij een deel van het album opnieuw op te nemen.
I [Dylan] had the acetate [van Blood on the tracks]. I hadn't listened to it for a couple of months. I didn't think I'd got this song [You're a big girl now] off. The record still hadn't come out, and I put it on. I just didn't… I thought the songs could have sounded differently, better, so I went in and re-recorded them.[4]
Op welk moment Dylan contact heeft gezocht met Columbia over het stopzetten van de voorbereidingen voor de release van Blood on the tracks is niet duidelijk. Opmerkelijk is dat er wel testpersingen met de originele opnames uit New York zijn opgedoken, maar geen reguliere releases van Blood on the tracks met deze opnames. Columbia had, gezien de liner-notes van Pete Hamill op de hoes bij de eerste persing van Blood on the tracks, al wel hoezen laten drukken.[5] Het stoppen van de voorbereidingen voor de release van Blood on the tracks vond plaats na 6 december 1974, aldus Clinton Heylin: How late Dylan decided to remake Blood on the Tracks can be illustrated by Columbia's mastering records which show that the original album was mastered for release, on either December sixth or sixteenth (a typo confuses the matter).[6]
De grote vraag is natuurlijk waarom Dylan besloot om de helft van de songs op Blood on the tracks opnieuw op te nemen.
Volgens Andy Gill en Kevin Odegard in hun boek A Simple twist of fate; Bob Dylan and the making of Blood on the tracks[7] was Dylan zowel ontevreden met het geluid van de originele Blood on the tracks, als met de teksten van sommige songs. Dylan maakte zich zorgen dat sommige (delen van) teksten te veel bloot zouden leggen over zijn privéleven[8]. Dylans twijfels over Blood on the tracks werden, aldus Gill en Odegard, bevestigd door Dylans jongere broer David:
His [Dylans] suspicions were confirmed that December [1974] when he returned to the Crow River Farm for the holidays and played the acetate for his younger brother, David Zimmerman. David, a producer of radio and TV jingles and manager of local singer-songwriting talent, repotedly told him that the recording lacked commercial appeal and might not attract radio airplay in its current state.
But, he added, it wasn't completely unsalvageable: Why didn't Bob let him make a few discreet calls and try to sort something out? David's response would have a decisive effect on the final version of Blood on the Tracks.[9]
David Zimmerman pleegde de beloofde telefoontjes, en regelde een studio en een aantal locale muzikanten. Dankzij zijn broer was Dylan in staat om tussen kerstmis en oudjaarsavond 1974 tijdens twee studiosessies een deel van Blood on the tracks opnieuw op te nemen.
Op 27 en 30 december nam hij in Sound 80 studio in Minneapolis[10] vervangende takes, deels met nieuwe songteksten, op van Idiot wind, You're a big girl now, Tangled up in blue, Lily, Rosemary and the Jack of Hearts en If you see her, say hello.
In januari 1975 verscheen uiteindelijk Blood on the tracks met daarop vijf nummers die in New York werden opgenomen, en vijf nummers die in Minneapolis werden opgenomen. Op de achterzijde van de hoes stonden de liner-notes van Pete Hamill afgedrukt, echter, deze liner-notes bevatte citaten uit de songteksten zoals die te horen waren op de testpersing en dus besloot platenmaatschappij Columbia de tweede persing van Blood on the tracks uit te brengen in een hoes zonder de liner-notes. Om het nog wat gecompliceerder te maken, werd Pete Hamill voor zijn liner-notes genomineerd voor een Grammy award en voelde platenmaatschappij Columbia zich gedwongen om vanaf de derde persing de liner-notes weer op de achterzijde van de hoes af te drukken.
Testpersingen van Blood on the tracks zijn in de loop der jaren zeer gezochte items geworden, waar de makers van bootlegs handig op ingesprongen zijn door de in New York gemaakte opnames op de markt te brengen.
