Desolation Row - door Hans van Keken

Hans van Keken vertaalde en interpreteerde (close reading) Bob Dylans "Desolation Row".

Dit is een zo letterlijk mogelijke vertaling van Desolation Row van Bob Dylan (voor de Engelse tekst klik op hier)

De Afbraakbuurt

Ze verkopen ansichtkaarten van de lynchpartij
Ze verven de paspoorten bruin
De schoonheidssalon zit vol zeelui
Het circus is in de stad.
Daar is de blinde hoofdcommissaris
Ze hebben hem in trance gebracht
Een hand is vastgebonden aan de koorddanser
De ander zit in zijn broek
En de oproerpolitie, die is rusteloos.
Ze willen er op los gaan
Als mijn Dame en ik uitkijken
Over de Afbraakbuurt

Wat Desolation Row oproept, is de schildering van een Afbraakbuurt.
Het begin is indrukwekkend en nu ik weet waar het op teruggaat nogal bezwaarlijk, namelijk de lynchpartij in 1920 in Duluth (Minnesota) de geboorteplaats van Bob Dylan. De lynchpartij in Duluth, waarbij drie zwarte medewerkers van het "James Robinson Circus" omkwamen, inspireerde Bob Dylan (geboren in Duluth) voor het nummer Desolation Row. De vader van Dylan woonde destijds vlak bij de plaats waar de lynchpartij zich voltrok. Er zijn daarvan toentertijd ansichtkaarten verkocht, zie hier. Dylan zet de schildering van de scene verder voort met allerlei onwaarschijnlijkheden een schoonheidssalon gevuld met zeelui, paspoorten die bruin (ongeldig?) worden gemaakt. Dat circus was er in de stad Duluth ten tijde van de lynchpartij in 1920. Waar de verantwoordelijke official, hier opgevoerd als de blinde hoofdcommissaris, de andere kant op keek. Die official wilde er niet van weten dat er een lynchpartij plaatsvond. Extra benadrukt met het beeld van een man vastgebonden aan een koorddanser. De oproerpolitie wordt in toom gehouden. Wat betekent dat de lynchpartij niet wordt voorkomen En de dichter en zijn vrouw/vriendin of gezien dat Lady met een hoofdletter zijn geliefde, die zien dit allemaal aan in die Afbraakbuurt, de Desolation Row.

--------

Assepoester, ze lijkt zo toegankelijk.
“Ons kent ons toch”, zegt ze al glimlachend
En stopt haar handen in haar achterzakken
Zoals Bette Davis dat deed
Daar komt Romeo, hij weeklaagt
"Jij hoort bij mij, geloof ik"
En iemand zegt 'Je bent hier verkeerd, mijn vriend,
Je kunt maar beter weggaan'
En het enige geluid dat overblijft
Nadat de ziekenwagens zijn vertrokken
Is dat van Assepoester die de boel opveegt
In de Afbraakbuurt

Het tweede couplet spreekt welhaast voor zich. Dylan verwerkt wereldwijd bekende figuren voor de beeldvorming Assepoester, Betty Davis en Romeo. Laatstgenoemde is niet welkom. Hem wordt in ieder geval gezegd dat het beter is als hij de Afbraakbuurt verlaat (geen toegang tot zijn geliefde?) In die afbraakbuurt speelt zich het nodige af, want er vertrekken ziekenwagens (meervoud). De stilte die overblijft, is fraai getypeerd met een Assepoester die aan het vegen is: de boel opveegt (wat resteert van de vechtpartijen of van … ?) in de Afbraakbuurt.



--------

De maan is nu bijna verdwenen
De sterren verdonkeren zich
De waarzegster heeft zelfs al haar spullen naar binnen gehaald
Allemaal, behalve Kaïn en Abel en de gebochelde van de Notre Dame
Iedereen bedrijft de liefde
Of verwacht anders regen
En de Barmhartige Samaritaan, die kleedt zich aan
Hij maakt zich klaar voor de voorstelling
Hij gaat naar het carnaval vanavond
In de Afbraakbuurt

We gaan de nacht in. Aangegeven met ‘dat zelfs de waarzegster moest ophouden met voorspellen (te donker voor de tarotkaarten of de glazen bol) en dat de maan en de sterren bijna niet meer zichtbaar zijn. En dan: of de mensen bedrijven de liefde of zijn zo te neer geslagen dat ze alleen nog maar regen verwachten. Uitgezonderd Kaïn (de broedermoordenaar) en Abel en de gebochelde van de Notre Dame (de man met de onbeantwoorde liefde). Verrukkelijke absurditeiten. De grote mensenredder de Barmhartige Samaritaan duikt op, die gaat zijn rol meespelen in de Afbraakbuurt.

