Music on vinyl: The Basement tapes

Op 29 juli 1966 klapte Dylan van zijn motorfiets, waarna hij onderdook. In het voorjaar van 1967 begon hij, samen met leden van the Band, te musiceren. In o.a. de garage onder het huis Big Pink werden ruim honderd nummers opgenomen. Het betrof zowel nieuwe composities als covers.
Vanaf 1969 doken deze opnames op verschillende bootlegs op. Al snel kregen de opnames de naam Basement tapes omdat ten onrechte aangenomen werd dat ze werden gemaakt in de kelder van Big Pink.
In juni 1975 bracht Dylans platenmaatschappij Columbia een klein deel van deze opnames officieel uit op de dubbelelpee The Basement tapes.
Op The Basement tapes staan 24 nummers, waarvan acht zonder Dylan. Aan zes nummers op The Basement tapes werden in 1975 overdubs toegevoegd.
Tot zover een zeer indikte ontstaansgeschiedenis van het album The Basement tapes. Wie meer wil weten over de geschiedenis van deze opnamen, kan ik aanraden het boek Million dollar bash van Sid Griffin te lezen.

Een groot aantal opnamen op de oorspronkelijke elpee The Basement tapes klinken onnodig slecht. Er zijn bootlegs van deze opnamen die beter klinken. Hetzelfde geldt voor de eerste cd-uitgaven van dit album.
In maart 2009 verscheen een geremasterde cd-versie van The Basement tapes & nu is er de geremasterde elpee van Music on vinyl.

Om te bepalen of deze nieuwe door Music on vinyl uigebrachte elpee de moeite van het aanschaffen waard is, wil ik ‘m vergelijken met de originele elpee & de geremasterde cd. De vergelijking met de originele elpee is voor de vinyl junkies, de vergelijking met de geremasterde cd is voor de luisteraar die op zoek is naar de best klinkende release.
Ik zal mij bij de vergelijkingen concentreren – naast een algemene indruk – op zeven nummers die er – bij eerste beluistering van de Music on vinyl persing – uitsprongen: ‘Lo and behold’, ‘Goin’ to Acapulco’, ‘Lo and behold’, ‘Please Mrs. Henry’, Too much of nothing’, Tiny Montgomery’ en ‘Don’t ya tell Henry’.

Music on vinyl versus de originele elpee
Algemeen : bij de eerste keer luisteren naar de Music on vinyl persing, schrik ik me rot. Dit klinkt werkelijk fantastisch. Het geluid is breder, opener in vergelijking met de oorspronkelijke persing. Die oorspronkelijke persing klinkt alsof de muziek eerst door een natte zakdoek is gefilterd voor het op de plaat is geperst. Dat is bij de Music on vinyl persing niet het geval.
Het geluid op de originele persing is harder ingestuurd dan op de Music on vinyl persing. In combinatie met het nauwe geluid klinkt de muziek op de originele persing regelmatig vervormd, dit is op de Music on vinyl persing veel minder het geval.
‘Odds end ends’: daar waar de originele plaat een samengeperst geluid laat horen, is het geluid op de Music on vinyl persing veel breder. Zowel de piano als Dylans stem zijn op de Music on vinyl persing veel beter hoorbaar.
‘Goin’ to Acapulco’: Op de Music on vinyl persing komen de drums en met name het orgel veel beter tot hun recht. Een enorm verschil met de originele persing. Op deze Music on vinyl persing klinkt dit nummer zoals het moet klinken. Een ander groot verschil is duidelijk hoorbaar tijdens de paar gitaarnoten in de uitloop van het nummer, wederom veel beter op de Music in vinyl persing.
‘Lo and behold’: Het meest duidelijke verschil tussen beide persingen, is te horen in het refrein wanneer – naast Dylans stem – de stemmen van enkele leden van the Band te horen zijn. Op de Music on vinyl persing zijn de stemmen van elkaar te onderscheiden, terwijl op de originele persing dit stukje als een grote stemmen-soep klinkt.
‘Please Mrs. Henry’: ook hier weer een veel breder geluidsbeeld op de Music on vinyl persing waardoor de afzonderlijke delen, de verschillende instrumenten en stemmen veel makkelijker van elkaar te onderscheiden zijn. En die verschillende delen vormen samen een prettiger geheel voor de oren dan op de originele persing.
‘Too much of nothing’: Dit nummer bracht bij mij de grootste schok te weeg bij eerste beluistering. De drums, met name in de eerste 20 seconden, springen er op de Music on vinyl persing echt uit. Ook Dylans stem ligt veel mooier, duidelijker in de mix op de Music on vinyl persing dan op de originele persing.
‘Tiny Montgomery’: dit nummer is overduidelijk van een veel mindere geluidskwaliteit, zowel op de Music on vinyl persing als op de originele persing. Dit zal liggen aan het materiaal waarmee gewerkt moest worden om deze platen te maken. Kijkend naar het geheel, krijgt de mix op de Music on vinyl persing van mij de voorkeur, met de kanttekening dat de basgitaar van mij wel iets meer naar voren had mogen komen in de mix. De bas is op de originele persing beter te horen.
‘Don’t ya tell Henry’: Het grootste verschil tussen beide persingen zit ‘m in de gitaar. Het meest duidelijk is dit hoorbaar tijdens de gitaarsolo, iets na een minuut. De Music on vinyl persing is hier haarscherp, de originele persing bijna scherp.

