twee opmerkelijke boeken

Ongeveer tweeënhalve week geleden werd Bob Dylan zeventig & daarom regent het al een tijdje boeken. De laatste dagen heb ik twee opmerkelijke boeken gelezen.
De eerste van die twee, van Christof Graf, zou het niet gek doen in een wedstrijd rond de langste boektitel: America oder der Tag, an dem Bob Dylan durch Saarbrücken fuhr en aangezien het een tweetalig boek is, heeft het boek ook nog een Engelse titel: America or the day Bob Dylan drove through Saarbrücken.
Dit boek, kortweg America, is - hoe zal ik het zeggen: anders. Allereerst is het boek bijzonder rijk geïllustreerd. Zo bevat het boek meer dan een handvol foto's van Dylan tijdens zijn optreden in Saarbrücken en enkele recensies uit Duitse kranten. Bijna iedere twee bladzijdes bevat wel één illustratie. Ik schat dat een kwart tot een derde van de 175 bladzijdes gevuld is met afbeeldingen.
Goed, 175 bladzijdes dus. Een tweetalig boek. Een aantal stukken in het boek zijn zowel in het Duits als in een Engelse vertaling opgenomen - kies je taal & je hoeft de helft maar te lezen.
Maar, let wel: lang niet alle stukken zijn in twee talen opgenomen. Soms is het even zoeken wat wel & wat niet in het Duits of Engels gelezen moet worden.
Goed, de inhoud. Het boek gaat - althans dat doet de titel vermoeden - over Dylans optreden in Saarbrücken op 5 april 2009 tijdens het Musikfestspiele. Het thema van het festival in 2009: Amerika. Vandaar die titel.
Het boek bevat o.a. artikelen over dit optreden, over de aanloop naar het optreden & verhalen achteraf geschreven. Het boek bevat ook 2 ABC-tjes. De eerste - Bob Dylans Amerika von A bis Z - is een alfabetische lijst, met toelichting, van plaatsen in Amerika die een rol hebben in Dylans leven en / of werk. Op zich een prima idee, zo'n ABC-tje, ware het niet dat Graf er een zooitje van maakt. Dit ABC-tje is alleen in het Duits te vinden in dit boek, zo lijkt het, maar een deel van de lemma's gaat halverwege van het Duits over in het Engels. Dat werkt al verwarrend. Van één lemma - over het Chelsea hotel - is het stuk zowel in het Duits als het Engels opgenomen, zo lijkt het het, maar wie goed kijkt, ziet dat de een net iets uitgebreider is als de ander. Verwarring, verwarring, verwarring.
Bovendien bevatten een aantal lemma's gewoon stomme fouten. Eén voorbeeld ter illustratie:
Izzy Young's Folklore Center
Ein Club, in den Dylan in den frühen 60ern auftrat und erste Aufnahmen tätigte. "The citadel of American folk music", Dylan wrote in his Chronicles. Before Dylan recorded his debut album there, there were 52 people in the audience watching his concert.
De overgang van Duits naar Engels + stomme fouten in de feiten. Verder o.a. ter illustratie van lemma's hier & daar enkele regels songtekst. Probleem is dat bijna alle citaten uit Dylans songteksten fouten bevatten. Alsof ze fonetisch opgeschreven zijn. Wat dacht je van: Letevery state in the union seep down in your souls.
Goed, het tweede ABC-tje. O boy.
Het tweede ABC-tje heeft als titel The Saarbrücken concert from A to Z. Laat je niet misleiden door die Engelstalige titel, alleen de introductie & een transcritpie van een persconferentie (uit 1984) zijn, naast de titel, in het Engels. De rest van het ABC-tje is in het Duits.
Het idee van een ABC-tje rond het concert in Saarbrücken is prima, alleen de uitwerking is tenenkrommend. Waarom een lemma over het nummer The Mighty Quinn? Of over Jack Kerouac? Sinead O'Connor? "Frauen"? XM-radio? Het heeft allemaal niks met het concert in Saarbrücken te maken. Maar het meest absurde is misschien nog wel het lemma over - ga er even goed voor zitten - niet schrikken: Michael Jackson.
