Johnny's in the basement
Mixing up the medicine
uit 'Subterranean homesick blues'. Ik houd wel van dat vragen stellen, maar waar zijn de antwoorden? Misschien is niet op iedere vraag een antwoord te geven, maar een poging wagen levert vaak toch al meer op dan de vraag in de lucht te laten hangen. Misschien zijn er nog niet genoeg vragen om antwoorden te kunnen vinden.
Is 'medicine' wel te vertalen als 'medicijn' zoals Hordijk in zijn vraag doet?
Well, yeah, but you know... I mean, we all have our own definitions of all those words...
(Bob Dylan tijdens een persconferentie in Londen op 26 april 1965)
Bij het woord 'medicine' denk ik aan twee andere citaten van Bob Dylan, de eerste uit 'Stuck inside of Mobile with the Memphis blues again':
Now the rainman gave me two cures
Then he said, “Jump right in”
The one was Texas medicine
The other was just railroad gin
An’ like a fool I mixed them
An’ it strangled up my mind
An’ now people just get uglier
An’ I have no sense of time
Het tweede citaat komt uit het interview met Nat Henthoff (maart 1966) voor Playboy:
I wouldn’t advise anybody to use drugs – certainly not the hard drugs. Drugs are medicine. But opium and hash and pot – now, those things aren’t drugs. They just bend your mind a little. I think everybody’s mind should be bent once in a while. Not by LSD, though. LSD is a medicine – a different kind of medicine. It makes you aware of the universe so to speak. You realize how foolish objects are. But LSD is not for groovy people. It’s for mad, hateful people who want revenge. It’s for people who usually have heart attacks. They ought to use it at the Geneva convention.
Het lijkt er op dat Bob Dylan - ten tijde van het schrijven van 'Subterranean homesick blues' - een heel andere definitie van het woord 'medicine' heeft dan Michiel Hordijk tijdens het schrijven van zijn stuk over 'Subterranean homesick blues'.
De vraag is of dat erg is, of een verschil in definitie van bepaalde woorden (tussen de schrijver en de luisteraar) een tekstanalyse in de weg staat. Het antwoord is 'nee', zolang degene die de interpretatie geeft zich maar realiseert dat hij zijn interpretatie geeft en dat deze interpretatie al dan niet kan samenvallen met de intenties van de schrijver. Uiteindelijk doet het er weinig toe of een interpretatie, een tekstanalyse samenvalt met de intenties van de schrijver. Bij een tekstanalyse gaat het er om wat de lezer / luisteraar ervaart.
Dat brengt mij bij het gegeven dat Michiel Hordijk Bob Dylan een 'dichter / profeet' noemt. Het 'dichter'-deel laat ik nu even varen, het gaat me om het stempel 'profeet'.
Ik realiseer me terdege - met bovenstaande in het achterhoofd - dat Hordijk mogelijk een andere definitie heeft van het woord 'profeet' dan ik, maar voor mij is een profeet iemand die (goddelijke) openbaringen ontvangt en deze mededeelt aan anderen.
Met deze definitie in het achterhoofd, ben ik er van overtuigd dat Bob Dylan helemaal geen profeet is.
Het stempel 'profeet' dat Bob Dylan zo vaak opgelegd wordt, zegt meer over degene die Bob Dylan dit stempel opdrukt, dan over Dylans profetische kwaliteiten (of het gebrek daar aan).
Luisteraars interpreteren een songtekst en zien daar achteraf een profetie in van de tijden waarin ze leven. De crux zit 'm in het woord 'interpreteren'. De luisteraar bepaalt door zijn eigen interpretatie dat een songtekst - achteraf bezien - voorspellende waarde heeft. Die voorspellende waarde is niet door Bob Dylan in de songtekst gestopt, maar is door de interpretatie van de luisteraar aan de tekst opgelegd.
Om bij dezelfde regels uit 'Subterranean homesick blues' (1965) te blijven: de regel
Johnny's in the basement
is een profetie van het opnemen van enkele nummers van Johnny Cash - door Bob Dylan en leden van de latere band - tijdens de sessies in de kelder van Big Pink in 1967 (The Basement tapes).
Natuurlijk is dit onzin, maar met dit onzinnige voorbeeld probeer ik te illustreren hoezeer interpretatie achteraf bepalend is voor de profetische 'kwaliteiten' van Dylans songteksten.