------------

Ophelia staat er onder het raam
Ik vrees dat zij op haar tweeëntwintigste verjaardag
al een oude vrijster is
Voor haar, is de dood nogal romantisch
Ze draagt een ijzeren hemd
Haar beroep is haar godsdienst
Haar zonde is haar lusteloosheid
En hoewel haar ogen helemaal gericht zijn op de grote regenboog van Noach
Doet ze de hele tijd niets anders dan gluren
Naar de Afbraakbuurt

Als Dylan het niet heeft over magere meisjes dan laat hij zich graag uit over prostituees, in positieve zin overigens (the mistitled prostitute). Hier wordt Ophelia (een door de dood van haar vader waanzinnig geworden personage in Hamlet van Shakespeare) opgevoerd als prostituee. Door haar beroep - fraai weergegeven met dat ze godsdienst bedrijft en dat het haar zonde is, dat ze zich er niet kan vinden (lusteloos). Haar hoop heeft ze gevestigd op de regenboog van Noach (als een teken dat ze wel gered zou kunnen worden). Verkleeft als ze is met deze buurt: blijven haar ogen toch wel gefixeerd
Op de Afbraakbuurt.

------------

Einstein, vermomd als Robin Hood
Zijn herinneringen opgeslagen in een kist
Kwam hier een uur geleden voorbij
Met zijn vriend, een jaloerse monnik
Hij zag er heel erg angstaanjagend uit
Toen hij een sigaret bietste
Waarna hij aan regenpijpen ging snuiven
en het alfabet begon op te zeggen
Je ziet er niet aan hem af
Maar lang geleden was hij beroemd
hij speelde toen elektrische viool
In de Afbraakbuurt

Bijna geniaal om Einstein op te voeren als Robin Hood, de vrijbuiter. Weliswaar toegerust met een enorm geheugen: zijn herinneringen zitten in een (grote deken) kist, vergezeld van een jaloerse monnik. Wat je er ook van wilt maken, het is een mooi beeld. Einstein ziet er zeer bedreigend uit. Hij bietst een sigaret, snuift aan regenpijpen en reciteert ook nog eens het alfabet. Een compleet aan lager wal geraakte Einstein, dat is het beeld dat Dylan gebruikt om het gebeuren in de Afbraakbuurt weer te geven. Hij voert Einstein verder op als iemand die in het verleden prachtig viool kon spelen. Geen verwijzing naar diens natuurkundige genius. Einstein speelde viool, maar geen elektrische voor zover ik heb kunnen nagaan.

---------------

Dokter Smeerpijp, hij houdt zijn wereld
In een leren beker bijeen
Maar al zijn seksloze patiënten
Proberen die op te blazen
Terwijl zijn verpleegster, een lokale leegloopster de gifkast beheert
Ze bezit ook de kaarten waarop staat:
“Wees zijn arme ziel genadig”
Ze spelen allemaal op fluitjes van een cent
Je kan ze horen blazen
Als je je hoofd ver genoeg uitsteekt
Vanaf de Afbraakbuurt

Dokter Smeerpijp (een vondst van Bindervoet en Henkes Dylan, Bob. Liedteksten 1962-1973) is het een gokker: ‘wereld in een leren beker’? Hij heeft opmerkelijk genoeg seksloze patiënten die dat (zijn wereld) teniet willen doen. Terwijl zijn onbetrouwbare verpleegster verantwoordelijk is gemaakt voor de gifkast (Met daarin de verdovende middelen zeer in trek zijn in zo’n afbraakbuurt!; ) 1) De beelden volgen elkaar op kaarten met ‘heb medelijden’ erop, goedkope fluitjes die worden geblazen door de seksloze patiënten of….? Allemaal te horen
In de Afbraakbuurt

-----------------

Aan de overkant zijn de gordijnen vastgespijkerd
Ze maken zich daar op voor het feest
Het Spook van de Opera
Perfect gelijkend op een priester
Ze voeden Casanova met een lepel
Zo dat hij zich zekerder gaat voelen
Daarna zullen ze hem met zelfvertrouwen ombrengen
Na hem met woorden te hebben vergiftigd
En het Spook roept naar magere meisjes
“Maak dat je wegkomt, mocht je het nog niet weten
Casanova is net gestraft voor zijn komst
Naar de Afbraakbuurt

Gordijnen zijn aan spijkers opgehangen: voor verkleden of als toneelgordijn? Opgevoerd wordt Het Spook van de Opera: de titel van een Franse roman overigens, “Omdat hij zijn gezicht niet in het openbaar kon laten zien gedroeg hij zich als geest”. Door Dylan omgezet in het uiterlijk van een priester (hoe vertrouwenwekkend!). Casanova wordt omgebracht. Het begint dan te lijken op toneelwerk van de absurdisten (als Eugène Ionesco, Samuel Beckett, Jean Genet en Harold Pinter): met woorden iemand dood maken, na eerst met de (pap)lepel te zijn gevoerd, terug naar de veilige kinderstaat. En dat allemaal omdat hij het gewaagd heeft om zich naar de Afbraakbuurt te begeven. De magere meisjes moeten gered, ‘ga er niet heen of het vergaat je net zoals Casanova’ wordt hen toegeroepen.

