Dylan in het Nederlands #1

Niet alleen Bindervoet en Henkes vertaalden songteksten van Bob Dylan in het Nederlands. Denk bijvoorbeeld maar aan Er komen andere tijden van Boudewijn de Groot, om maar een van de bekendste vertalingen te noemen. Maar er is meer, veel meer.

Om te beginnen hier.

In het boekje Lieve vrede; liedjes tegen oorlog en geweld (uitgeverij 't Kan Anders, 1981) twee vertalingen van de hand van Wim Harms.

De eerste is Masters of war dat Wim Harms vertaalde als Hé, addergebroed. De eerste twee verzen:

Hé, addergebroed, dat vliegtuigen maakt,

geweren produceert en atoombommen braakt,

Veilig achter de muur, veilig op kantoor,

ik wil je vertellen: ik heb je vies door!

Nooit anders gedaan dan gokken in bloed.

Je speelt met de wereld of j' een spelletje doet.

Je maakt mij tot soldaat en dan druk je je snor

Want om kogels te vangen, daar ben je niet voor.

Ter vergelijking de eerste twee verzen in de vertaling van Bindervoet en Henkes, onder de titel Krijgsherenvolk:

Kom krijgsherenvolk

Die de wapenen maken

En het tuig in de lucht

En de bommen der wrake

Je zit verstopt in kantoren

Waant je nergens bespied

Maar al jullie maskers

Misleiden mij niet

Al wat jullie bouwen

Legt louter in as

Je speelt met mijn wereld

Of het een speelgoedje was

Je geeft ieder wapens

Terwijl je kijkt in de lucht

Maar als de kogels gaan fluiten

Sla jij op de vlucht

Al ben ik geen liefhebber van de vertalingen van Bindervoet en Henkes, in vergelijking met de vertalingen van Wim Harms is het hogere kunst.

De tweede vertaling van Wim Harms Het zweeft in de wind (Blowin' in the wind):

Hoe lang moet de mens nog op dwaalwegen gaan,

Voor hij echt mens heten mag?

Hoe vaak moet de duif nog de wieken uitslaan

Voor vrede komt op een dag?

Hoe vaak moeten kogels nog fluiten rondom

Voor 't vuur voorgoed wordt gestaakt?

Het antwoord, mijn vrind, het zweeft in de wind.

Het antwoord, het zweeft in de wind.

Hoevaak slaat de mens nog de ogen omhoog

Voor hij de hemel echt ziet?

Hoevaak raakt een smartkreet het menselijk oor

Voor 't wordt herkend als verdriet?

Hoevelen gaan sterven nog voor wordt beseft

Hoe zinloos men 't leven verliet?

Het antwoord, mijn vrind, het zweeft in de wind.

Het antwoord, het zweeft in de wind.

Hoelang kan de berg nog rechtop blijven staan

De zee spoelt hem uit, maakt hem klein.

Hoelang moeten mensen gebukt blijven gaan

Voor ze echt vrij mogen zijn?

Hoevaak wordt het hoofd nog bewust afgewend

Om niets meer te zien van de pijn?

Het antwoord, mijn vrind, het zweeft in de wind.

Het antwoord, het zweeft in de wind.

Het gros van de vertalingen is hooguit curieus, soms gewoon ronduit banaal en tenenkrommend, zoals bovenstaande vertaling van Masters of war door Wim Harms of de vertaling van Santa Fe door Bindervoet en Henkes onder de titel Sinterklaas.

Daarmee wil ik niet in een keer alle vertalingen naar de prullenbak verwijzen, alles behalve zelfs. Het enige dat ik er mee wil zeggen is dat we er niet meer van moeten maken dan het is, hooguit curieus, niet meer.

Een vertaling is nou eenmaal altijd slechter dan het origineel, dat is inherent aan vertalen. Zeker wanneer de te vertalen teksten - zoals Dylans songteksten - zó bol staan staan van (bijna) onvertaalbare elementen als binnenrijm, klankrijm, ritme, slang en citaten. In een vertaling, hoe goed de vertaler zijn werk ook doet, gaat altijd veel van het origineel verloren.

De volgende keer één van de betere, misschien wel de beste vertaling van een Dylansong in het Nederlands ooit: Onderaardse Heimwee Blues (Subterranean Homesick Blues) door Tom Harmsen.