Hoe kan dat nou? Hoe is het mogelijk dat Bob Dylans songteksten voor zoveel luisteraars achteraf bezien voorspellende waarden lijken te hebben?
Daar is niet één antwoord op te geven. Een deel van het antwoord is - denk ik - te vinden in de oren van de luisteraar. Een luisteraar hoort wat hij wil horen. Een ander deel van het antwoord ligt in Dylans songteksten die vaak 'open' genoeg zijn ze op meer dan één manier te interpreteren.
Een derde belangrijke factor is de mythe dat Dylans teksten profetisch zijn. Wanneer je dit maar vaak genoeg leest / hoort, ga je als vanzelf de profetische kwaliteiten van Dylans songteksten zien / horen.
Tot slot: ik heb Michiel Hordijks stuk over 'Subterranean homesick blues' met plezier gelezen. Niet alleen zette het stuk me weer eens aan het denken over het interpreteren van Bob Dylans songteksten, maar ook wil ik vandaag (en eigenlijk wel nu meteen) 'Subterranean homesick blues' weer eens door de kamer laten knallen, op vol volume.
Bovendien is mijn hoofd na lezing van Hordijks stuk gaan het tollen. Tollen over de tientallen dingen die er nog over 'Subterranean homesick blues' te vertellen zijn. Zoals over het feit dat dit nummer de allereerste single van Bob Dylan was die ooit in Nederland is uitgebracht, of dat verzamelalbum van Bob Dylan waarop de titel van dit nummer fout geschreven is. De mogelijke connectie tussen dit nummer en Jack Kerouacs boek The Subterraneans en Chuck Berry's 'Too much monkey business'.
De vele parodieën op de openingsscène van Dont look back waarin Bob Dylan papieren met woorden toont en een voor een op de grond laat vallen terwijl 'Subterranean homesick blues' klinkt.
Zo kan ik nog wel even doorgaan. Het is genoeg voor nu.
Tijd om 'Subterranean homesick blues' op de platenspeler te leggen, want uiteindelijk draait het niet om het schrijven over de muziek om het beluisteren van diezelfde muziek.
2 opmerkingen:
Je zou zeggen dat de rust, als je die ten minste ook hebt genomen, je goed doet. Dit stuk snijdt hout. Wat mij toch er toe doet neigen Dylan naast dichter (want hij tovert met woorden en raakt daarmee mensen op een diepr en dubbelzinniger vlak dan wanneer hij enkel iets zou beschrijven)toch ook profeet te noemen, is dat die openheid van zijn teksten ook een gevolg is van wat ik zijn methode zou willen noemen, al is het juist iets dat ingaat tegen een manier van doen. Meermalen heeft hij er op gewezen dat hij enkel vorm geeft wat hem binnenvalt, dat hij oppikt wat hem tegemoet komt, vroeger onbewust en nu meer bewust. En daarmee komt hij soms in aanraking met iets dat nog in het verborgene zich vormt en dan openbaart. Zodat het lijkt alsof hij iets voorspelt, en ik denk dat bijvoorbeeld de bijbelse profeten in datzelfde gebied hebben geopereerd. maar het is maar een gedachte die in me opdaagde. met dank aan je stuk...
groet en het beste toegewenst
Ha Hans,
Allereerst dank voor het compliment.
Misschien heb je gelijk, al moet ik bekennen dat ik de neiging heb om vooral aan je zin 'Zodat het lijkt alsof hij iets voorspelt' te blijven hangen, waarbij ik de nadruk zou willen leggen op het woord 'lijkt'. Door het woord 'lijkt' komt bij mij de vraag boven: voor wie 'lijkt' dat het geval te zijn? Het antwoord is - denk ik - voor zijn luisteraars en dus kom ik er weer op uit dat het stempel 'profeet' door zijn luisteraars aan Dylan is opgedrongen, wat hem niet a priori tot profeet maakt, maar in het beeld van de luisteraar is hij tot een profeet geworden.
Aan de andere kant: hoe goed is de zelfverklaarde profeet?
Pas na het publiceren van het stuk, dacht ik aan 'Long time gone' met daarin de regels:
But I know I ain’t no prophet
An’ I ain’t no prophet’s son
Even afdwalen: In het boek The Blues line kwam ik de volgende regels tegen:
Now I ain't no butcher,
No butcher's son
En meer van dit soort regels.
Enfin, nogmaals dank voor je tot denken aan zettende reactie en meer dan vriendelijke woorden.
Tom
Een reactie posten