Echt waar, drieënhalve bladzijde lang - inclusief foto - over leven & werk van Michael Jackson.
Waarom? Zo vraag ik je Prof. Dr. Christof Graf.
Het opnemen van deze drab is ronduit beledigend!
Goed, dat is eruit. En toch wil ik het boek van Graf niet helemaal afschrijven. Het bevat een aantal goed stukken, zoals de interviews met Wolfgang Niedecken en Helen Schneider. Maar het goede weegt zeker niet op tegen het ondermaatse.
Koop dit boek niet, tenzij je je wilt ergeren of alleen maar naar de foto's wilt staren. America oder der tag, an dem Bob Dylan durch Saarbrücken fuhr is niet het slechtse boek dat ik ooit over Dylan heb gelezen, maar het komt wel godsgruwelijk dicht in de buurt.

Het tweede onlangs gelezen boek, The Captain's tower, is een heel ander verhaal. Dat lijkt een wat vreemde titel voor een Dylan-boek, maar bedenk in het nummer Desolation row de dichters T.S. Eliot en Ezra Pound met elkaar op de vuist gaan in The Captain's tower & lees vervolgens de onder titel van dit boek, dan zal die titel je duidelijk worden.
De ondertitel?
Seventy poets celebrate Bob Dylan at seventy.
The Captain's tower is een door Phil Bowen, Damian Furniss en David Woolley samengestelde bloemlezing met werk van zeventig dichters. Een groot deel van de gedichten lijkt speciaal voor dit boek geschreven te zijn, een groot deel van de dichters waren tot het lezen van The Captain's tower grote onbekenden voor mij.
Naast die grote hoeveelheid nieuwe namen - wat mij betreft een pré voor dit boek - zijn er ook een aantal oude bekenden. Ik vind het werkelijk een fantastische zet van de samenstellers dat ze drie gedichten van beatdichters hebben opgenomen: Blue gossip van Allen Ginsberg, Ode van Michael McClure en Jack of Hearts van Lawrence Ferlinghetti.
Andere (voor mij) bekende namen zijn o.a. Terry Kelly en John Gibbens, maar wat The Captain's tower vooral brengt, is het kennis maken met onbekende dichters.
Het is goed om de beleving van Dylans leven en werk in de (dichterlijke) woorden van anderen te lezen. Dit is logischerwijze niet een Dylan-boek waarvan ik zoveel wijzer ben geworden, in de zin van feitenkennis. Sterker nog, hier en daar is een klein foutje te vinden in de feiten welke in de gedichten zijn geslopen.
Maar dat moet ik loslaten, daar gaat het niet om in The Captain's tower. Soms is dat loslaten wel lastig, dit moet je anders lezen dan bijvoorbeeld het hierboven besproken boek van Graf.
Ik ben niet gewend om een Dylan-boek met deze ogen te lezen, het enige probleem dat ik met The Captain's tower heb, schuilt dan ook in mijn eigen tekortkomingen.
Nogmaals: The Captain's tower is een bloemlezing met werk van zeventig dichters. En, zoals altijd met bloemlezingen, staat er genoeg werk in dat me niet raakt, maar ook genoeg dat me wel raakt. En al bevat een bloemlezing maar één gedicht dat daadwerkelijk aankomt, dan is de bloemlezing geslaagd.
The Captain's tower bevat veel meer dan slechts één gedicht dat aankomt. Ik kan eenieder aanraden het boek te kopen, al is het wel even overschakelen naar andere ogen om dit op de juiste wijze te kunnen lezen.
Van biografie, essay en resencie is het een grote stap naar poëzie. Maar als je ogen de stap weten te maken, dan heb je met The Captain's tower een goede bloemlezing in handen.