Tot zover de vergelijking tussen de Music on vinyl persing en de originele persing van The Basement tapes.
Nu de vergelijking tussen de Music on vinyl persing en de geremasterde cd:
Algemeen: Ik heb de indruk dat voor de Music on vinyl elpee dezelfde mix is gebruikt als voor de geremasterde cd uit 2009. In essentie lijkt het dus dezelfde uitgave, op een ander formaat. Maar er zijn wel degelijk een aantal kleine verschillen te horen. Het belangrijkste verschil tussen de geremasterde cd en de Music on vinyl persing, is dat de muziek op de geremasterde cd een stuk harder is ingestuurd. Door dit harder insturen klinken sommige delen op de cd wat scheller dan op de elpee. Ook lijkt soms Dylans stem op de cd te zijn vervormd, terwijl dit op de elpee minder het geval is.
‘Odds and ends’: op het eerste gehoor weinig verschil. De cd klinkt wat scheller dan de elpee, waardoor ik een lichte voorkeur voor de elpee-versie heb.
‘Goin’ to Acapulco’: wederom weinig verschil tussen de cd en elpee.
‘Lo and behold’: ik heb de indruk dat de piano op de elpee iets ‘dieper’ in de mix ligt, waardoor een minimaal verschil ontstaat. Op de cd – met name tijdens de refreinen – lijkt er iets meer echo aan de stemmen toegevoegd te zijn. Het verschil is te minimaal om van een voorkeur te kunnen spreken.
‘Please mrs. Henry’: op de cd lijkt Dylans stem wat te vervormen, dit is op de elpee veel minder het geval. Na ongeveer 40 seconden bevat dit nummer een stukje met voornamelijk Dylans stem, piano en een aantal hoge noten op het orgel. Met name deze hoge noten op het orgel zijn, wanneer je door een koptelefoon luistert, op de cd storend. Dit is op de elpee veel minder het geval.
‘Too much of nothing’: wederom weinig verschil tussen de cd en elpee.
‘Tiny Montgomery’: zowel op de cd als op de elpee is dit nummer duidelijk van een mindere geluidskwaliteit. De elpee heeft duidelijk minder last van ruis dan de cd. Hierdoor heb ik een voorkeur voor de elpee.
‘Don’t ya tell Henry’: de gitaar op de cd klinkt net een tikje scheller. Hierdoor een zeer lichte voorkeur voor de elpee.

Conclusie: iedere vinyl junkie doet er verstandig aan zo snel mogelijk zijn originele persing van The Basement tapes uit 1975 op zijn knie te breken en naar de winkel te rennen om zichzelf te verwennen met de Music on vinyl persing van dit album.
Het verschil tussen de geremasterde cd uit 2009 en de geremasterde elpee is veel minder duidelijk. Beide zijn hemels vergeleken met de originele elpee. Persoonlijk heb ik een lichte voorkeur voor de Music on vinyl elpee, maar dat is echt persoonlijk.
De eerder besproken Music on vinyl persingen van Hard rain en Good as I been to you zijn een echte must, je doet jezelf te kort wanneer je deze niet aanschaft, simpelweg omdat beide albums – op elpee of cd – nog nooit zo goed hebben geklonken.
Bij The Basement tapes is die noodzaak tot aanschaf van de Music on vinyl elpee minder extreem wanneer je de geremasterde cd in huis hebt. Maar je zult je zeker geen buil vallen aan de aanschaf van deze elpee, sterker nog, je zult jezelf er alleen maar een plezier mee doen. Tenslotte is er niks mooiers dan luisteren naar een goed klinkende elpee terwijl je je ogen laat glijden over de schitterende hoes in je handen.

Meer over de Music on vinyl persing van The Basement tapes, hier.