Platenmaatschappij Columbia bracht sinds de release van Blood on the tracks heel wat outtakes van de opnamesessies uit:
Op Biograph (1985) verschenen You're a big girl now en Up to me, op The Bootleg series volumes 1 -3 [rare & unreleased] 1961 - 1991 (1991) verschenen Tangled up in blue, Call letter blues, Idiot wind en If you see her, say hello, en op de soundtrack van Jerry Maguire (1996) verscheen een alternatieve versie van Shelter from the storm[11].
Maar met al deze outtakes kan de liefhebber de originele versie van Blood on the tracks nog steeds niet beluisteren. Alleen You're a big girl now op Biograph is dezelfde opname als op de testpersing, de mix van You're a big girl now op Biograph wijkt echter af van die op de testpersing.
Maar er blijft altijd hoop. Op de website van platenmaatschappij Legacy recordings - onderdeel van Columbia / Sony - kunnen bezoekers voorstellen doen voor toekomstige releases. Eén voorstel is om Blood on the tracks opnieuw uit te geven, als dubbel-cd, waarbij de eerste cd de reeds uitgebrachte versie van Blood on the tracks zal moeten bevatten en de tweede cd de geheel in New York opgenomen versie, zeg maar de versie van de testpersing, waarbij het geheel mogelijk wordt aangevuld met bonustracks.
Nou ben ik niet snel geneigd om dit soort 'voorstellen van website-bezoekers' te serieus te nemen als mogelijke release, ware het niet dat bij dit specifieke voorstel, sinds eind 2008, inmiddels planned staat[12].
Er is altijd hoop.
II - Simple twist of fate
Simple twist of fate is een van de vijf songs op Blood on the tracks die in New York zijn opgenomen. Simple twist of fate is, van de sessies in New York, de laatste song die op band werd gezet.
Dylan had tijdens de eerste sessie voor Blood on the tracks, op 16 september 1974, al aan de song gewerkt, maar de opname die uiteindelijk op de plaat terecht zou komen is de derde take van 19 september[13].
Bob Dylan op gitaar, Tony Brown op basgitaar. Zes verzen van elk vijf regels waarvan iedere vijfde regel eindigt op a simple twist of fate.
Een speling van het lot.
Na het derde en zesde vers een korte harmonicasolo. Strak in de structuur en in die strakke structuur zingt Dylan het verhaal dat een ieder wel kent, is het niet uit eigen ervaring, dan is het wel van horen zeggen. Jongen ontmoet meisje, jongen en meisje vormen een paar, meisje laat jongen in de steek, jongen verlangt naar meisje.
De schoonheid van Simple twist of fate zit niet in het verhaal, maar in hoe het verhaal verteld wordt. Dit is een song als een schilderij, een schilderij waarin de tijd stilstaat, of liever, meerdere 'tijden' tegelijkertijd zijn afgebeeld.
Een schilderij waarbij de verf, de kleur, 'het handschrift' van de schilder - de stijl - bepalend zijn voor de wijze waarop de toeschouwer naar het afgebeelde kijkt. Vergelijk bijvoorbeeld Le Déjeuner sur l'herbe (1863) van Edouard Manet met Le Déjeuner sur l'herbe (d'après Manet) (1960) van Pablo Picasso. Twee schilderijen die hetzelfde afbeelden, maar een totaal ander beeld geven door de verschillende stijlen van de schilders.
Om het nog wat interessanter te maken kan de hoes van het album Thanks I'll eat it here (1979) van Lowell George naast de twee schilderijen gelegd worden. Op de hoes staat een parodie op Le Déjeuner sur l'herbe (1863) van Edouard Manet afgebeeld, waarin Dylan een rol heeft gekregen[14], maar dit terzijde.
De schoonheid van Simple twist of fate zit niet in het verhaal, maar in hoe Dylan het verhaal vertelt, in 'het handschrift', in de stijl.
Stap voor stap, te beginnen bij de ontmoeting, bij het eerste vers:
They sat together in the park
As the evening sky grew dark,
Deze eerste twee regels vertellen weinig, roepen vooral vragen op.
Hoe zijn ze daar samen gekomen in het park? Zijn ze samen naar het park gegaan? Een afspraakje? Komen ze elkaar toevallig tegen? Zitten ze in het gras? Op een bankje?