----------

Tegen middernacht komen alle agenten
en het zootje ongeregeld
naar buiten en pakken iedereen op
die meer weten dan zij
Daarna brengen ze hen naar de fabriek
Waar de hartaanval-machine
rond hun schouders wordt aangebracht
En dan wordt de kerosine
vanuit de kastelen naar beneden gebracht door mannen van de verzekering
die er op toezien dat niemand ontsnapt
Naar de Afbraakbuurt

Het is echt nacht geworden. De superhuman crew komt tevoorschijn en die gaan samen met alle agenten mensen oppakken. Mensen door wie zij zich bedreigd voelen, want die weten meer dan zij. Ik kom uit op zootje ongeregeld voor superhuman crew: “gemeen volk; tuig. Eigenlijk: allegaartje, een groepje personen dat in kleding, handelingen e.d. afwijkt van het normale.”2). Die opgepakte mensen worden afgemaakt met ‘hartaanval machines’ en (mogelijke interpretatie) de lijken verbrandt met kerosine.
Welk belang die verzekeringsmannen hebben bij hun toezichtfunctie? Ze moeten in ieder geval voorkomen
dat er ook maar iemand terugkeert
Naar de Afbraakbuurt. 3)

--------------

Geloofd zij Nero’s Neptunus
De Titanic vaart uit bij zonsopgang
En iedereen schreeuwt
Aan welke kant sta jij?'
En Ezra Pound en T.S. Eliot
vechten op de commandobrug
terwijl calypsozangers ze uitlachen
Houden vissers bloemen vast
Tussen de vensters van de zee
Waar liefelijke meerminnen langs glijden
En niemand moet te veel nadenken
Over de Afbraakbuurt

Dat is mij nog niet helder de Neptunus van Nero die geprezen wordt. Nero is een ontaarde Romeinse keizer, vermoordde zijn vrouw. Zijn Neptunus wordt geprezen of want dat staat er in het Engels lof toegezwaaid (Nero’s Neptunus zij geloofd). De Titanic koerst af op zijn ondergang. Ezra Pound en T.S. Eliot vechten erom wie de baas (de beste dichter?) mag worden. Fraaie beelden weer: calypsozangers die hen daarbij uitlachen, terwijl vissers bloemen vasthouden. Wat ons voor te stellen bij ‘vensters van de zee’ Doorkijken in de zee waardoor heen je liefelijke zeemeerminnen kunt zien zwemmen? En dan, gewoon niet te veel bij stilstaan bij
Die Afbraakbuurt

--------------

Ja, ik heb je brief gisteren ontvangen
(Tegen de tijd dat de deurknop afbrak)
Toen je vroeg hoe het met me ging
Was dat als een grap bedoeld?
Al die mensen waar je het over hebt
Ja, ik ken ze, die zijn nogal gemankeerd
ik moest hun gezichten opnieuw ordenen
En ze allemaal een andere naam geven
Op dit moment valt het lezen mij zwaar
Stuur me maar helemaal geen brieven meer,
Tenzij je ze vandaar laat komen
Uit de Afbraakbuurt

Vele, vele malen, is ‘hij’ naar de deur gelopen om te zien of er post voor hem was van de ‘je’. Zo vaak zelfs dat zijn deurknop afbrak. De brief die hij uiteindelijk krijgt, heeft als inhoud al het voorafgaande, zo lijkt het. Zijn gemoedstemming is niet best. Hij wil geen brieven meer onder ogen krijgen. Strijdig genoeg - deze song zit vol met strijdigheden en met prachtige onwaarschijnlijkheden - wil hij alleen nog maar brieven die gaan over
De Afbraakbuurt

--------------


Vertaling HansASD in samenwerking met RobASDN. De interpretatie is van HansASD. Reacties naar nickname98athotmail.com

De mooiste uitvoering van Desolation Row (1965)

