Man in the long black coat

I

Sinds een week of drie zit Oh mercy in de cd-speler in de auto en dus komt Man in the long black coat met de regelmaat van de klok langs tijdens de vele dagelijkse ritjes.
Het begint met krekels uit een toverdoosje voor de snijdende harmonica de weggezakte gedachten openscheurt.
Man in the long black coat is het vijfde nummer op Oh mercy, het verstoord de wereld na Ring them bells, voor Most of the time. Man in the long black coat is een song als een zonsverduistering, alles valt stil – ook de krekels – en het enige dat overblijft is het moment, de duisternis.
Het angstaanjagende intro geeft de indruk van een chronische roes.[1]
En dan komt die stem, de eerste drie woorden - Crickets are chirpin’ - grijpen terug, waarna in een handvol woorden de zanger een knoop in mijn maag legt.

Crickets are chirpin’, the water is high
There’s a soft cotton dress on the line hangin’ dry
Window wide open, African trees
Bent over backwards from a hurricane breeze

Een unheimlich gevoel. Even ben ik Mr. Jones uit Dylans Ballad of a thin man: Something is happening here but you don’t know what it is, do you, Mister Jones?
Er is iets, maar wat. Ik kan mijn vinger er niet opleggen.
Er is geen mens. Het water staat hoog. Er is storm op komst. De spanning is te snijden.
Waarom?

Not a word of goodbye, not even a note
She gone with the man
In the long black coat

Daarom. Ze is weg. Meegegaan met de man in de lange zwarte jas. Vrijwillig? Gedwongen? Geen idee. Het enige dat ik weet is dat ze weg is, mee met de man in de lange zwarte jas.
Zoiets roept vragen op, speculaties, roddels, indianenverhalen. De wildste geruchten doen de ronde.
‘Heb je het al gehoord?’

Somebody seen him hanging around
At the old dance hall on the outskirts of town
He looked into her eyes when she stopped him to ask
If he wanted to dance, he had a face like a mask

‘Het is toch wat. Arm kind.’
En als ieder een mening heeft, als de wildste geruchten de ronde doen, dan heeft de priester het antwoord. De moraal.

Preacher was a talkin’, there’s a sermon he gave
He said every man’s conscience is vile and depraved
You cannot depend on it to be you guide
When it’s you who must keep it satisfied

Luister na hoe Dylan het woord vile[2] zingt, uitgetrokken. Als een bittere smaak in zijn mond. Alsof het uitspreken van het woord de zonde zelf is.
Dylan de zanger, hij vertelt geen verhaal, hij leeft het verhaal.
De priester heeft geen antwoord, alleen een veroordeling die hij over de hoofden van zijn gemeente stort. Zie ze zitten, de hoofden gebogen, pepermuntje op de tong. Niemand weet waar ze is gebleven, ze is weg met de man in de lange zwarte jas.
Is er dan geen tegengeluid? Niemand die de roddelaars en moraalridders eens flink om de oren slaat? Die is er wel, in de brug van Man in the long black coat:

There are no mistakes in life some people say
It is true sometimes you can see it that way
But people don’t live or die, people just float
She went with the man
In the long black coat

Wie vindt dat verhalen een happy end moeten hebben, kan beter niet naar Man in the long black coat luisteren. Ze komt niet terug. Ook het hoe en waarom van haar verdwijning wordt niet duidelijk. Geen happy end.
Of toch wel? Voor zij die is verdwenen. Hoe gelukkig zou ze zijn als ze was gebleven, onder het juk van de roddel, van de hel en verdoemenis prekende priester?
Vragen. De vragen blijven als de krekels uit het toverdoosje terugkeren en langzaam het geluid wegsterft.
Nog een keer luisteren, heb ik het goed gehoord? Is er geen antwoord?
Er is geen antwoord, en zo hoort het ook.
Wacht, ik vergeet de belangrijkste vraag. Wie is de Man in the long black coat? Johnny Cash zoals ik ergens las? Zijn zelfgekozen bijnaam is tenslotte The man in black. Ik geloof er niks van.
Wie dan wel? De duivel? De dood zelf? Of, zoals Oliver Trager[3] suggereert, diende de Gregory Peck-film The man in the gray flannel suit (1956) als inspiratiebron? Het zou kunnen, Gregory Peck gaf Dylan al eerder inspiratie voor een song. Luister maar naar Brownsville girl van het album Knocked out loaded uit 1986.
Alle zoekacties ten spijt, de identiteit van de Man in the long black coat blijft een mysterie. Dat is maar goed ook.
Dylan vertelt in Man in the long black coat over de ‘mysterieman’ alleen dit:

He had a face like a mask[4]

En:

Somebody said from the Bible he’d quote
There was dust on the man
In the long black coat

Meer hoeven we niet te weten, de man moet een mysterie blijven om de song zijn kracht te geven.
Bob Dylan houdt, in een stuk over Man in the long black coat, in zijn boek Chronicles (2004) het mysterie overeind:

De tekst probeert iets te zeggen over iemand met een lichaam dat niet van hem is. Iemand die hield van het leven maar niet kan leven en het snijdt hem in de ziel dat anderen wel in staat zijn om te leven.[5]

Zo is het maar net…

II

De opnames voor het album Oh mercy vonden plaats in maart en april 1989 in New Orleans. Man in the long black coat werd als één van de laatste nummers, op 29 maart, opgenomen voor het album Oh mercy. Naast Dylan (zang, gitaar, harmonica) speelt Daniel Lanois dobro en Malcolm Burn keyboards op Man in the long black coat.
Op 4 april zong Dylan de opname van 29 maart opnieuw in. Ook werd een nieuwe gitaarpartij door hem toegevoegd. Tijdens sessies aan het eind van juni, werd er door Malcolm Burn nog bas aan de opname toegevoegd en begin juli voegde Daniel Lanois nog een gitaarpartij toe.[6] Geen drums op Man in the long black coat.
Dat Man in the long black coat überhaupt is geschreven, is te danken aan producer Daniel Lanois.

Ik zou afmaken waaraan ik was begonnen met Lanois, schreef zelfs een paar liedjes voor hem die ik anders nooit geschreven zou hebben. Het ene was Man in the Long Black Coat en het ander Shooting Star. Dat had ik nog maar één keer eerder gedaan, voor de producer [van Empire Burlesque, 1985] Arthur Baker.[7]

Het album Oh mercy kwam in september 1989 op de markt. Ondanks dat het album positiever werd besproken dan bijvoorbeeld voorgangers Knocked out loaded, Down in the groove en Dylan and the Dead, werd Oh mercy geen verkoopkanon.
Man in the long black coat ligt verborgen, als vijfde nummer, op misschien wel Dylans beste album van de jaren tachtig. Maar wie luistert er nog?
Dylan speelde Man in the long black coat voor het eerst live op 13 oktober 1989, in het Beacon theatre in New York. In de jaren daarna volgden nog vele live-uitvoeringen, o.a. tijdens het concert op 21 juni 1996 in muziekcentrum Vredeburg in Utrecht. Eén van deze live-uitvoeringen, van 30 januari 1999, werd in april van datzelfde jaar gepubliceerd als een van de online performances – een inmiddels helaas verdwenen mogelijkheid om online bijzondere Dylanopnames te beluisteren - op Dylans officiële website.

[1] Bob Dylan in Chronicles vol. 1 (citaat overgenomen uit de vertaling van Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes: Bob Dylan – Kronieken; deel 1 (Nijgh & Van Ditmar, 2004), blz. 232
[2] Het woordenboek geeft bij vile o.a. ‘verachtelijk’, ‘gemeen’, ‘walgelijk’, ‘armoedig’ en ‘miserabel’
[3] Oliver Trager – Keys to the rain; the definitive Bob Dylan encyclopedia (Billboard books, 2004) blz. 411
[4] Als ik Dylan deze woorden hoor zingen, moet ik altijd denken aan zijn woorden tijdens zijn concert op 31 oktober 1964 in de Philharmonic hall in New York, vlak voor het nummer If you gotta go, go now: It’s Halloween. I have my Bob Dylan mask on. I’m masquerading. Te horen op The Bootleg series vol. 6 – live 1964 (Columbia / Legacy 512358 2, 2004)
[5] Bob Dylan - Chronicles vol. 1 (citaat overgenomen uit de vertaling van Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes: Bob Dylan – Kronieken; deel 1 (Nijgh & Van Ditmar, 2004), blz. 232
[6] Glen Dundas – Tangled 5th edition (SMA services, 2004), blz. 211
[7] Bob Dylan - Chronicles vol. 1 (citaat overgenomen uit de vertaling van Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes: Bob Dylan – Kronieken; deel 1 (Nijgh & Van Ditmar, 2004), blz. 225

23 aug: Met dank aan Peerke en Thomas voor de reacties en aanvullingen.