De tekst geeft geen antwoord, alleen een situatieschets in twee regels, en dan slaat de vonk over:
She looked at him and he felt a spark tingle to his bones.
gelijk gevolgd door een sprong in de tijd, naar een moment ná het beëindigen van de relatie, het moment van spijt. Het moment waarop je de voorzienigheid, het toeval dat je bij haar heeft gebracht wel een schop zou willen geven:
'Twas then he felt alone and wished that he'd gone straight
And watched out for a simple twist of fate.
Het toeval heeft ze bij elkaar gebracht, het toeval dat beter gemeden had kunnen worden. Wijsheid achteraf.
Na dit eerste vers beschrijft het tweede vers de relatie. Is er wel sprake van een relatie? Is het beschrevene in dit tweede vers niet de weg van het park naar het hotel, de route van de liefde voor één nacht? Meer vragen. De luisteraar krijgt details te zien, door zichzelf vragen te stellen, kan de luisteraar een beeld van het geheel voor ogen krijgen, een eigen beeld.
They walked along by the old canal
A little confused, I remember well
Wacht even, de they in de eerste regel zijn natuurlijk de man en de vrouw, maar waar komt de I, de 'ik' in de regel daarna vandaan? Is de 'ik' een derde persoon in het verhaal? Een 'observant', een toevallige passant, de verteller?
Of is de 'hij' de 'ik' geworden? Is het perspectief verschoven?
In het laatste vers zingt Dylan
I still believe she was my twin, but I lost the ring.
She was born in spring, but I was born too late.
Wederom die 'ik', terwijl in de overige regels van Simple twist of fate sprake is van he, een 'hij'. De 'ik' en de 'hij' zijn hier één en dezelfde persoon. De verteller van het verhaal kijkt terug op een relatie, een relatie die hij zelf gehad heeft, maar hij vertelt het verhaal alsof het over een andere man gaat, zo lijkt het, tenzij het beschrevene hem raakt waardoor hij zich vergist en 'hij' vervangt door 'ik'.
Is u er nog?
Vergelijk het maar met een schilderij - wederom - een schilder die een zelfportret maakt, schildert een persoon, een afbeelding van zichzelf. Op het doek komt het portret van een 'hij' die 'ik' - de schilder - is. Hiermee wil ik niet zeggen dat Simple twist of fate een door Dylan geschreven zelfportret is, alles behalve zelfs. Het is in mijn optiek helemaal niet interessant of Simple twist of fate - of welke andere song dan ook - autobiografisch is. Het gaat er om hoe de kunstenaar - Dylan in dit geval - zijn verhaal, zijn kunstwerk voor het voetlicht brengt. In dit geval, op dit moment gaat het om het verschuiven van het perspectief, over hoe 'ik' een 'hij' wordt en weer teruggaat naar de 'ik'.
'Ik' is 'hij' en 'hij' is 'ik' en geen van allen is Dylan.
Terug naar vers twee, waar ik was gebleven. Ze lopen dus langs een oud kanaal en hij / ik is enigszins verwart door de situatie, waarna ze aankomen bij een hotel
… with the neon burnin' bright.
En alles steeds maar weer dankzij een simpele speling van het lot.
Het derde vers beschrijft haar vertrek, haar beleving, haar gangen, met een sprongetje naar zijn ontwaken. Het vers is afstandelijk, beschrijft geen gevoelens, alleen situaties.
Het vierde vers behandeld zijn ontwaken na haar vertrek en juist wel de emotie, de gevoelens. De gevoelens van verlatenheid worden versterkt door deze te ontkennen
He woke up, the room was bare
He didn't see her anywhere.
He told himself he didn’t care, pushed the window open wide
Felt an emptiness inside…
Die derde regel, het he told himself he didn't care, het zichzelf voorliegen versterkt alleen maar het gevoel dat ontkent wordt. Hij kan nog zo hard roepen dat het hem niks doet, wij weten wel dat het hem opvreet.