1) “Cyanide hole” slang for closet of medications …………., bron: zie hier).
Cyankali in de gifkast (zie hier)
Gifkast: “Ook in die tijd moesten de artsen al alert zijn op diefstal van medicijnen. Medicijnen zoals morfine werden dan ook achter slot en grendel bewaard in de zogenaamde gifkast. Vaak was dat niet meer dan een houten kastje of kistje met een slot erop. Sommige konden ook verzegeld worden.” Zie hier.
2) Het lijkt een rare vertaling, maar dat is het niet. Een zootje ongeregeld is gemeen volk; tuig. Eigenlijk: allegaartje, een groepje personen dat in kleding, handelingen e.d. afwijkt van het normale. Zie het scheldwoordenboek Zie Ensie en zie ook Afbeeldingen Google The Superhuman Crew waar een carnavaleske troep mensen is te zien. Superhuman is daarom opgevat als ongebruikelijk, afwijkend van het normale, in die zin bovenmenselijk. Passend bij de inhoud ook '....mensen oppakken'. Dat dat kan/ mag je wel van een zootje ongeregeld (tuig) verwachten.
3) De vertaling van Ernst Jansz voor Superhuman Crew is bepaald aardig: supermannen peloton


’s nachts komen de agenten
en het supermannen peloton
en verdacht van te veel kennis
word je gegrepen als spion

ERNST JANSZ, zie hier.


9 opmerkingen:

Frans zei

In het stuk van Jochen ging het ook al even over vertalingen. Dr. Smeerpijp vind ik een hele leuke! Maar ik denk toch dat Desolation Row zelf onvertaalbaar is, omdat iedere vertaling die woordspeling van death/desolation en dus ook de verwijzing naar de dodencel mist. Ik zou kiezen voor iets met doodlopend. Doodlopende Gracht klinkt wel poëtisch en ook nog eens door en door Hollands.

Patrick zei

"Painting the passports brown" kan slang zijn voor ze verklaren je voor gek.
"The circus is in town" de hele stad is in rep en roer, "goes grazy".

Anoniem zei

Leuke reacties Frans en Patrick. Doodlopende weg , bepaald aardig. En ja dat moet nadrukkelijk vermeld worden, Dokter Smeerpijp is een vondst van Henkes en Bendervoet. Is in de loop van alles als bron weggevallen. Misschien wil Tom er een noot bij plaatsten bij Smeerpijp (afkomstig van Henkes en Bindervoet).

tom w zei

gedaan

Hansvk zei

Ik vond het altijd al wat onjuist aanvoelen dat 'blinde hoofdcommissaris'voor the blind commissioner. Gezien de informatie op wikipedia over de de lynchpartij in 1920 in Duluth lijkt de blinde wethouder openbare veiligheid een betere vertaling. In Wikipedia onder '1920 Duluth lynchings'staat de zin The Duluth Commissioner of Public Safety, William F. Murnian, ordered the police not to use their guns to protect the prisoners. "

Unknown zei

Natuurlijk lees ik jouw vertaling in het licht van mijn analyse van het kwaad: het gedicht gaat over de strijd tussen goed en kwaad (ik geef meteen toe: dat is dan mijn interpretatie…).

Al die verwijzingen naar Noach (na de zondvloed: de regenboog), Kain en Abel, de Samaritaan, Ophelia uit Hamlet die gek wordt, Romeo die er niet in mag, Assepoester, slachtoffer van haar slechte schoonmoeder, T.S. Elliot (goed), en Ezra Pound (kwaad). Neptunus (god van de zee) laat de Titanic zinken met al het kwaad (Nero is weer het kwaad). Calypsozangers bepalen het lot van de mensen op het schip, hoe ze ook met elkaar twisten over wie op de brug mag staan, vissers begrijpen dat, ze staan met bloemen klaar, hebben uitzicht op de zeemeerminnen, symbolen van onschuld buiten de mensheid.

Het is maar een uitlegje...

Prachtige vertaling, uitstekend commentaar, Hans!

Klaas Rozemond, schrijver van het boek Het menselijke kwaad (Boom 2020).

IJnze zei

wat een gedicht; ik zou eri niks van kunnen maken, dus dank voor jullie interpretatie en verwijzingen (Spook van Opera bv.)
De vensters van de zee is misschien een verwijzing naar de patrijspoorten van de Titanic waardoorheen de zee naar binnen kijkt?
IJnze

Hans van Keken zei

Vertalingen titel Desolation Row.
Eigenlijk zou het zoiets moeten zijn als Desolate Buurt of Desolate Straat. Want het is wel Desolation, een neerslachtige omgeving, een soort Mahagony .Ik ben diverse vertalingen van de titel tegengekomen: De Verloren Straat, De Doodgelopen weg, Steeg van Angst en Pijn, In de rij van verlatenheid. Geen ervan bevredigt echt, ook De Afbraakbuurt niet, al roept dat wel verlatenheid op zo nadrukkelijk verwoord in deze song. Daarom is misschien wel de beste vertaling gewoon als eigen naam Desolation Row.
Voor Mahagony zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Aufstieg_und_Fall_der_Stadt_Mahagonny

HansvanKeken zei

Bij nadere bezinning vind ik De Godverlaten Buurt een betere vertaling voor Desolation Row dan De AfbraakBuurt.
Godvergeten Buurt valt overigens ook te overwegen.