En dan het openduwen van de ramen. Het zoeken naar ruimte, naar frisse lucht. Door de ramen open te duwen kan er frisse lucht naar binnen stromen. Frisse lucht om de leegte die hij in zichzelf voelt op te vullen? Ik weet het niet. Maar wat ik met mijn kop niet weet, voel ik met mijn ingewanden aan.
…pushed the window open wide
en
Felt an emptiness inside…
horen bij elkaar, vullen elkaar aan, welk gevoel versterkt wordt door het binnenrijm wide / inside. Maar vraag me niet hoe de een de ander aanvult, mijn kop kan het 'hoe' niet vangen.
En alles, steeds maar weer door een … simple twist of fate.
In het vijfde vers volgt de eenzaamheid, het tikken van de klok, het op jacht gaan om haar terug te vinden. Waar hij haar zoekt?
…down by the waterfront docks where the sailers all come in.
Zijn deze waterfront docks bij het kanaal uit het tweede vers waar ze langs liepen?
Tot nog toe, het elkaar vinden, het verdwijnen van haar, eigenlijk al het beschrevene, lijkt tot op heden, tot op dit punt in de song, in het verhaal dat de song vertelt, allemaal niet meer dan een samenloop van omstandigheden, niet meer dan een toeval. En als het allemaal tot op heden toeval is geweest, dan is het toeval mogelijk de enige manier voor hem om haar terug te vinden.
Hij moet het toeval zoeken om haar te vinden. En het toeval zoekt hij op, in de hoop dat ze hem opnieuw zal kiezen:
Maybe she'll pick him out again, how long must he wait
Once more for a simple twist of fate.
Een simpele speling van het lot kan hem weer bij haar brengen. Als hij er maar voor zorgt dat zij hem weer ziet, dan zal ze hem wel weer er uitpikken.
Maar het mag niet zo zijn, zij en hij - wie weer 'ik' is geworden - zijn niet voor elkaar bestemd, zijn niet voor elkaar gemaakt:
She was born in spring, but I was born to late
Blame it on a simple twist of fate.
Het toeval dat ze bij elkaar heeft gebracht, heeft ook bepaald dat ze niet voor elkaar gemaakt zijn.
III
Dylan zingt Simple twist of fate ingehouden, bijna alsof alleen bassist Tony Brown zijn verhaal mag horen. Slechts een keer in ieder vers haalt Dylan uit, zingt hij, zo lijkt het, de pijn van zich af, en altijd op dezelfde plek in de voorlaatste regel van ieder vers. Zoals eerder geschreven, Simple twist of fate zit strak in de structuur.
Simple twist of fate is de tweede track op Blood on the tracks, opgesloten tussen opener Tangled up in blue en You’re a big girl now.
IV - 20/11/1975
In november 2002 verscheen de cd The Bootleg series vol. 5 – Live 1975: The Rolling Thunder Revue[15] met daarop een live versie van Simple twist of fate, opgenomen op 20 november 1975. Op deze opname is alleen Dylan te horen, stem, gitaar en harmonica. Een naakte versie van een toch al weinig verhullende song, grotendeels herschreven.
In het tweede vers is het bijvoorbeeld 'he' en niet 'they' die langs het kanaal loopt. Vanaf het derde vers zijn de herschrijvingen echter nog drastischer.
Zo is de derde regel
As the light bust through a beat-up shade where he was wakin' up
herschreven tot
She heard a melody rise and fade, the sun was coming up
waardoor de regel teruggrijpt naar de eerste regel – over de saxofoon – uit het vers.
Het vierde vers, de herschreven delen in vet:
He woke up, she was gone
He didn't see nothing but the dawn
He got outta bed and put his clothes back on, pushed back the blinds
Find a note she'd left behind to which he just could not relate
All about a simple twist of fate.
Luister hoe Dylan het eerste deel van die derde regel zingt, met haast, om alle woorden in de melodie te kunnen proppen, zoals alleen Dylan dat kan. Hoe vaak ik ook probeer dit te zingen, steeds weer struikel ik over mijn tong.
Door de herschrijving, hoe sterk ook, is helaas de regel
He told himself he didn't care
verdwenen. Met het schrappen van deze regel is een van de sterkste regels uit dit vers verdwenen. Dat neemt niet weg dat het herschreven vierde vers een sterk vers is geworden, waarin meer haar daden – het achterlaten van a note – en zijn daden – het aantrekken van zijn kleren – worden beschreven, terwijl in de versie van Simple twist of fate op Blood on the tracks in dit vierde vers veel meer de nadruk ligt op zijn gevoel, het zich verlaten voelen. In de herschreven versie kijkt de zanger als het ware door de ramen naar binnen.
In het vijfde vers van de originele versie, zoals boven beschreven, zoekt de 'hij' het toeval in de hoop dat zij hem opnieuw zal uitkiezen, in de herschreven versie neemt hij het initiatief weer in handen.
Maybe she'll pick him out again
uit de originele versie wordt in de herschreven versie:
Maybe he'll spot her once again
Een paar simpele veranderingen veranderen alles, van passief naar actief.
Het zesde en laatste vers, waarin in woorden de reden voor het niet bij elkaar passen is gevangen, is drastisch herschreven waardoor de 'hij' / 'ik' in een slachtofferrol wordt gedrukt:
She should have caught me in my prime
She would have stayed with me instead of going off to sea
And leaving me to many times
In deze regels krijgt de 'zij' de schuld van het mislukken van de relatie, zij heeft hem immers niet in zijn prime ontdekt, zij is niet gebleven, zij is gaan varen en heeft hem te vaak verlaten. Zij is schuldig in deze herschreven versie, terwijl in het origineel er geen schuldige wordt aangewezen, in het origineel is het allemaal toeval, een toevallige samenloop van omstandigheden waardoor de relatie op de klippen loopt.
V
Twee versies van eenzelfde song, waarvan de een niet persé beter dan de ander. De twee versies vertellen hetzelfde verhaal vanuit een ander perspectief, met een andere blik op het gebeurende.
De twee versies van Simple twist of fate zijn twee blikken uit verschillende tijden.
[1] Bob Dylan tijdens een interview met Eliot Mintz, maart 1991
[2] Columbia 512350 2
[3] 16, 17, 18 en 19 september met de muzikanten Charles Brown III (gitaar), Barry Kornfeld (gitaar), Eric Weissberg (gitaar), Thomas McFaul (keyboards), Tony Brown (basgitaar), Richard Crooks (drums), Paul Griffin (orgel) en Buddy Cage (steelgitaar)
[4] Bob Dylan in de liner-notes van Biograph
[5] Op de achterzijde van de hoes van de eerste persing van Blood on the tracks stonden de door Pete Hamill geschreven liner-notes. Hamill citeert in deze liner-notes uit de songteksten van de in New York gemaakte opnames. Zie ook verderop.
[6] Clinton Heylin - Dylan behind closed doors; the recording sessions [1960 - 1994] (Penguin books, 1996; blz. 107)
[7] Da Capo press, 2005
[8] zie blz. 91
[9] Andy Gill & Kevin Odegard - A simple twist of fate; Bob Dylan and the making of Blood on the tracks (Da Capo Press, 2005; blz. 93)
[10] Kevin Odegard (gitaar), Peter Ostroushko (mandoline), Billy Peterson (basgitaar), Gregg Inhofer (keyboards), Bill Berg (drums)
[11] in 1997 ook verschenen op The Best of Bob Dylan.
[12] gezien online 17 mei 2009 http://feedback.legacyrecordings.com/pages/6333-reissue-requests/suggestions/76691-2-cd-legacy-edition-of-bob-dylan-s-blood-on-the-tracks
[13] Olof Björner - A Bob Dylan performance guide volume 2 1970 - 1977 (Hardinge Simpole, 2003; blz. 167 - 173)
[14] Let vooral ook op hoe Dylan is afgebeeld. Let wel, Thanks I'll eat it here kwam uit in 1979, het jaar dat Dylan Slow train coming uitbracht.
[15] Columbia Legacy 510140 3
Geen opmerkingen:
Een reactie posten